تمرکز به اسناد فرادستی ملی و تعهدات بین المللی مهمترین گام در صیانت از محیط زیست است

 مهدی پیرهادی روز یکشنبه درجریان دویست و چهل و دومین جلسه شورای اسلامی شهر تهران؛ به ارائه نطق پیش ازدستور درباره محیط زیست پرداخت و اظهار داشت: اقتصاد جهانی در حال پیشی‌گرفتن از ظرفیت ‌های قابل ‌تحمل محیط‌ زیست و تمامی نظام‌ های حیات‌بخش کره زمین است، به‌گونه‌ای که هر روز دامنه و ابعاد فشارهای وارده بر منابع طبیعی و محیط زیستی گسترده‌تر می‌شود. به همین دلیل امروزه موضوع حفاظت از محیط‌زیست و حفظ پایداری آن به‌ عنوان یکی از مهم‌ترین مسائل و مشکلات جامعه جهانی در کانون توجه سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان در تمامی کشورهای جهان قرار گرفته است.

وی افزود: مسائلی نظیر تغییرات اقلیمی، مصرف بی‌رویه منابع طبیعی و محیط زیستی ، توسعه ناپایدار شهری و صنعتی، کاهش منابع آب های سطحی و زیرزمینی و تشدید آلودگی آ‌ن‌ها، آلودگی هوای شهرها، جنگل‌زدایی، کاهش تنوع زیستی، فرسایش خاک، شیوع طیف گسترده‌ای از بیماری‌های ناشی از آلودگی‌ها و غیره از جمله مسائل و مشکلاتی هستند که تمامی جوامع انسانی را در اقصی‌ نقاط جهان تحت‌تأثیر قرار داده و موانع اساسی را فراروی رفاه و آسایش جامعه جهانی قرار داده است.

پیرهادی با بیان اینکه بر این اساس امروزه عوامل تهدید کننده جامعه انسانی دیگر تنها به سطوح ملی و محلی محدود نمی شود، تاکید کرد: وجود مسائلی مانند تغییر اقلیم، انواع آلودگی های محیط زیست مانند طوفان های گردوغبار، آلودگی منابع دریایی، شیوع بیماری های نوپدید و بازپدید و غیره اکنون ابعادی جهانی پیدا کرده اند که حل و فصل آنها مستلزم مشارکت همه جانبه تمامی کشورهای جهان است.

وی با بیان اینکه کشور ما نیز از این قاعده مستثنی نیست، یادآور شد: اهمیت و ضرورت حفظ و صیانت از محیط زیست هم به لحاظ تاریخی و هم در منابع دینی ما ایرانیان از جایگاه متعالی برخوردار است و در آیات قرآن و احادیث مختلف و همچنین تاکیدات و سیاست های کلی مقام معظم رهبری و نیز در تمامی برنامه های توسعه ملی و شهری همواره در کانون توجه بوده است.

رئیس کمیسیون سلامت محیط زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر تهران در ادامه این نطق تاکید کرد: هر چند با تعیین یک روز در سال به محیط زیست نمی‌توان از آن حفاظت کرد، اما این روز و جریان سازی این مناسبت نمادین، فرصت مغتنمی است برای ارتقای آگاهی های جامعه، فرهنگسازی، جلب مشارکت شهروندان، برنامه‌ریزان و تصمیم‌گیران در کشور.

پیرهادی تمرکز بیشتر به اسناد فرادستی ملی و تعهدات بین المللی در حوزه محیط زیست را مهمترین گام در راستای صیانت از محیط زیست و ارتقاء شاخص های آن عنوان کرد و افزود: اصل پنجاه قانون اساسی که حفاظت‌ محیط زیست‌ که‌ نسل‌ امروز و نسل‌های‌ بعد باید در آن‌ حیات‌ اجتماعی‌ رو به‌ رشدی‌ داشته‌ باشند، را به عنوان وظیفه‌ عمومی‌ تلقی‌ کرده است به عنوان یکی از مترقی ترین قوانین در حوزه محیط زیست شناخته شده است.

به گفته وی، سیر تطور محیط زیست در اسناد برنامه‌های توسعه پنج‌ساله در کشور بیان‌گر رشد توجه به این مقوله در برنامه‌های توسعه بوده است، به‌نحوی که بازتاب آنها را می‌توان به‌صورت افزایش احکام در برنامه‌های توسعه مشاهده کرد. هر چند به دلایل مختلف نظیر بخشی‌نگری و عدم ارتباط هماهنگ بین دستگاه‌های اجرایی، نبود ضمانت اجرایی قوی و محکم برای اجرای قوانین و مقررات محیط زیستی و عدم بازدارندگی جرائم در مقابل خسارات وارده بر محیط زیست این برنامه ها از توفیق چندانی برخوردار نبودند.

