گرانی، مطبوعات کاغذی را به آخر خط می رساند

به نقل از گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، با آغاز بحران کاغذ در اواسط پاییز 96، نگرانی ها در میان اهالی نشریات به ویژه نشریات خصوصی، پیرامون چگونگی ادامه فعالیت هایشان افزایش یافت. از آن زمان تاکنون شماری از نشریات کاغذی که مدیران مسوول آنها نتوانستند زیر بار گرانی کاغذ و دیگر مخارج چاپ و انتشار مطبوعات تاب بیاورند، تعطیل شدند. 
روزنامه «همبستگی» یکی از مطبوعات بخش خصوصی بود که 27 تیرماه 97 تعطیل شد. در آن زمان «امیر عباس نخعی» سردبیر این روزنامه، با انتشار مطلبی با عنوان «برای یک خاموشی» در سایت رسمی روزنامه «همبستگی» از علت تعطیلی این روزنامه سخن گفت و نوشت: به دنبال ادامه‌ دار شدن مشکلات اقتصادی روزنامه‌ های بخش خصوصی، به ویژه بحران کاغذ که مدتی است گریبان ‌گیر مطبوعات شده است، روزنامه همبستگی نیز به جرگه روزنامه ‌هایی پیوست که به دلیل مشکلات اقتصادی تعطیل شده ‌اند.
روزنامه «اعتدال» روزنامه دیگری بود که حجت‌الاسلام «رضا صابری» مدیر مسوول آن، هفتم بهمن ماه امسال از تعطیلی اش به دلیل مشکلات مالی خبر داد.
خبر تعطیلی و چاپ نشدن 2 هفته نامه «مثلث» و «صدا» در اواسط دی ماه امسال حاکی از عمق چالش های اقتصادی دامنگیر مطبوعات کاغذی بود. بسیاری تعطیلی این دو نشریه نسبتا قدیمی را که یکی به اردوگاه اصولگرایان تعلق داشت و یکی هم اصلاح طلب بود، زنگ خطری برای جامعه مطبوعاتی دانستند. 
در پی این اتفاق ها سه تن از نمایندگان مجلس، در نامه ای به رییس جمهوری، خواستار رسیدگی و حمایت دولت از مطبوعات شده اند.
نمایندگان تهران «الیاس حضرتی» مدیرمسوول روزنامه «اعتماد»، «مصطفی کواکبیان» مدیرمسوول روزنامه «مردم‌ سالاری» و «محمدعلی وکیلی» مدیرمسوول روزنامه «ابتکار»، بیست و دوم اسفندماه جاری، در نامه ای سرگشاده خطاب به حجت الاسلام «حسن روحانی» احتمال تعطیلی مطبوعات را متذکر شدند.
در بخشی از نامه این نمایندگان آمده است: بار دیگر تاکید می ‌کنیم نفس‌ های به شماره افتاده نشریات مکتوب در سال 97 می‌ رود تا در تندباد کم توجهی‌ ها و سوء مدیریت بخش ‌های مسوول در دولت و سایر دستگاه‌ های تصمیم‌ گیر، قطع شود و بیمار در حال احتضار مطبوعات، برای همیشه رخت از کشور بربندد.

