درک درست از واقعیت‌های بازارِ کار، شرط تحقق اهداف دانش‌بنیان است

به نقل از همت خبر، یکی از موضوعات مهم در جامعه امروز ایران، بحث اشتغال تخصصی دانشگاهیان است. موضوعی که علی‌رغم تمام تاکیدات رهبری که نمونه آن را می‌توان در نامگذاری‌ها سال‌های اخیر دید، بیشتر به عنوان سرفصلی برای سخنرانی‌ها و همایش‌ها تبدیل شده است و مسئولان در تمام این سال‌ها بیش از آنکه اهتمام جدی به تحقق این شعارها داشته باشند، وقت و انرژی خود را (به بهانه فرهنگسازی) صرف قلم‌فرسایی و سخنرانی کرده‌اند و در برخی از موارد نیز با ارائه آمارهای غیرواقعی تلاش داشتند که فضا را تلطیف و عملکرد خود را کم‌نظیر نشان دهند.

در این مدت، هر از گاهی آماری ارائه می‌شود که با واقعیت‌ها و مطالعات میدانی هیچ تطابقی ندارد. کثرت دانشجویان و دانش‌آموختگان بیکار به معنای عام و دانشجویان و دانش‌آموختگان فعال در مشاغل غیرتخصصی به خوبی نشان می‌دهد که انرژی سیستم اداری و مدیریتی کشور در سال‌های اخیر دقیقاً در چه حوزه‌هایی صرف شده است. دامنه این معضل که اغلب در رشته‌های علوم انسانی دیده می‌شد، امروز تا علوم پایه و بسیاری از رشته‌های فنی و مهندسی هم گسترده شده است.

به هر حال باید متوجه بود که این روند در ادامه سبب کاهش تمرکز و بی‌انگیزگی دانشجویان و حتی اساتید خواهد شد و این مهم خود زمینه‌ساز تنزل کیفی و کمی تولید علم می‌شود؛ این در حالیست که باید دانست اصل هر کسب‌وکار نوآورانه و فناورانه‌ای، دانش و علم روز است. 

آنچه مشخص است اینست که اقتضائات بازار کار دانش‌بنیان در ایران با آنچه در کشورهای توسعه‌یافته وجود دارد، متفاوت است و مادامی که مسئولان به درک درستی از این تفاوت‌ها نرسند و سیاست‌های خود را نه بر مبنای واقعیت‌های بازار و مختصات آن، بلکه بر اساس ایزوله فرض کردن محیط اشتغال طراحی و اعمال کنند، نه تنها هیچ دستاورد بزرگی در این حوزه رخ نخواهد داد، بلکه این عرصه به دلیل برخورداری از حمایت‌های قانونی ویژه مانند معافیت‌های مالیاتی و گمرکی، جولانگاه رانت و فساد خواهد شد. 

با این همه کافی است نگاهی به روند کشورهای جنوب‌شرق آسیا در ۱۰ سال گذشته بی‌اندازیم تا هم فاصله واقعی خود با ابتدایی‌ترین پله‌های دانش‌بنیان را درک کنیم و هم بدانیم که این حوزه بیش از مدیران و مسئولان علاقه‌مند به دوربین، مصاحبه، یادداشت و رسانه، به مسئولان متخصص و متعهد نیازمند است.