بازنگری در قانون اساسی ناشدنی نیست

به نقل از پایگاه اطلاع رسانی شورای نگهبان، عباسعلی کدخدایی قائم مقام دبیر و سخنگوی شورای نگهبان یکشنبه شب با حضور در نشست بازنگری در قانون اساسی که در خانه اندیشمندان برگزار شد، طی سخنانی با بیان اینکه گاهی اوقات واژه‌ها طوری بیان می‌شوند که انسان از آن واژه‌ها تصور بن بست دارد، حال اینکه بن بستی وجود ندارد، گفت: مثلا برخی طوری درباره همه پرسی و رفراندوم صحبت می‌کنند که خیلی‌ها را نگران می‌کند حال اینکه این‌ها ظرفیت‌های قانون اساسی است و ما می‌توانیم از آن‌ها استفاده کنیم.
وی افزود: بازنگری از تجارب بشری است چرا که انسان در حال تکامل بوده و مرتب در حال تغییر است، لذا تحول و تکامل جزوی از لاینفک بشریت است. تعالیم انبیا هم در مقاطع مختلف همین را نشان می‌دهد که بازنگری امری عادی و طبیعی است کما اینکه در طول سالیان دراز، ادیان الهی مرتبا بنابر اقتضائات بشری، تکامل یافته‌اند.
قائم مقام دبیر شورای نگهبان تصریح کرد: باید بسوی تکامل رفته و تغییر ایجاد کنیم و این جزو بدیهیات و ضروریات جامعه دینی است. اصل تکامل و تحول را نباید انکار کنیم البته این تحول شاخص‌هایی دارد، از جمله اینکه تکامل باید رو به جلو باشد و اقتضائات زمان نیز باید در روند اجرای آن، مورد توجه قرار گیرد.
آقای کدخدایی با بیان اینکه اجتهاد در دین هم روند تحولی و تکاملی دارد، حتی احکام الهی هم همین است و اصولا وجود ناسخ و منسوخ هم تکامل را نشان می‌دهد، تاکید کرد: بازنگری و تجدیدنظر در قوانین بشری برای رسیدن به تکامل، امری نیست که از آن بترسیم و سراغ آن نرویم و اصولا بازنگری در قوانین بشری بسیار ساده‌تر از بازنگری در احکام دینی است.
وی خاطر نشان کرد: درباره نگارش قانون اساسی و استفاده از تجربیات دیگران، توجه به این نکته حائز اهمیت است که قانون اساسی را الزاما نمی‌شود از یک جامعه به جامعه دیگر کپی و منتقل کرد چرا که اقتضائات جوامع با هم متفاوت هستند و باید اقتضائات جوامع درنظر گرفته شود.
سخنگوی شورای نگهبان با انتقاد از کسانی که می‌گویند در قانون اساسی اول، بازنگری دیده نشده بود، گفت: گاهی اوقات گفته می‌شود که در قانون اساسی سال ۵۸، مسئله بازنگری وجود نداشت، اما این نکته صحیح نیست بلکه در آن قانون اساسی بازنگری وجود داشت، اما روش و راهکار مشخصی برایش قید نشده بود که شورای بازنگری در سال ۶۸ روش بازنگری در قانون اساسی را تبیین کردند و سپس، آن روش در قانون اساسی هم لحاظ شد.
آقای کدخدایی با بیان اینکه برخی اصول قانون اساسی در چارچوب قانون اساسی فعلی قابل تغییر نیستند، ادامه داد: منعی برای بازنگری در اکثر اصول قانون اساسی وجود ندارد و اصل ۱۷۷ هم راهکار بازنگری را قید کرده است، حتی می‌توان روش بازنگری در قانون اساسی را که جزو اصول همین قانون است، تغییر داد، اما مبانی دینی لحاظ شده در قانون اساسی قابل تغییر نیستند.
وی افزود: تفاوتی بین قانون اساسی اول و دوم وجود ندارد، بلکه اقتضائاتی در سال ۵۸ وجود داشت، ولی آن اقتضائات در سال ۶۸ تغییر کرد لذا قانون اساسی هم مورد بازنگری قرار گرفت.
