سرنوشت جدید طرح احیا و تعادل بخشی

طرح احیا و تعادل‌بخشی از سال ۱۳۹۳ مورد بررسی قرار گرفت و بعد از مصوبه شورای عالی آب در سال ۱۳۹۴ رسما عملیات اجرایی و مسئولیت‌های مختلف این طرح تدوین و آغاز شد. همچنین در جلسه پانزدهم شورای عالی آب اعتبارات مورد نیاز برای اجرای این طرح در نظر گرفته شد که در سال ۱۳۹۴ شاهد رشد ۱۴ درصدی اعتبارات نسبت به سال پیشین بودیم. در سال ۱۳۹۵ نیز رشد اعتبارات ادامه داشت اما متاسفانه در این سال نیز تنها ۱۰ درصد اعتبارات تخصیص پیدا کرد.

علاوه بر این در سال جاری نیز ۳۴ درصد اعتبارات طرح ملی احیا و تعادل بخشی تخصیص یافت؛ به همین دلیل طبق اعلام مسوولان وزارت نیرو برنامه‌ریزی‌ها برای ورود طرح مهم احیا و تعادل بخشی به پروژه‌های صندوق توسعه ملی در حال اجراست ودر شورای عالی آب نیز این مساله مطرح شده تا به دلیل اهمیت بالای اجرای آن، این طرح نیز در قالب پروژه‌های صندوق دیده شود.

در مجموع علی‌رغم وجود مشکلات مالی کار این طرح با جدیت خوبی پیش رفت، به‌گونه‌ای که طی دو سال گذشته ۱.۵ میلیارد مترمکعب صرفه‌جویی در مصرف آب صورت گرفت که اگر در بعضی از آبخوان‌ها چند اقدام با یکدیگر انجام می‌شد، قطعا شاهد شرایط بهتری بودیم .از سوی دیگر از ابتدای اجرای این طرح تاکنون بیش از ۴۰ هزار حلقه چاه غیرمجاز در کشور مسدود شده است و می‌توان گفت که هر ساله به طور متوسط حدود ۵.۵ میلیارد مترمکعب بیش از توان سفره‌های زیرزمینی آب استخراج و مرتبا قسمت تجدیدپذیر سفره‌های کشور خالی می‌شود.

در همین راستا، فاضلی دبیر اجرای طرح تعادل‌بخشی آب‌های زیرزمینی شرکت مدیریت منابع آب ایران با اشاره به اعتبارات در نظر گرفته شده برای اجرای طرح احیا و تعادل بخشی به ایسنا، گفت: میزان اعتبارات تنها به اندازه‌ای بود که توانستیم یکی از پروژه‌های گشت و بازرسی را اجرا کنیم با این وجود از عملکرد روند طرح رضایت کافی داریم.

وی ضمن انتقاد از دستگاه‌های مربوطه برای اجرای طرح تعادل‌بخشی، تاکید کرد: متاسفانه وزارت جهاد کشاورزی برای پیشبرد اهداف این طرح مقاومت می‌کند. به همین دلیل باید گفت که هدف‌گذاری امسال که صرفه‌جویی یک میلیارد مترمکعب آب است با شرایط فعلی امکان‌پذیر نخواهد بود.

به گفته دبیر اجرای طرح تعادل‌بخشی آب‌های زیرزمینی شرکت مدیریت منابع آب ایران بحث اصلاح پروانه‌ها یکی از موارد مهمی است که باید برای اجرای این طرح مورد توجه قرار گیرد و با توجه به اینکه بخش عمده‌ای از این مسئله تحت نظارت وزارت جهاد کشاورزی قرار دارد و همکاری از سوی این سازمان صورت نمی‌گیرد، نمی‌توان نسبت به پیشبرد اهداف این طرح امیدوار بود.

بر اساس آمار و ارقام، در حال حاضرحجم آب‌های تجدیدپذیر در ایران ۱۳۰ میلیارد مترمکعب در سال بوده که به علت تغییر اقلیم و همچنین الگوهای نامناسب مصرف آب، حدود ۲۵ درصد کاهش یافته به طوری که در برآوردهای صورت گرفته بر اساس میانگین سال‌های اخیر، حجم آب تجدیدپذیر در ایران به حدود ۱۰۰ میلیارد مترمکعب کاهش یافته است.

علاوه بر این ۵۴ میلیارد مترمکعب از آب مصرفی کشور مربوط به منابع تجدیدپذیر است که این رقم باید به ۴۰ میلیارد متر مکعب کاهش یابد. طرح مهم احیا و تعادل بخشی منابع آب‌های زیرزمینی هم اکنون این هدف را در گام نخست با بستن چاه‌های غیرمجاز دنبال می‌کند .اما بر اساس برآوردهای صورت گرفته هم احیای آب‌های زیرزمینی ۲۰ سال زمان خواهد برد. این اعداد بیانگر وخیم بودن شرایط منابع آبی کشور است و به نظر می‌رسد که طرح احیا و تعادل بخشی منابع آب‌های زیرزمینی بتواند راه نجات مناتبع آبی کشور باشد لذا لازم است که دولت توجه بیشتری به اجرای این طرح داشته باشد.