تلاش برای کاهش آسیب‌های اجتماعی زنان

خشونتی که گرچه در ظاهر و به تناسب هر جامعه با هر تاریخ و فرهنگی، اشکال مختلف به خود می‌گیرد اما در باطن یک چیز را فریاد می‌کند و آن هم خشونتی عیان و عریان علیه زنان و دختران است.

در این میان، علاوه بر خانواده، مدرسه و رسانه که نقش پررنگی در ارائه راهکارها و آموزه‌ها برای خاتمه دادن به این وضعیت قرمز خشونت‎بار دارند، از نقش و تاثیر نهادهای حمایتی چون بهزیستی نیز نباید غافل شد.

*خانه‌هایی برای زنان و دختران آسیب‌دیده

مدیرکل بهزیستی مازندران در همین راستا و همزمان با روز جهانی مبارزه با خشونت علیه زنان با اشاره به فعالیت ۱۸ مرکز اورژانس اجتماعی در استان گفت: علاوه بر این مراکز خانه امن، خانه سلامت و مرکز بازپروری زنان آسیب دیده اجتماعی در شهرستان ساری و آمل مشغول به فعالیت هستند که هدف از راه‌اندازی این مراکز ارائه خدمات تخصصی (روان شناسی، مددکاری، روان پزشکی، حقوقی) به زنان خشونت دیده و ایجاد پناهگاهی برای مصون ماندن زنان و دختران از خطرات و پیامدهای مشکل می‌باشد.

دکتر فرزاد گوهردهی با اشاره به خدمات دهی اورژانس اجتماعی به ۶۲۰ نفر از زنان و دخترانی طی 6 ماه نخست سال جاری تحت خشونت خانگی و یا آسیب‌های اجتماعی قرار گرفتند اضافه کرد: از مجموع این افراد تعداد ۲۰ نفر از زنانی و دخترانی که مورد خشونت ( اعم از جسمی، روانی، جنسی) قرار گرفتند، به دلیل عدم امنیت جانی و نداشتن سرپناه، در مراکز ذکر شده به صورت شبانه روزی نگهداری می‌شوند تا اقدامات اساسی برای توانمندسازی آنان صورت گیرد.

*تلاش برای توسعه خانه‌های امن، سلامت و بازپروری در غرب استان

تفکیک مراکز نگهداری به منظور جداسازی هر یک از طیف‌های درگیر آسیب‌ در زمینه بانوان خشونت دیده، از جمله موارد بسیار مهمی بود که در سخنان دکتر حسین‌زاده معاون امور اجتماعی اداره کل بهزیستی مازندران به آن اشاره شد.

 حسین‌زاده در گفت‌وگو با «خبرشمال» در توضیح مطلب فوق گفت: راه‌اندازی خانه سلامت برای نگهداری از دختران فراری بالای 15 سال، ایجاد خانه امن برای زنان و دختران آسیب دیده از خشونت خانگی و تاسیس خانه‌ بازپروری زنان آسیب‌دیده اجتماعی برای زنان و دختران با شرکای جنسی متعدد از جمله این اقدامات در سال‌های اخیر بوده است.

معاون امور اجتماعی بهزیستی مازندران در ادامه با اشاره به وجود یک خانه امن، یک خانه سلامت و یک خانه بازپروری آسیب دیده اجتماعی در مرکز استان تصریح کرد: به غیر از این خانه‌ها و افتتاح یک خانه بازپروری در آمل و تنکابن، در نظر داریم تا تعداد دیگری از خانه‌های امن و سلامت را نیز به ویژه در غرب استان راه‌اندازی کنیم تا بتواند پاسخگوی نیاز منطقه باشد.

*از هر سه زن دست‌کم یک زن حداقل یک بار در معرض خشونت

حسین‌زاده با اشاره به اینکه مدت زمان نگهداری از زنان و دختران در خانه‌های امن و سلامت، بین 3 تا 6 ماه و در خانه‌های بازپروری بین 6 ماه تا یک سال است، اظهار کرد: زنان آسیب دیده از خشونت خانگی عمدتا خودمعرفند به این معنا که خودشان با مرکز اورژانس 123 بهزیستی ارتباط برقرار می‌کنند و مشکلات‌شان را بیان و در صورت حاد بودن مشکل، پس از طی مراحل به خانه‌های امن منتقل می‌شوند؛ اما در خصوص دختران فراری و زنان دارای مشکلات اخلاقی، معمولا نیروی انتظامی به عنوان دستگاه ضابط قضایی برای تحویل آنان به سازمان اقدام می‌کنند.

