خرید و فروش وکالتی خودرو و دردسرهای آن

از همین رو در این مقاله که برگرفته از سری مقالات «مجله خودرو همراه مکانیک» است، به سراغ وکالت فروش خودرو رفته‌ایم و قصد داریم شما را با جزئیات، دردسرها، مدارک موردنیاز و نحوه گرفتن آن آشنا کنیم.

خرید و فروش وکالتی ماشین یعنی چی؟

مانند قراردادهای کاری، در قرارداد خرید و فروش وکالتی خودرو هر 2 طرف قرارداد یعنی خریدار و فروشنده مسئولیت‌هایی را برعهده می‌گیرند و تا پایان مدت‌زمان قرارداد (در صورت وجود) موظف به انجام آن هستند. در این قرارداد کسی که وکالت می‌دهد موکل و فرد دیگری که وکالت را قبول می‌کند وکیل خوانده می‌شود که نوع وکالت بر اساس موضوع قرارداد (خرید یا فروش) یا مراحل خرید و فروش خودرو متفاوت است.

مهم‌ترین نکاتی که باید در مورد خرید وکالتی خودرو بدانید این است که فرد وکیل لازم نیست تحصیلات دانشگاهی در زمینه حقوق داشته باشد و هیچ نوع قرارداد وکالتی خریدار را تبدیل به مالک خودرو نمی‌کند؛ چون اصولاً موضوع این قرارداد انتقال مالکیت خودرو نیست و بر اساس تعریف قانون «اثر عقد وکالت تملیک نیست؛ بلکه اعطای نمایندگی است».

انواع خرید و فروش وکالتی خودرو

خرید و فروش وکالتی ماشین بر اساس موضوع قرارداد و مراحل فروش خودرو، به 3 دسته فروش وکالتی خودرو، خرید وکالتی خودرو و وکالت تعویض پلاک تقسیم می‌شود که در ادامه با تعریف هر کدام آشنا می‌شوید:

• در قرارداد فروش وکالتی خودرو شما به شخص دیگری وکالت می‌دهید که به عنوان نماینده شما در مراحل قانونی فروش خودرویتان عمل کند، یعنی برای آن مشتری پیدا کند، بر سر قیمت چانه بزند، مبایعه‌نامه خودرو را امضا کند و با خریدار به مراکز تعویض پلاک مراجعه برود.

• در قرارداد خرید وکالتی خودرو قضیه کاملاً برعکس است و شما به فرد دیگر نمایندگی می‌دهید که به جای شما نقش خریدار خودرو را بازی کند.

• در قرارداد وکالت تعویض پلاک، فروشنده به خریدار فقط برای طی کردن مرحله تعویض پلاک وکالت می‌دهد و اصول چنین قراردادی این است که مبایعه‌نامه پیش از آن تنظیم و امضا شود و مراجعه خریدار به مراکز تعویض پلاک محدودیت زمانی داشته باشد.

از نظر نوع وکالت هم قراردادهای خرید و فروش وکالتی خودرو به 2 دسته وکالت ساده و بلاعزل تقسیم می‌شوند:

• در وکالت ساده یک چهارچوب کلی برای وظایف وکیل و موکل تعریف می‌شود و مدت‌زمان آن هم محدود است. در این وکالت هر 2 طرف می‌توانند هر زمان که خواستند قرارداد را باطل کنند.

• در وکالت بلاعزل که خطرناک‌ترین نوع وکالت از نظر مشکلات خرید و فروش وکالتی خودرو محسوب می‌شود، معمولاً محدودیت زمانی وجود ندارد و وکیل نمی‌تواند موکل را عزل کند؛ اما همچنان مالک خودرو است و اختیار آن را دارد.

معمولاً اکثر کلاهبرداری‌های خرید و فروش وکالتی خودرو با استفاده از دادن یا گرفتن وکالت بلاعزل انجام می‌شود و در ادامه، در مورد دردسرهای آن بیشتر می‌خوانید.

