واکاوی و عارضه یابی رویه های غیر متعارف در رقابت صنعت سنگ ساختمانی ایران

خوشبختانه سیاستهای توسعه صنعتی و کلان کشور در سالهای اخیر با تشخیص به موقع و کارشناسانه درصدد رفع موانع تولید داخلی و ایجاد زمینه رشد با صادرات سنگهای فراوری شده تبیین و در حال پیگیری است .

زمانی که رقابت دشوار می شود ممکن است نقاط ضعفی در سیستم توزیع موجب شود که با توسل به اهرم هایی مانند قدرت نقدینگی برخی بتوانند معادلات جاری عرضه و تقاضای بازار را به نفع منافع فردی دستخوش انحصار و نوسانات غیر متعارف کنند.

محصولات معدن سنگی را تصور بفرمائید که به شکلی در شرایط عادی، سنگ های با کیفیت خود را صادر کرده و برای تولید داخل هم برنامه دارد، این سنگ در مقطعی مورد توجه بازار قرار گرفته و مشتریان مختلفی نیز در سطح داخلی و بین المللی دارد این تعدد مشتری و تنوع آن در بازه بلند مدت به نفع معدن دار، خریدار، به نفع کارخانه دار و بازرگان صادراتی است، مادامی که دستخوش افزایش قیمت مصنوعی نشود.

اما متاسفانه ممکن است با حضور رقبایی که با قدرت نقدینگی و دسترسی نسبی به بازار صادراتی سنگ خام/بلوک دارند برای از دور خارج کردن سایر رقبا به بحث خرید سنگهای بلوک به شکل عمده و انحصاری ورود کنند و با بالا بردن توقع فصلی و آنی معدن دار محترم با پیشنهاد قیمت بالاتر از عرف جاری عملا شرایط را برای سایر خریداران (اعم از داخلی و صادراتی) دشوار کنند

این در واقع یعنی چرخه سالم خرید و فروش و توزیع عادلانه و یکدست و گسترده که ضامن فعالیت موفق و پایدار است آسیب دیده یا متوقف شود و اگر چه در مقطع زمانی محدودی جریان قوی از نقدینگی نظر فروشنده را جلب کرده است ولی در بازه بلند مدت تولید و توزیع گسترده و پایدار از بین خواهد رفت و ما شاهد فهرستی از مشکلات  از جمله کمبود ماده اولیه مرغوب در واحد های فرآوری داخلی هستیم

از طرفی دیگر بالا رفتن مصنوعی قیمت باعث ایجاد فضای جایگزین شدن سایر محصولات ساختمانی مشابه که ارزانتر  هستند می شود و عملا بازار آن سنگ تخریب خواهد شد، زیرا امکان حضور گسترده در بازار را ندارد.

به صورت طبیعی بازار روند رکودی خودش را در مورد همان سنگ به مرور تجربه میکند از طرفی میدانیم صادرات از یک کانال انحصاری/مونوپل هم محدوداست و سیل نقدینگی آنی این روند هم همیشگی نیست و قطع میشود ولی متاسفانه دیگر آن چیدمان قبلیِ جریان سالم عرضه و تقاضا وجود نداردکه شکل پایدار و بلند مدتی داشت به این ترتیب با یک روند غیر متعارف رقابتی چرخه صحیح و طبیعی تولید دچار نقص شده و جبران آن دشوار است و در این شیوه که متاسفانه فقط منافع فردی مدنظر است و ما شاهد یک بی نظمی و نوسان قیمت و کمبود مواد اولیه به دلیل ایجاد یک گرانی مصنوعی هستیم و همچنین شاهد رکود تولیددر کارخانه های فرآوری نیز خواهیم بود. لطمه این شیوه های رقابتی و دور نمودن دستان سایر رقیبان به این شکل غیر متعارف در واقع مسیر صحیح و درست جریان تولید را مختل می نماید.

ضرورت اقدامات  نظارتی تشکلی - صنفی و نظارتی دستگاه های ذیربط تصمیم سازی و  ایجاد پلتفرم های شفافیت در همه مقاطع معامله از جمله راهکارهای مناسب برای جلوگیری از این نواقص است این تدابیر یعنی حمایت واقعی از چرخه سالم  تولید .

افزایش بی رویه و آنی قیمت مواد اولیه باعث بهم ریختن معادلات محاسبات قیمت و عرضه به بازار شده و این سلسله بی اعتمادی حتی در عرضه سنگهای صادراتی اثر منفی خودش را به جا می گذارد زیرا امکان  تولید صادرات فرآوری شده را  به دلیل گرانی مصنوعی مقطعی کاهش داده  و از صرفه اقتصادی خارج می کند، بنابراین ما شاهد یک روند صادرات بلوک خام هستیم که با جداول مختلف محاسبات اقتصادی صادرات آن را به راحتی اقتصادی جلوه می دهند غافل از اینکه ما به چرخه سالم تولید، فراوری، ایجاد اشتغال، تولید، ارزش افزوده و ارز آوری لطمه زده ایم

امید است که با اهتمام و درایت تصمیم سازان محترم در این حوزه با تبیین راهکارهای نظارتی یا مکانیسم تشکلی - صنفی برای تعیین حداکثری و حداقلی سقف قیمت ها در بازه های زمانی مشخص، زمینه های حفظ فضای رقابت سالم را در این بخش حمایت و پشتیبانی کنند.

ایجاد ارزش افزوده، ایجاد اشتغال مولد، ایجاد اشتغال پایدار، ارز آوری، حفظ منافع ملی، مراقبت از چرخه تولید، ایجاد امنیت شغلی پایدار و بسیار از نکات مفید ناپیدا فهرستی از دستاوردهای حفاظت و مراقبت از زمینه های رقابت سالم در صنعت سنگ ساختمانی است.

پشتیبانی از تولید داخلی نیازمند یک نظارت و شفافیت از ابتدای زنجیزه ارزش است تا چرخه رقابت سالم آسیب نبیند، با این شیوه ما از همه شاخه های متصل به تولید از منبع تولید سنگ خام یعنی معدن تا صادرات محصولات فرآوری شده یک حمایت گسترده کرده ایم و مسیر از انحصارگرایی و منافع فردی به نفع تولید و منافع ملی تغییر میسر خواهد داد.

محمد اسمعیل مرندی - رییس هیات مدیره و مدیرعامل شرکت صنایع تبدیلی فراز – فعال صادراتی

سیامک اخطاری مشاور صنعت سنگ