ادعای پیام‌رسان‌های بومی؛ کاربر بیشتر، خدمت بهتر

یکی از انتقاداتی که همواره به پیام‌رسان‌های داخلی وارد می‌شود، این است که با مراجعه تعداد زیاد کاربران نمی‌توانند از عهده پاسخگویی به نیاز آنها برآیند و غالبا سرویس‌شان دچار افت می‌شود و در شرایطی که اکنون نزدیک به ۴۰ میلیون نفر در ایران از تلگرام استفاده می‌کنند، هیچ یکی از پیام‌رسان‌های بومی ظرفیت این حجم را ندارد. با وجود این، یکی از ویژگی‌های سرویس‌های موفق، قابلیت مقیاس‌پذیری است که به معنای توانایی برای پاسخگویی به افزایش میزان بار کاری است که برخی از پیام‌رسان‌های ما نیز از آن برخوردارند.

در روزهایی از سال گذشته که شاهد فیلتر تلگرام بودیم، این حقیقت آشکار شد که فعلا جایگزینی برای تلگرام وجود ندارد؛ زیرا صرف نظر از استقبال یا عدم استقبال مردم، درحال حاضر هنوز هیچ‌یک از پیام‌رسان‌های داخلی این ظرفیت را ندارند که بتوانند از ۴۰ میلیون کاربر پشتیبانی کنند؛ این پیام‌رسان‌ها باگ دارند، ممکن است روی اندروید یا IOS کار نکنند، نسخه دسکتاپ و کانال نداشته باشند و یا موارد دیگری که اگر کاربر تجربه استفاده از پیام‌رسانی مانند تلگرام را داشته باشد، نمی‌تواند همین حس مشترک را در پیام‌رسان داخلی تجربه کند و همین موضوع سبب می‌شود به جای مراجعه به پیام‌رسان بومی، از فیلترشکن استفاده کرده و باز هم سراغ ابزار خارجی فیلتر شده برود.

با وجود این، برخی از پیام‌رسان‌های بومی معتقدند اگر فرصتی که به پیام‌رسان‌های خارجی داده شده به ابزارهای بومی هم داده شود، می‌توانند پاسخگوی نیاز کاربران باشند، زیرا این پیام‌رسان‌های بومی از بعد فنی در زیرساخت و معماری، قابلیت مقیاس‌پذیری را به سیستم اضافه کرده‌اند؛ به این معنا که اگر بتوانند جواب دو میلیون کاربر را بدهند، با تغییراتی در زیرساخت می‌توانند به راحتی این عدد را به عددهای بالاتر و حتی تا چند ده میلیون هم برسانند.

پیام‌رسان‌های عمومی کاربران میلیونی دارند

در این راستا میلاد موحدین - مدیر اجرایی یک پیام‌رسان داخلی- در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه پیام‌رسان به دلیل ماهیت نرم‌افزاری و سیستم خدماتی که ارائه می‌دهد، لازم است به تعداد کاربر زیادی سرویس دهد، گفت: البته ما دو نسل پیام‌رسان داریم؛ یکسری تعداد کاربرهای کمتری را پوشش می‌دهند مثل نرم‌افزارهای سازمانی که قرار است نهایت به ۱۰ هزار نفر خدمت‌رسانی کنند. گروه دیگر پیام‌رسان‌های عمومی مانند وایبر، تلگرام، واتس‌اپ و پیام‌رسان‌های بومی هستند که قرار است به تعداد خیلی زیادتری سرویس دهند.

وی خاطرنشان کرد: کلا سرویس پیام‌رسان به نسبت سرویس‌های دیگر مثل ایمیل و یا اس‌ام‌اس یک ویژگی دارد که باید علاوه بر مقیاس‌پذیری (scalability)، بلادرنگ (real-time) باشد یعنی هم باید در تعداد بالا و هم در لحظه کار کند. این دو ویژگی در تعداد بالای کاربر باعث می‌شود که ما طراحی خود را به صورت ویژه‌تری انجام دهیم تا بتوانیم بر اساس رشد تعداد کاربر هم سیستم خود را افزایش دهیم.