وی یادآور شد: این روند به دلیل نبود رویکرد مسئله محوری در تدوین برنامه هفتم توسعه، کلی گویی و ابهام در بندهای پیشنهادی، عدم لحاظ کلان روند تغییر اقلیم در بخش های مختلف توسعه ای کشور، بی توجهی به توازن و پایداری زیست بوم، کم توجهی به قوانین دائمی کشور در حوزه  محیط زیست و همچنین فقدان ضمانت اجرایی ازجمله چالش های اصلی است که در تدوین لایحه برنامه هفتم توسعه به چشم می خورد.

 چالش‌ها و بحران‌های محیط زیستی که کشور 

رئیس کمیسیون سلامت محیط زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر تهران با اشاره به چالش‌ها و بحران‌های محیط زیستی که کشور با آنها دست به گریبان است، گفت: از جمله این چالش ها از بین رفتن جنگل‌ها، تنش آبی و فرونشست زمین، بیابان زایی، آلودگی هوا و از بین رفتن تالاب‌ها، توجه اندکی صورت گرفته است.

بهره برداری از منابع آب بیش از ظرفیت قابل تحمل، بهره وری نازل در تمام بخش‌های مصرف به ویژه بخش کشاورزی، نبود سیستم پایش و قابل اطمینان برای منابع آب، تشدید مناقشه‌های آبی محلی و منطقه ای و تشدید پدیده‌های حاد هیدرولوژیکی مانند خشکسالی و سیل و فرونشست از جمله چالش‌های جدی ما در حوزه آب است.

وی با بیان اینکه بزرگترین چالش به زعم اینجانب علاوه بر موارد مطرح شده نگاه جزیره ای دستگاه های اجرایی و سیاست گذاری به این حوزه است، اظهار داشت: برخورد سلیقه ای و عدم توجه به نظام مسائل واحد سبب شده است که هر دستگاه فراخور ماموریت های خود و فارغ از رویکرد کلان به رتق و فتق امور خود بپردازد و به محیط زیست نگاه ابزاری داشته باشد.

به گفته وی، ملموس ترین مثال برای درک این مسئله قانون هوای پاک است که بر طبق آن بیش از 20 دستگاه و نهاد اجرایی و نظارتی از جمله وزارت نفت، وزارت نیرو، وزارت صمت، سازمان حفاظت محیط زیست، سازمان استاندارد، شهرداری ها و غیره متولی اجرای آن می باشند؛ لیکن با گذشت قریب به 7 سال به دلیل بخشی نگری، عدم پیش‌بینی رسیدگی قضایی فوری، کم‌توجهی به پیامدهای اجتماعی، اقتصادی و سیاسی و عدم اعطای حق عام دادخواهی به نفع عموم به سازمان حفاظت از محیط‌زیست کماکان از توفیق چندانی برخوردار نشده است.

وی چالش بعدی را بهره گیری ضعیف از یافته ها و تکنولوژی های روز دنیا در این حوزه بر شمرد و افزود: علی رغم اینکه کشور عزیزمان در بسیاری از کنوانسیون ها و پروتکل های بین المللی با موضوعات تغییرات آب و هوا، حفاظت از لایه ازن، تجارت بین المللی گونه های حیوانات و گیاهان وحشی در معرض خطر انقراض و نابودی، کنترل انتقالات برون مرزی مواد زاید زیان آور و دفع آنها، بیابان زدایی و کاهش اثرات خشکسالی، تنوع زیستی، جلوگیری از آلودگی دریایی، حمایت از میراث طبیعی و دهها مورد دیگر عضو هستند، لیکن انتظار می رود با تعامل سازنده و اثر بخش شاهد تحولات بیشتری در این عرصه ها باشیم.     

پیرهادی ادامه داد: در نهایت به عنوان نماینده مردم شریف تهران در شورای اسلامی شهر تهران ضمن گرامیداشت این روز تاکید می کنم محیط زیست در دنیای امروز دیگر تنها یک ضرورت نیست بلکه به عنوان یک اصل و جزء لاینفک توسعه پایدار شناخته می شود و هر شهر و کشوری که این اصل را نادیده بگیرد قطعا از جریان توسعه عقب خواهد ماند.