وقتی دختر زیبای بختیاری را نمی‌بینند

یک روز نامش را بافت فرسوده می‌گذارند و وقتی به نفع‌شان باشد نسبت "بافت قدیمی" به آن می‌دهند، اما هر کدام از این نام‌ها تا امروز نتوانسته به جز تهیه یک طرح تفضیلی کار دیگری برای تهران قدیم انجام دهد، طرحی که آن‌هم در میان ساخت وسازها و قدم‌هایی که امروز برای تهران برمی‌دارند، گم شده است.

هر چند اگر برنامه‌های شهری برای حیات شبانه تهران با برنامه‌ریزی بهتری نسبت به خیابان سی‌تیر آن‌هم در دل همین بافت رقم بزنند، دیگر کسی نتواند به زبان بیاورد که رفتن به عودلاجان از غروب آفتاب به بعد سر نترس می‌خواهد و دل با جرأت.

شاید به همین دلیل است که مهدی حجت، بنیانگذار سازمان میراث فرهنگی بناهای تاریخی را به مثابه یک دختر زیبای بختیاری تشبیه می‌کند که به دلیل رفت‌وآمد همیشگی‌اش، مورد بی‌توجهی مردم قرار گرفته و تا وقتی به او نرسند دیگر کسی زیبائی‌اش را نمی‌بیند.

رییس ایکوموس ایران که با وجود دور شدن از این سازمان و شهرداری تهران از چند ماه گذشته، هنوز عضو شورای عالی زیباسازی است، در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا از لزوم ایجاد و تقویت این حیات شبانه در تهران به خصوص در بافت تاریخی و ایجاد ان منطقه به عنوان یک فضای فرهنگی صحبت می‌کند.

او می‌گوید: به طور کلی احیای بافت‌های تاریخی در شهرهای تهران به احیای زندگی به خصوص زندگی شبانه در آن‌ها کمک می‌کند، چون در حال حاضر شب مردگی بدی در بافت‌های تاریخی ایجاد شده‌اند، به همین دلیل برای رخ دادن این اتفاق باید قدری به تقویت فضاهای عمومی و ظرفیت‌هایی موجود که نسبت یکسانی با همه نقاط ندارند توجه کرد.

وی با اشاره به پیشنهادی برای جلب توجه‌ها به سوی بافت قدیمی و تاریخی تهران ادامه می‌دهد: برخی از نقاط در شهر تهران هستند که آمادگی این سروسامان گرفتن را دارند. در واقع بافت تهران درست مانند یک دختر بختیاری است که به دلیل رفت‌وآمدهایش کسی زیبایی او را نمی‌بیند و اگر او را به آریشگاه ببرید توجه بقیه به سمت او جلب می‌شود.

حجت با بیان این‌که برخی از محله‌های کوچک در تهران هنوز چنین دختران زیبایی دارند که هنوز کسی آن‌ زیبایی‌ها را ندیده چون کولرها از نمای بناها بیرون زده‌اند، جوی آب‌ها کثیف‌اند و هزار مشکلات محیطی دیگر برای ان‌ها وجود دارد، برای این که چنین صحنه‌هایی سامان پیدا کند، باید شهرداری حداقل یک سری اتفاقات را در ان مناطق مدیریت کند، درست مانند این‌که وقتی بخواهیم یک هیمه آتش روشن کنیم، چند نقطه کوچک را آتش می‌زنیم تا آن گسترده‌تر شود.

این عضو شورای عالی زیباسازی انجام چنین اتفاقات ساده نه تنها در بافت‌های تاریخی بلکه در دیگر نقاط شهری که ظرفیت طبیعی برای مردم را نیز در خود دارند، از ابتدایی‌ترین اقداماتی دانست که در زندگی شهری از حالت‌های نامناسبِ کنونی حتی مانند وضعیت کنونی ابتدای خیابان سی‌تیر بیرون می‌آیند.

شهر آفتاب کجا و بافت تاریخی تهران کجا؟

چه می‌شد اگر "اودلاجان"را به نمایشگاه کتاب تبدیل می‌کردیم

او با اشاره به احداث مکانی با نام "شهر آفتاب" با کاربری نمایشگاه کتاب تهران در خارج از تهران با اختصاص اعتباری چند میلیاردی، بیان می‌کند: یک دانشجو امروز در زمان دو ساعته بیکاری بین کلاس‌هایش می‌تواند بین کتابفروشی‌های خیابان انقلاب بگردد، اما اگر بخواهد در این مدت زمان کم به شهر آفتاب برود، نیاز به یک روز کامل تعطیلی دارد، مگر در شهر آفتاب چه اتفاقی رخ داده است؟  چندین سوله درست شده و در قالب غرفه‌ای  آن‌ها را به غرفه‌داران داده‌ایم.