به گفته این مقام مسوول، از هر سه زن، یک زن دست‌کم یکبار در طول زندگی‌اش در معرض خشونت قرار گرفته است.

معاون اجتماعی اداره کل بهزیستی مازندران، همچنین در پایان سخنانش از فراگیری اورژانس اجتماعی 123، این امر را برای پیشگیری و کاهش آسیب‌های اجتماعی بسیار کمک‌کننده و تسهیلگر دانست و از رسانه‌هایی که نقش اصلی را در ترویج این مرکز ایفا کردند قدردانی کرد.

*نمی‌توان آسیب‌های اجتماعی را به صفر رساند

اما همانطور که می‌دانیم بار اصلی خدمات دهی در سازمان بهزیستی با مددکاران اجتماعی و روانشناسان است.

کسانی که بسیاری از آنها تا به آنجا در حمایت و هدایت افراد آسیب دیده پیش می‌روند که گاه، زندگی و مشکلات خود را نیز به فراموشی می‌سپارند و تمام‌وقت در خدمت مهرورزی و اصلاح مددجویان هستند.

دکتر فرقانی از جمله کارشناس مسوولان اورژانس اجتماعی بهزیستی مازندران است که با اذعان به این مطلب که نمی‌توان هیچگاه حتی در بهترین شرایط نیز آسیب‌های اجتماعی را در هیچ جامعه‌ای به صفر رساند، گفت: ما در بهزیستی به عنوان تنها نهادی مطرح هستیم که امر مداخله در آسیب‌های اجتماعی به ما واگذار شده است تا با استفاده از دانش و تجربه‌ای که در این زمینه بدست آورده‌ایم، راهگشای بسیاری از معضلات و مشکلات در این زمینه باشیم.

*پروسه انتقال به خانه‌های بهزیستی

وی با اشاره به اهمیت و نقش موثر اورژانس اجتماعی در پیشگیری از روند تشدید آسیب‌‌های اجتماعی اظهار کرد: بعد از آنکه فرد آسیب دیده با مرکز 123 تماس می‌گیرد یا تحویل این مرکز داده می‌شود، ابتدا وارد اورژانس اجتماعی شده و در آنجا قرنطینه و سپس توسط مرکز مداخله در بحران بهزیستی غربالگری شده و افراد با آسیب‌های مختلف تقسیم‌بندی شده و به مراکز نگهداری مربوطه منتقل می‌شوند.

*آموزش، حمایت و هدایت

فرقانی با بیان اینکه خشونت‌های خانگی عمدتا از سوی همسران و بعضا پدران یا برادران متوجه زنان و دختران می‌شود، تاکید کرد: البته به غیر از خشونت‌های خانگی، خشونت‌های بیرون از منزل نیز تاکنون به بخشی از دختران، زنان متاهل و یا مطلقه در جامعه آسیب زده است که برای مقابله با این امر، راهی جز آموزش از طریق خانواده، مدرسه و رسانه و در کنار آن، حمایت‌ و هدایت نهادهایی همچون بهزیستی وجود ندارد.

*فرار مثبت و منفی

این کارشناس مسوول اجتماعی بهزیستی مازندران با بیان اینکه به غیر از خشونت خانگی، زنان آسیب دیده اجتماعی در دو سطح دیگر نیز تعریف می‌شوند که یکی از آن طیف‌ها دختران فراری بالای 15 سال هستند.

به گفته فرقانی دختران فراری نیز خود به دو دسته تقسیم می‌شوند؛ دسته اول دخترانی که از بیم جان خود و به دلیل مشکلات حاد اجتماعی از قبیل زندگی در کنار پدری معتاد و حضور مردان غریبه فرار را بر قرار ترجیح می‌دهند که اصطلاحا به آن فرار مثبت گفته می‌شود و دسته دوم، دخترانی که به دلیل نرسیدن به آمال و آرزوهای بلندپروازانه و تقابل خانواده، از خانه فرار می‌کنند که از آن با عنوان فرار منفی یاد می‌شود.

فرقانی ادامه داد: دسته آخر را زنان و دخترانی با شرکای جنسی متعدد تشکیل می‌دهند که عمده این افراد توسط نیروی انتظامی به مرکز اورژانس اجتماعی تحویل و سپس، بعد از طی مراحل قانونی و حکم قضایی راهی خانه‌ بازپروری می‌شوند.