موحدین با بیان اینکه مسیری که معمولا در ایران یا هر جایی برای ارائه پیام‌رسان طی شده، این است که از ماژول‌ها یا نرم‌افزارهای آماده استفاده می‌کنند، افزود: ویژگی‌های مقیاس‌پذیری و بلادرنگی برای راه‌اندازی پیام‌رسانی که در نرم‌افزارهای آماده و opensource ساخته شده، وجود ندارد. یعنی وقتی شما می‌خواهید به تعداد کاربر بیشتری خدمات دهید، از یک جایی به بعد لازم است کارهایی بکنید که چون نرم‌افزار آماده است، باید بر اساس معماری اختصاصی که آماده می‌کنید، یا پروتکل اختصاصی که دارید زیرساخت مخصوص خود را آماده کنید که به اندازه کافی بزرگ باشد.

با کاربران میلیونی، تجربه سرویس‌ هم زیاد می‌شود

وی ادامه داد: وقتی کاری را شروع می‌کنید بر اساس دانش همان زمان است، بنابراین زمانی‌که روی ابعاد میلیونی می‌روید، ابزارهایی را در آن لایه با تعداد کاربر بالا می‌بینید که در کاربرهای هزارتایی نمی‌بینید. کسی که این را تجربه کند، می‌تواند سراغ مراحل بالاتر برود. ویژگی مقیاس‌پذیری هم مهم‌تر از اینکه قابلیت تعداد سرویس دادن به تعداد کاربر بالا را داشته باشد با رشد کاربر هم باید بزرگ شود؛ یعنی سرویسی که هم بتواند ۱۰ میلیون کاربر را سرویس دهد و هم وقتی ۱۰ میلیون کاربر به ۲۰ میلیون رسید، بتواند با اقدامات مشخصی ارائه سرویس کند.

موحدین در پاسخ به اینکه آیا تعداد زیاد کاربر تاثیری در بهبود کیفیت پیام‌رسان دارد، گفت: قطعا تاثیر دارد اما باید توجه داشت این یک تکنولوژی نیست که بخواهید نرم‌افزارش را از یک جا بخرید و راه‌اندازی کنید. شرکت‌های زیادی هم نیستند که این کار را انجام می‌دهند، فیس‌بوک، تلگرام و وایبر هر کدام یک کار انجام می‌دهند که قاعده‌ای از آن‌ها وجود ندارد. بنابراین اگر شما بخواهید یک کار مشابه شروع کنید، نمی‌توانید از آنها دنباله‌روی کنید، بلکه باید خودتان تجربه کنید.

وی در ادامه افزود: نمی‌توان گفت پیام‌رسان‌های ما باید دقیقا همان مسیر تلگرام را طی کنند، زیرا هر پیام‌رسان از یک پروتکل و معماری استفاده می‌کند. اما تجربه تلگرام چند موضوع را به ما نشان می‌دهد. یک اینکه تلگرام اکنون می‌تواند به حدود ۱۰۰ میلیون نفر سرویس دهد و ما چه به دلیل استقبال کاربران و چه دلایل فنی، هیچ پیام‌رسانی را در داخل کشور با این تعداد کاربر نداریم؛ ضمن اینکه ۱۰۰ میلیون در مقایسه با ابزارهای دیگر مانند واتس‌اپ که سرویس‌های بزرگ‌تری می‌دهند، عدد بزرگی نیست. نکته دیگر که معمولا مغفول می‌ماند، اینکه حتی تلگرام با سرعت عمل و تجربه‌اش هم گاهی در مناطقی دچار مشکل و اختلال می‌شود. ما هم باید حواس‌مان باشد که این موارد را تجربه کنیم تا به اندازه تلگرام بزرگ شویم.