بنیانگذار سازمان میراث فرهنگی، بافت تاریخی تهران را نمونه‌ای می‌داند که به دلیل داشتن خانه‌های قدیمی با کاربری‌های نامناسب در طول چند دهه گذشته، امکان ساماندهی و ایجاد غرفه‌های مختلف کتاب، رستوران، کافه و فضاهای فرهنگی را دارد و می‌گوید: با این کار  جمعیت وسط شهر می‌آید، بافتِ تاریخی احیا می‌شود و لذت حضور در آن بافت ایجاد می‌شود و از سوی دیگر بهترین کار یعنی عرضه کتاب آن‌جا رخ می‌دهد و حتی در این شرایط آن همه هزینه در فضایی خارج از تهران نیز هزینه نشده بود.

او با بیان این‌که به جای ایجاد نمایشگاه کتاب در راهروهای تنگ، می‌توانستیم و هنوز هم می‌توانیم با همان هزینه بافت تاریخی عودلاجان را احیا کرده و نجات دهیم، ادامه می‌دهد:  از سوی دیگر می‌توانیم به بحث‌های فرهنگی کمک کنیم و دانشجویان در یک فضای کاملا فرهنگی رشد کنند.

حجت با اشاره به وجود دست‌کم ۱۵ برند جهانی در کشور مانند چرم، زعفران، پسته و پته‌دوزی بیان می‌کند: اکنون نیز می‌توانیم با جمع‌آوری این برندها در کنار یکدیگر، بافت تاریخی را تقویت کنیم و ان فضاها را بین برندها تقسیم کنیم.

وی حُسن این کار را حضور افرادی در بافت تاریخی می‌داند که افرادی به بافت تاریخی می‌روند که قدر بافت را می‌فهمند و اهل فرهنگ‌اند.

او با اشاره به ساماندهی کوچه "لولاگر" در خیابان نوفل لوشاتو آن‌هم با ساماندهی ساده‌ای در خانه‌های قدیمی این کوچه‌ی کوچک بیان می‌کند: هر چند اکنون ایجاد فضای "فود استریت" در مقابل موزه ایران باستان باعث ایجاد یک صرفه‌ی کاملا اقتصادی شده است، اتفاقی که می‌تواند در بافت تاریخی تهران به بهترین وجه امکان‌پذیر باشد.

نمای خانه‌ها چه قدر براساس طرح‌های قدیم تهران احداث می‌شوند

معاون سابق شهرسازی و معماری شهردار تهران در ادامه در پاسخ به این پرسش که ایکوموس ایران تا چه میزان می‌تواند در ارائه‌ی طرح‌ها و تصویب آن‌ها برای نمای خانه‌ها و معماری آن‌ها نظر دهد، می‌گوید: این اقدام یک کار بسیار پیچیده و بزرگ است، حتی تا زمانی‌که در شهرداری بودم با ایجاد کمیته‌هایی قرار شد تا روی نماهای ساختمانی در سطح شهر کار کنند.

به گفته‌ی وی، حتی در آن طرح با تقسیم ساختمان‌ها به سه دسته بسیار شاخص، شاخص و معمولی، اظهار می‌کند: در تمام مناطق شهرداری کمیته‌هایی از افرادی که ساختمان‌های خیلی خاص دارند، ایجاد شد، حتی بر آن اساس مشخص شد تا اگر قرار است طرح احداث مجدد یک مسجد مطرح باشد، آن به کمیته مرکزی برود و هر بنای شاخص نیز زیر نظر کارشناسان متخصص خود بررسی شده و نمای آن‌ها شاخص باشد، اما اگر غیراز آن باشد باید در کمیته هر منطقه امضا شود که چه کاری باید برای ان بنا انجام شود.

او ادامه می‌دهد: هر چند گاهی اوقات این کمیته‌ها با ضعف‌هایی مواجه هستند، اما تلاش کردیم تا با برگزاری مسابقه‌ای که سالی یک‌بار برگزار می‌شود، افراد را به تهیه‌ی نماهای شاخص و دارای مفهوم تشویق کنیم، حتی بر اساس آن مسابقه قرار شد تا ۱۰ نمای شاخص سالانه انتخاب شود و با ایجاد یک سایت در این زمینه نماهای شاخص بناهای تهران در آن مشخص شوند و حتی هر کس بخواهد نمایی را طراحی کند با رجوع به آن سایت و استفاده از آن طرح‌ها، کارخود را اجرائی کند.