آیا واقعا باید نگران سطع ویتامین دی بدنمان باشیم؟

با افزایش آگاهی در مورد چیستی ویتامین دی و بررسی علائم و اثرات کمبود آن می‌توان به این سوال که  آیا دلیلی برای نگرانی از کمبود ویتامین دی وجود دارد یا خیر پاسخ داد!

ویتامین دی چیست؟

زمانی‌که پوست به صورت کامل در معرض نور خورشید قرار می‌گیرد؛ بدن از طریق سنتز شروع به تولید ویتامین دی می‌کند و با قرارگیری در جای مناسب به سلامت بهتر بدن کمک می‌کند. مهمترین ویژگی ویتامین دی کمک به جذب بیشتر کلسیم و فسفر در جهت ساخت استخوان‌های مستحکم است. واضح است که همان طور که تامین ویتامین دی استحکام استخوان‌ها را در بر می‌گیرد؛ کمبود آن موجب تضعیف و شکنندگی استخوان‌ها می‌شود و در سنین بالاتر پوکی استخوان را به همراه خواهد داشت به همین علت باید از سال‌های ابتدایی زندگی به تامین این ویتامین توجه کرد تا در دوران پیری با مشکل حرکتی مواجهه نشویم.

همان طور که گفته شد ویتامین دی یا همان ویتامین آفتاب از جمله ویتامین‌های ضروری در حفظ سلامت استخوان‌ها است و متاسفانه درصد زیادی از جامعه ایرانی به این کمبود مبتلا هستند؛ یکی از اصلی‌ترین علل کمبود ویتامین دی در ایران نحوه پوشش است چراکه پوشش افراد مانع از قرار گیری کامل پوست با اشعه خورشید می‌شود و از آنجایی که ۹۰ درصد از نیاز بدن برای ساخت ویتامین دی از طریق آفتاب تامین می‌گردد این عامل مانع از دریافت این میزان از ویتامین می‌شود. علاوه بر نحوه پوشش، شرایط جغرافیایی  نیز در ایجاد این کمبود موثر است چراکه برخی استان‌ها چون مناطق شمالی که بخشی زیادی از سال ابری هستد و یا مناطقی که در بیشتر فصول سال از آفتاب کم‌تری بهره‌منداند نمی‌توانند ویتامین دی خود را تنها از منبعی چون خورشید تامین کنند. زمانی که به هر علتی قادر به تامین ویتامین تنها از طریق خورشید نیستید باید به رژیم غذایی خود دقت کنید اما منابع غذایی حاوی ویتامین دی بسیار محدود هستند و افرادی که میانه‌ای با غذاهای دریایی ندارند از این منابع محدود نیز بهره‌مند نمی‌شوند چراکه اکثر این منابع شامل ماهی‌ها می‌شوند و بیشترین مقدار ویتامین دی از طریق منابع غذایی در ماهی‌ها نهفته‌اند که در زیر به آن‌ها اشاره می‌کنیم.

ماهی‌های چرب چون سالمون، قزل‌آلا، خال مخالی، مار ماهی، روغن کبد ماهی

غلات و محصولات فراوری شده و غنی شده از ویتامین دی که سطح ویتامین دی آن‌ها بر روی بسته بندی ذکر شده است.

چرا باید ویتامین دی بدن را تامین کنیم و بدن به چه مقدار ویتامین دی نیاز دارد؟

یافته‌های علمی همواره در حال بروز رسانی و انجام تحقیقات جدید است اما تحقیقاتی که تا به امروز در بررسی ویتامین دی انجام شده نشان از ضرورت آن در جذب بیشتر فسفر و کلسیم دارد و همان طور که می‌دانید این دو ماده مغذی در ساخت استخوان‌های مستحکم و جلوگیری از پوکی استخوان نقش به‌سزایی دارند. از دیگر بررسی‌های به عمل آمده می‌توان به تقویت سیستم ایمنی بدن، کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی، سرطان، افسردگی و اختلالات خودایمنی مانند دیابت نوع I و مولتیپل اسکلروزیس اشاره کرد. با اشاره به این موارد آیا باید شروع به مصرف بی رویه ویتامین دی نمود؟ یا کمبود آن علت به وجود آمدن این مشکلات است؟ همه ما می‌دانیم مصرف هر چیزی به اندازه سودمند است و دریافت مازاد از هر نوعی از ویتامین‌ها برای بدن مضر است؛ ویتامین دی نیز از این نظر مستثنی نیست. همان طور که کمبود ویتامین دی موجب بروز مشکلات سلامتی می‌شود؛ مصرف مازاد آن نیز به سمی شدن و ایجاد مشکلاتی چون رسوب کلسیم در جایی نامناسب چون شریان‌های خون می‌شود. پس در صورت مشاهده علائمی چون خستگی، درد استخوان و مفاصل با مراجعه به پزشک و انجام آزمایش خون از میزان این کمبود آگاه و با تجویز پزشک مصرف ویتامین دی خود را آغاز کنید؛ انجام آزمایش خون به شما کمک می‌کند که از مصرف مازاد جلوگیری شود و بدن متناسب با نیاز خود ویتامین دی دریافت کند. پس از اینکه کمبود ویتامین دی را از طریق مصرف قرص‌های ویتامین دی تامین کردید و سطح ویتامین دی را به حد نرمال رسانید حال باید روزانه ۶۰۰ واحد بین المللی ویتامین دی دریافت کنید که این مقدار را می‌توان با قرار گیری مستقیم در معرض نور خورشید تامین کرد؛ حتما از منزل خارج شوید چراکه نوری که از پشت پنجره دریافت می‌کنید به دلیل شیشه اشعه‌ای که موجب سنتز و در ادامه تولید ویتامین می‌شود فیلتر شده و از نظر تامین ویتامین، هیج تاثیری نخواهد داشت. پس روزانه پوست را بدون هیچ لایه عایقی چون کرم ضد آفتاب و یا  هر نوع پوشش در ناحیه صورت و بازوها به مدت ۱۵ دقیقه در معرض اشعه خورشید قرار دهید و مصرف منابع غذایی حاوی این ویتامین را در رژیم غذایی خود بگنجانید اما اگر به هر علتی از جمله شرایط جسمی، شرایط جغرافیایی، رژیم‌های غذایی محدود و .... قادر به تامین ۶۰۰ واحد ویتامین دی نیستید؛ می‌توانید با خرید ویتامین دی و مطالعه برچسب آن متناسب با نیاز خود اقدام به مصرف و تامین نیاز روزانه خود به ویتامین دی کنید.

سخن آخر

در دوران جوانی برخی از کمبودها به دلیل انرژی بیشتر این دوران در زندگی شخصی افراد مشکل ایجاد نمی‌کند اما با سپری شدن دوران جوانی و از دست دادن انرژی جوانی کمبودها به شکل‌های ناخوشایند خود را نشان می‌دهند. به طورکلی افرادی که به حفظ سلامتی خود و نیازهای بدن در بازه‌های مختلف سنی توجه می‌کنند؛ با انجام چکاپ‌های منظم به کیفیت زندگی و عملکرد بهتر خود کمک می‌کنند و نهایتا در سنین بالاتر که بدن از توانایی و نشاط دوران جوانی بهره‌مند نیست می‌توانند ایام پیری خود را با آرامش سپری کنند و نسبت به همسالان خود کیفیت بهتری از زندگی را تجربه کنند.