*تلاش برای توانمندسازی  زنان آسیب دیده

این کارشناس مسوول اجتماعی با بیان اینکه عمده تلاش‌هایی که در این خانه‌ها توسط تیم روانشناسان و مددکاران اجتماعی ما صورت می‌گیرد، در جهت توانمندسازی و اشتغال‌زایی این بانوان است، تاکید کرد: خوشبختانه با همکاری و همت و تلاش‌های خستگی‌ناپذیر مجموعه مددکاران و روانشناسان و روانپزشکان، بخش اعظمی از این بانوان بعد از رفع مشکلات‌شان، پس از کسب یک مهارت مورد علاقه، به اصطلاح روی پا خود ایستاده و به آغوش خانواده یا جامعه باز می‌گردند.

گفتنی است در این زمینه آموزش و پرورش و مراکز و خانه‌های بهداشت نیز در این زمینه ارتباطات خوب و نزدیکی را برای معرفی و شناسایی دختران و زنان آسیب‌دیده اجتماعی با بهزیستی دارند.

*خانه‌هایی شبیه  به خانه‌های واقعی

فرقانی در پاسخ به این سوال که این خانه‌ها واقعا چقدر به خانه شباهت دارند و آیا آرامش نسبی در این خانه‌ها برقرار است گفت: البته که این زنان و دختران به دلیل آنچه که بر آنها رفته عمدتا آستانه تحمل پایینی دارند و احتمال درگیری و مشاجره میان آنان بسیار است، اما با توجه به حضور تمام وقت تیم مشاوره در این خانه‌ها، هر گونه دعوا و مشاجره‌ای با مداخله روانشناسان به سرعت فروکش می‌کند و همه سعی ما بر این است که این خانه‌ها همچنانکه از ظاهر یک خانه برخوردار هستند، در باطن نیز فضای امن و آرامی را برای تجدیدقوای آسیب‌دیدگان فراهم آورند.

*بانوانی که با سیلی صورت خود را سرخ نگه می‌دارند

اما در میان زنان آسیب‌دیده از خشونت به ویژه زنانی که همواره در معرض خشونت فیزیکی همسران‌شان قرار دارند، بانوان خانه‌دار و بعضا تحصیلکرده‌ای هم پیدا می‌شوند که به دلیل ترس از نگاه‌های سنگین جامعه یا بیم شوهر، هرگز به چنین مراکزی مراجعه نمی‌کنند و به عبارت دیگر می‌سوزند و می‌سازند و حال آنکه به گفته فرقانی، سکوت در برابر خشونت باعث بازتولید خشونت می‌شود و همه تلاش ما این است که این بانوان نیز ترس‌ها و حصارهای خودساخته را کنار بگذارند و خود را از مسیر اشتباهی که تا به حال پیموده‌اند، جدا کنند.

این کارشناس مسوول اجتماعی بهزیستی در ادامه با بیان اینکه معمولا این دسته از بانوان، ابتدا بسیار سخت با این موضوع کنار می‌‌آیند و بارها ترس از اطلاع پیدا کردن شوهر و کتک خوردن از دست او آنها را از مراجعه به مشاوره‌های بهزیستی و خصوصی بازمی‌دارد، تاکید کرد: توصیه اکید ما در وهله اول به این دسته از بانوان این است که حتی اگر برای مراجعه حضوری دچار محدودیت‌هایی هستید و نمی‌خواهید کسی متوجه شود، حداقل کاری که می‌توانید بکنید تماس با اورژانس اجتماعی و گرفتن مشاوره تلفنی از روانشناسان و مددکاران اجتماعی است که همواره آماده ارائه مشاوره هستند و به این شکل، نه کسی از مشاوره شما اطلاع کسب می‌کند، هم اینکه شما علاوه بر تخلیه روحی، به سبب حرف زدن درباره مشکلات‌تان، از مشاوره رایگان یک روانشناس خبره بهره‌مند می‌شوید.

فرقانی در پایان به این نکته مهم و کلیدی نیز اشاره کرد که متاسفانه بسیاری از بانوانی که در معرض خشونت خانگی از جانب همسران‌شان قرار می‌گیرند، خود از مهارت‌های لازم برای مهار خشم همسر برخوردار نیستند و ضرورت گرفتن مشاوره‌ حتی به شکل تلفنی نیز به همین دلیل است.

*امید به روز بدون خشونت

خشونت به هر موجود زنده‌ای امری ناپسند و مذموم است چه رسد به بانوان که نیمی از جمعیت هر جامعه‌ای را تشکیل می‌دهند.

قطعا آموزش‌ها در کنار استفاده از خدمات مشاوره‌ای می‌تواند تا حدودی زنان را از قرارگیری در معرض آسیب‌های اجتماعی از جمله انواع و اقسام خشونت از لفظی و فیزیکی گرفته تا جنسی، دور کند.

به امید روزی که هیچ بانویی در معرض هیچ‌یک از انواع خشونت قرار نداشته باشد.