دردسرهای خرید و فروش وکالتی خودرو

با مهم‌ترین دردسرهای خرید و فروش وکالتی ماشین در ادامه آشنا می‌شوید:

دردسرهای فروش وکالتی خودرو

از جمله مهم‌ترین دردسرهای فروش وکالتی خودرو می‌توان به عدم مراجعه خریدار به مراکز تعویض پلاک اشاره کرد. در چنین حالتی اگر خریدار هر خلافی با خودروی شما انجام بدهد یا خدای‌ناکرده تصادف منجر به فوت و مصدومیت داشته باشد، مسئولیت عواقب حقوقی، پرداخت دیه، خسارت و ... بر عهده شما است؛ چون تا فک و تعویض پلاک انجام نشود شما همچنان مالک خودرو هستید.

درصورتی‌که به خریدار وکالت بلاعزل داده شود، او می‌تواند خودرو را به فرد دیگری بفروشد و این موضوع مشکلات فروش وکالتی خودرو برای فروشنده را بیش‌ازپیش افزایش می‌دهد؛ چون پیدا کردن خریدار دوم به چندان راحت نیست و خلاف‌های او هم به پای فروشنده ناآگاهی که از دردسرهای فروش وکالتی خودرو آگاهی نداشته، نوشته می‌شود.

همچنین در نظر بگیرید که هرچقدر هم که به وکیل انتخابی خود اعتماد داشته باشید، باز هم ممکن است مشکلاتی به وجود بیاید که به‌راحتی برای شما دردسرساز شود؛ بنابراین حتی اگر فرزندتان را هم به‌عنوان وکیل خود انتخاب کنید، ممکن است خواسته یا ناخواسته خودرو شما را به دلال یا خریدار نامناسبی بفروشد و مبلغی که دستتان را می‌گیرد از قیمت روز بازار کمتر باشد. اگر هم درصدی در انتخاب وکیل خود اشتباه کنید، ممکن است حق اقدام و امضای خود را به شخصی بدهید که تمام اندیشه‌اش برداشتن کلاه شما باشد!

مشکلات خرید وکالتی خودرو

وکالت خرید خودرو یعنی شما برای خرید خودرو، تعویض پلاک، انتقال سند و هر فعالیتی مربوط‌به معامله خودرو، فردی را به‌عنوان وکیل خود انتخاب کنید. وکیلی که انتخاب شده حق امضا و اقدام دارد؛ به این معنی که شخص وکیل می‌تواند خودرو موردنظر شما را انتخاب کرده و پس از آن با امضای مدارک، خودرو را به مالکیت شما دربیاورد.  در چنین حالتی ممکن است وکیل خودروی کارکرده‌ای که مشکلات فنی و بدنه دارد و ارزش واقعی آن پایین‌تر است را با قیمت بالاتری بخرد یا از وکالت شما برای خرید خودرویی که به نامش نیست و خلاف‌کردن با آن استفاده کند.

مشکلات خرید وکالتی خودرو هم دست‌کمی از فروش وکالتی ندارد. اولین دردسر، پایان مدت قرارداد وکالت یا فوت وکیل است و اگر در کنار قرارداد وکالت ساده یا بلاعزل مبایعه‌نامه هم امضا نکرده باشید، با چنین رخدادی دستتان به جایی بند نیست و اگر با فروشنده تسویه کرده باشید، برای زنده کردن پولتان باید دردسرهای زیادی را تحمل کنید.

یکی از مهم‌ترین دردسرهای خرید و فروش وکالتی خودرو، در مراکز تعویض پلاک رخ می‌دهد، شما به عنوان خریدار از فروشنده وکالت می‌گیرید و زمانی که به این مراکز مراجعه می‌کنید، متوجه می‌شوید که فروشنده مالیات نقل‌وانتقال خودرو را پرداخت نکرده است.

البته این یکی از ساده‌ترین مشکلات خرید و فروش وکالتی خودرو در مراکز تعویض پلاک است. در حالات بدتر، ممکن است اتفاقات زیر رخ دهد:

• فروشنده پرونده قضایی مرتبط با خودرو داشته باشد.

• خودرو مهریه همسر فروشنده باشد و همسرش برای مطالبه مهریه به دادگاه مراجعه کرده باشد.

• به دلایلی مثل تعویض اتاق و ... اصالت خودرو زیر سؤال رفته باشد.

در چنین حالاتی، خودرو در همان مرکز تعویض پلاک توقیف می‌شود و تا حل‌نشدن پرونده‌های قضایی، امکان گرفتن پلاک جدید برای آن وجود ندارد.