تشدید نگرانی از تعطیلی قریب الوقوع مطبوعات کاغذی
به دنبال نامه سه نماینده مجلس به رییس جمهوری و هشدار آنان در خصوص احتمال تعطیلی روزنامه ها، شماری از روزنامه ها هم در خصوص تعطیلی قریب الوقوع مطبوعات ابراز نگرانی کردند. 
روزنامه «آفتاب یزد» در مطلبی با عنوان «روزنامه ها یتیم تر از گذشته به حال خود رها شده اند» نوشت: در حالی که امروزه بخش های مختلف اقتصادی در کشورمان زیر فشار تحریم ها قرار گرفته اند، مطبوعات نیز از این قاعده مستثنی نیستند. وضعیت قیمت کاغذ، توزیع و چاپ مطبوعات درایران باعث شده تا کمر رسانه های کاغذی زیربار این فشار اقتصادی خم شود. از این رو جمعی از مدیران مسئول روزنامه ها در کشورمان در نامه ای خطاب به رئیس جمهور با گلایه از وضعیت موجود خواستار حمایت و رسیدگی دولت به این حوزه شدند.
در همین ارتباط، «جلال خوش چهره» روزنامه نگار در سرمقاله روزنامه ابتکار نوشت: دولت و بلکه نظام سیاسی لازم است تکلیف خود را با مطبوعات روشن کند. کم‌ سویی روبه خاموشی مطبوعات به نفع هیچ‌کس نیست؛ نه نظام سیاسی، نه مردم و نه جامعه مطبوعاتی کشور. اینکه فضای مجازی رفته‌رفته جای رسانه‌های مکتوب را می‌گیرد و دیر یا زود، روزنامه‌ها مقهور فضای دیجیتال می‌شوند، بهانه‌ای نارس برای توجیه بی‌تدبیری‌هایی است که در تشخیص مصلحت‌ها و منافع کوتاه و بلند‌مدت شده است.
همزمان، روزنامه «آرمان» در مطلبی با عنوان «آقای روحانی! نفس مطبوعات به شماره افتاده»، در خصوص شرایط اقتصادی مطبوعات هشدار داد و آورد: درست است که گرانی بیداد می‌ کند و شامل همه کالاهای اساسی و مهم می ‌شود، درست است که فضای مجازی زمینه ‌ای فراهم کرده تا شهروندان بتوانند اخبار را دنبال کنند، درست است که عده‌ای از تلاش دولت برای کاستن از بار مشکلات، در موضوع کاغذ سوءاستفاده کرده‌اند و به گفته رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران، 200 هزار تن کاغذ با ارز دولتی در سال 97 وارد کشور شده اما تنها 14هزار تُن توزیع شده و درست است که در خصوص 184هزار تُن دیگر کسی روشنگری نمی‌کند اما هیچ‌کدام از این موارد و بسیار مورد دیگر نافی اهمیت مطبوعات نیست. مطبوعاتی که هم خود را نسبت به انعکاس واقعیت‌ها متعهد می‌دانند، اکنون برای ادامه راه چنان سخت تحت فشار قرار گرفته ‌اند...
در همین زمینه، «محمدمهدی فرقانی» کارشناس رسانه و رئیس دانشکده ارتباطات دانشگاه علامه، درباره گرانی کاغذ و متعاقب آن تعطیلی احتمالی روزنامه ها به پژوهشگر ایرنا می گوید: در هر صورت مطبوعات و کتاب نقش مهمی در فرهنگ ‌سازی و پیشبرد توسعه ایفا می‌کنند اما گرانی کاغذ باعث نابسامان شدن وضعیت رسانه‌ها شده است. با توجه به پایین بودن شمارگان مطبوعات و حضور نداشتن محصولاتی مانند کتاب و روزنامه در سبد مصرفی خانواده‌ ها گرانی کاغذ باعث کاهش صفحات روزنامه، گرانی روزنامه و کاهش شمارگان روزنامه ‌ها خواهد شد.
به گفته فرقانی، مسوولان باید در خصوص علت گرانی و نبود کاغذ اظهار نظر کنن و راهکارهای واقعی ارایه دهند.

وقتی گرانی کاغذ دامن ناشران را هم می گیرد
گرانی کاغذ نه تنها مدیران مسوول روزنامه ها را دچار سردرگمی کرده و احتمال تعطیلی مطبوعات را بالابرده، بلکه ناشران را نیز با تهدید و دشواری مواجه ساخته است. بسیار از ناشران کتاب نیز این روزها در خصوص ادامه فعالیت خود در حوزه نشر تردید دارند. 
در همین زمینه «اعظم کیان افراز» مدیر انتشارات افراز و سخنگوی انجمن صنفی کارفرمایی زنان ناشر در گفت وگو با پژوهشگر ایرنا، با تاکید بر اهمیت حمایت های مالی از ناشران، گفت: باید بیشتر از اینها از حوزه فرهنگ حمایت کرد. درست است که وزارت ارشاد با برگزاری نمایشگاه هایی چون نمایشگاه کتاب و برنامه هایی چون عیدانه کتاب، پاییزه کتاب تلاش خود را برای رسیدن راحت تر کتاب به دست مخاطبان انجام می دهد اما همچنان مسایلی وجود دارد که سرانه مطالعه کتاب را پایین نگه داشته است.
به گفته کیان افراز، گرانی و نوسان قیمت کاغذ، یکی از مشکلاتی است که باعث بالا رفتن قیمت کتاب می شود و این موضوع موجب سخت شدن خرید کتاب برای مخاطبان و در نتیجه کاهش گردش مالی در حوزه نشر و فشار به ناشران شده است.
کوتاه سخن آنکه، حوزه نشر، اعم از کتاب و مطبوعات، به عنوان یکی از مهم ترین حوزه های فرهنگی که با آگاهی و دانش جامعه ارتباط مستقیم دارد، همواره نیازمند توجه و رسیدگی مسوولان است. این عرصه هر اندازه بیشتر مورد توجه و اهتمام مسوولان قرار گیرد، به همان میزان شاهد شکوفایی و رشد فرهنگی جامعه خواهیم بود .
از این رو شاید لازم باشد، مسوولان نسبت به دغدغه های این روزهای دست اندرکاران حوزه نشر و مطبوعات در خصوص گرانی و کمیابی کاغذ، اقداماتی درخور از خود نشان دهند. اگرچه به نظر می رسد، دست اندرکاران به ویژه در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، برای رفع این نگرانی ها گام هایی را برمی دارند اما این تلاش های تاکنون نتوانسته رضایت ناشران و اهالی مطبوعات را فراهم آورد و از دغدغه های آنان بکاهد.