قائم مقام دبیر شورای نگهبان با تاکید بر اینکه اقتضائات زمان برای اصلاح قانون اساسی باید بررسی شود چرا که پسندیده نیست که هر وقت دل‌مان خواست قانون اساسی را تغییر دهیم، اظهار داشت: باید دید اقتضائات فعلی ما چیست و آیا شرایط برای اصلاح قانون اساسی مهیاست یا خیر، البته باید به این نکته هم توجه جدی داشت که آیا ظرفیت‌های موجود قانون اساسی مورد استفاده قرار گرفته یا خیر.
آقای کدخدایی در بخش دیگری از سخنانش به ظرفیت‌های موجود در قانون اساسی پرداخت و گفت: چه اشکالی دارد که ما درباره مسائل مهم همه‌پرسی انجام دهیم؛ همه پرسی یکی از ظرفیت‌های قانون اساسی است که ذیل اصل ۵۹ بیان شده و ما می‌توانیم از آن استفاده کنیم.
وی اضافه کرد: به طور مثال، این روز‌ها برخی سیاسیون و کارشناسان می‌گویند که نظام سیاسی را تغییر دهیم و نظام تک مجلسی را به نظام دومجلسی تبدیل کنیم، آیا مشکل ما اینهاست؟ یا اینکه می‌گویند نظام را به پارلمانی تغییر دهیم؛ آیا با نخست وزیر، مشکلات کشور حل می‌شود؟ باید دید که چقدر نیازمند اصلاح این ساختار‌ها هستیم.
قائم مقام دبیر شورای نگهبان با بیان اینکه گاهی اوقات رفتار مسئولان ایراد دارد و اگر آن مسئول تغییر کند یا رفتارش را تغییر دهد، مشکلات حل می‌شود، گفت: وقتی ما خودمان در عمل، به قانون اساسی باور نداریم و اصول آنرا درست انجام نمی‌دهیم، چه توقعی داریم که مشکلات کمتر شوند، اگر اصول قانون اساسی درست اجرا می‌شد و مشکلات حل نمی‌شد، آن وقت می‌توان رفت سراغ بازنگری. در واقع کسی مانع بازنگری در قانون اساسی نیست.
آقای کدخدایی با ذکر ظرفیت‌های دیگر قانون اساسی، اظهار داشت: مثلا بحث سوال و استیضاح رئیس جمهور ظرفیتی برای مجلس است و ما هیچ مشکلی در این جهت نداریم لذا نباید مشکلات را لاینحل بدانیم.
وی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به لزوم اصلاح قانون انتخابات، تاکید کرد: قانون فعلی انتخابات مربوط به دهه ۶۰ بوده و ناکارآمد است و ناکارآمدی این قانون منجر به مشکلات مختلفی در شکل‌گیری و کارآمدی مجلس شده است و در واقع، قانون فعلی انتخابات، قانون شایسته‌ای برای برگزاری انتخابات نیست و باید اصلاح شود.
سخنگوی شورای نگهبان ادامه داد: کارشناسان ما دو سال با مجلس برای اصلاح قانون انتخابات، همکاری کردند، اما نهایتا در اصلاحیه قانون انتخابات مواردی گنجانده شد که ایراداتی داشت و ما ایرادات را به مجلس اعلام کردیم، اما مجلس ایرادات را برطرف نکرد و ما الان مجبوریم انتخابات را طبق قانون فعلی برگزار کنیم و معلوم نیست با چنین قانونی، مجلس کارآمدی شکل بگیرد یا نه.
آقای کدخدایی در پایان تاکید کرد: بازنگری در قانون اساسی ناشدنی نیست، اما باید، ابتدا از ظرفیت‌های موجود در قانون اساسی استفاده کنیم و اگر این ظرفیت‌ها در حل مشکلات کمک نکرد، می‌تواند سراغ اصلاح قانون اساسی رفت.