چگونه از بروز مشکلات خرید و فروش وکالتی خودرو جلوگیری کنید؟

• دادن وکالت باید به‌صورت رسمی و در محضر انجام شود تا مراجع قانونی هم فرد موردنظر را به رسمیت بشناسند.

• برای وکالت تعویض پلاک حتماً محدودیت زمانی در نظر بگیرید. البته این نکته را فراموش نکنید که حتی اگر بعد از دادن وکالت هم خریدار فوراً برای تعویض پلاک مراجعه کند و در راه مرتکب خلاف یا تصادف شود، مشکلات آن گریبان شما را می‌گیرد.

• برای جلوگیری از بروز مشکلات فروش وکالتی خودرو برای فروشنده، باید علاوه بر محدودیت زمانی کاربرد و حدود وکالت هم مشخص شود. به عنوان مثال در قرارداد ذکر شود که فقط برای مراجعه به مراکز تعویض پلاک معتبر است.

• در کنار امضای قرارداد وکالت ساده یا بلاعزل، حتماً مبایعه‌نامه هم امضا کنید تا در صورت فوت یکی از طرفین یا بروز دردسرهای خرید و فروش وکالتی خودرو، دستتان به جایی بند باشد.

• تا از اصالت خودرو، در گرو نبودن آن برای وام و عدم وجود پرونده قضایی در ارتباط با خودرو و مالک مطمئن نشده‌اید، هزینه خرید خودرو را کامل نپردازید.

• از ممنوع‌المعامله بودن خریدار یا فروشنده خودرو اطمینان حاصل کنید تا گرفتار دردسرهای بعدی نشوید.

ایا با وکالت فروش خودرو می‌توان سند قطعی زد؟

تنها درصورتی‌که وکالت به‌صورت رسمی و با امضای قرارداد در دفاتر ثبت اسناد رسمی اعطا شده باشد و در حدود وظایف خریدار یا موکل امکان ثبت انتقال سند رسمی قید شده باشد، خریدار می‌تواند این کار را انجام دهد. در غیر این صورت، حضور فروشنده برای انتقال سند قطعی ضروری است.

مدارک لازم برای فروش وکالتی خودرو چیست؟

• سند محضری خودرو یا برگ سبز آن

• شناسنامه و کارت ملی مالک و خریدار خودرو (موکل و وکیل)

• اصل بیمه‌نامه شخص ثالث خودرو

• مدارک مفاصاحساب مالیات خودرو

• برگ کمپانی یا هر مدرکی که مالکیت فروشنده را تأیید کند.

لازم به ذکر است که برگ فروش کارخانه یا برگه گمرکی از مدارک لازم برای خرید و فروش وکالتی خودرو نیست و با استفاده از آن به‌تنهایی، نمی‌توان مراحل فروش وکالتی خودرو را طی کرد.

مراحل فروش وکالتی خودرو

نخست، خریدار و فروشنده برای تنظیم قرارداد به دفترخانه اسناد رسمی مراجعه می‌کنند و مدارک وکالت فروش خودرو را ارائه می‌دهند تا قرارداد بر اساس آن تنظیم شود.

درصورتی‌که نقل‌وانتقال خودرو به‌صورت اصولی انجام شود، مبایعه‌نامه هم در کنار قرارداد خرید و فروش وکالتی خودرو تنظیم می‌شود و حدود 80 تا 90 درصد مبلغ خودرو پای قرارداد به فروشنده پرداخت می‌شود. مابقی مبلغ هم معمولاً هنگام تعویض پلاک یا در زمانی که مورد توافق طرفین است پرداخت می‌شود.

پس از تنظیم وکالت‌نامه با درنظر گرفتن نکات حقوقی بخش‌های قبل، خریدار باید در بازه زمانی مشخص‌شده به مراکز تعویض پلاک مراجعه و اقدام به فک پلاک و نصب پلاک جدید کند. مدتی بعد برگ سبز و کارت ماشین به‌نام خریدار و به آدرس او ارسال می‌شود.

منبع: نحوه خرید و فروش وکالتی خودرو و دردسرهای آن + مراحل و مدارک