تاثیر تکنولوژی‌های نوین و هوش مصنوعی بر افزایش بهره وری و استخراج از معادن
علی اکبر اکبری- معاون توسعه و تکنولوژی فولاد سنگان
ایران با دارا بودن حدود ۶۸ نوع ماده معدنی (غیرنفتی)، ۳۷ میلیارد تن ذخایر کشف شده و ۵۷ میلیارد تن ذخایر بالقوه، در میان ۱۵ قدرت معدنی جهان جای گرفته است و یکی از کشورهای غنی از حیث دارایی‌های معدنی به حساب می‌آید.
صنعت معدن با سهم نزدیک به 3 درصدی از تولید ناخالص داخلی، یکی از مهم ترین بخش های نظام اقتصادی کشور است. البته این سهم در اقتصادهای توسعه یافته و صنعتی نظیر استرالیا 10 برابر بیشتر از ایران است اگر بخواهیم ملموس تر این مطلب را بیان کنیم ایران با حدود یک درصد جمعیت جهان ،مالک ۷ درصد از منابع معدنی دنیاست اما سهم این بخش در تولید ناخالص داخلی بسیار اندک است ، که این موضوع خود موید پتانسیل بالای رشد اقتصادی در این بخش هست.
لذا معدن‌‌‌‌کاری هوشمند با بهره‌گیری از تکنولوژی‌های نوین و هوش مصنوعی، شیوه‌ی جدیدی از استخراج و بهره‌برداری از معادن را ارائه می‌دهد که به افزایش بهره‌وری، ایمنی و کاهش هزینه‌ها کمک می‌کند و در عین حال بر محیط زیست نیز اثری مثبت دارد و در نهایت منجر به رشد اقتصادی و افزایش ثروت ملی خواهد شد.
از طرفی در حال حاضر حدود 8 درصد از تولید ناخالص داخلی ایران از طریق اقتصاد دیجیتال تامین می شود که با توجه به برنامه هفتم توسعه کشور این سهم باید تا سال 1407 به 15 درصد افزایش یابد.
علیرغم پتانسیل های موجود در صنعت معدن و تولیدات وابسته به آن و فرصتهای دیجیتالی شدن که می تواند تاثیرات قابل توجه بر رشد اقتصادی معادن و به طبع اقتصاد دیجیتال کشور داشته باشد، اما جایگاه بخش معدن و تولیدات معدنی و سهم آن از این بازار بسیار کم می باشد.
این موضوع را می توان از دو جنبه بررسی کرد :
رویکرد اول نحوه ورود و مصرف انقلاب صنعتی چهارم در کشور می باشد که بیشتر تمایل آن به بازارهای زودبازده به دلیل سهولت کاربرد و گسترش آن بوده است. در کشور فعالیت های هوشمند سازی بیشتر معطوف به سمت کاربران یا اصلاحاً مشتریان و بصورت B2C بوده است که عمده دلیل آن به نظر بخاطر تلفن های هوشمند بوده است، ولی متاسفانه در سمت B2B که صنایع و کسب و کارها قرار دارند در حوزه تحول دیجیتال قدمهای اندکی برداشته است. در واقع به نظر می رسد که در حوزه کسب و کار ها و صنایع به دلایل مختلف از جمله عدم سرمایه گذاری، عدم برنامه ریزی صحیح و کلان، عدم آموزشهای لازم و همچنین عدم علاقه به تغییرات در سیستم های سنتی بهره برداری ( که عمدتا در حال حاضر با همان سیستم ها هم سوددهی دارند ) مانع از رشد و توسعه هوشمند سازی و دیجتال شدن صنایع شده است.
یکی دیگر از دلایل اساسی عدم پیشرفت در این بخش عدم سرمایه گذاری مناسب در بخش معدن و زیرساختهای فعلی آن در کشور بوده است. متاسفانه در حال حاضر صرف نظر از ورود صنعت معدن و تولیدات و ابسته به آن به فاز انقلاب صنعتی چهارم، در همان بخشهای سنتی و مکانیزه نیز سرمایه گذاری و فعالیت دقیق انجام نشده است. اگر از کل این صنعت صرفا بخواهیم به بخش معدن و اکتشاف بپردازیم با یک مقایسه کوچک می توان شرایط موجود را بررسی نمود:
مجموع ژیوفیزیک هوابرد در ایران تا کنون حدودا ۲ میلیون کیلومتر خطی بوده است.
آمریکا با حدود ۶ برابر مساحت ما تا کنون بیش از ۲۵ میلیون کیلومتر خطی و استرالیا با ۴/۵ برابر مساحت ما بیش از ۲۰ میلیون کیلومتر خطی دارند.
در متراژ حفاری اکتشافی ایران تاکنون حدود ۷/۵ میلیون متر حفاری دارد
در حالی که کانادا فقط در سال ۲۰۲۰ حدود ۳/۶ میلیون متر حفاری انجام داده است.
و استرالیا در همان سال حدود ۱۱ میلیون متر داشته است.
در کنار این موارد متاسفانه عدم توسعه و رشد زیرساختهای فعلی مورد نیاز صنعت نظیر آب و برق و گاز ، عدم وجود زیرساختهای فناوری نظیر بسترهای شبکه و اینترنت مورد نیاز و همچنین مشکلات مربوط به تامین امنیت شبکه ها نیز مزید بر علت شده است تا همچنان صنعت معدن و فولاد نتوانتد سهمی درخور از اقتصاد دیجیتال داشته باشد
در مجموع، صنعت معدن ایران و تولیدات وابسته با توجه به پتانسیل‌های موجود و چالش‌های پیش رو، نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و سرمایه‌گذاری بلندمدت و استفاده از فناوری های نوین و تحول دیجیتال است، استفاده از فناوری‌های نوین و هوشمند سازی میتواند به افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌های تولید، کاهش مصرف انرژی و رشد اقتصادی کمک کند لذا توسعه این بخش اثرات مستقیم و غیر مستقیم فراوانی بر سایر جنبه های کلیدی توسعه و رشد صنعت دارد. با توجه به اولویت‌های ذکر شده و با اتخاذ راهکارهای مناسب در حوزه تحول دیجیتال، می‌توان به توسعه پایدار این صنعت و افزایش سهم آن در اقتصاد کشور امیدوار بود.
باتوجه به قدمت و جایگاه فولاد سنگان درصنعت فولاد کشور ورود به عصر انقلاب چهارم صنعتی و تحول دیجیتال را تا چه میزان تاثیرگذار و ضروری و حیاتی میدانید؟ فولاد سنگان چه تاثیری میتواند در رشد اقتصاد دیجیتال در کشور داشته باشد؟
این سوال دو بخش دارد که در پاسخ به بخش اول، شرکت صنایع معدنی فولاد سنگان که با سرمایه گذاری شرکت فولاد مبارکه در استان خراسان رضوی تاسیس شده است و با ظرفیت تولید 5 میلیون تن کنسانتره سنگ آهن و 5 میلیون تن گندوله در حال بهره برداری است که به زودی با پروژه های افزایش ظرفیت به 7.5 میلیون تن کنسانتره و 7.5 میلیون تن گندوله خواهیم رسید که به عنوان بزرگترین کارخانه های تولید کنسانتره و گندله در شرق کشور تبدیل می گردد. در حال حاضر با تولید 14 همت ثروت در سال 1402 به عنوان 84 مین شرکت برتر ایران سهمی 7 صدم درصدی در تولید ناخالص ملی دارد. با توجه مزیت های هوشمند سازی صنایع معدنی که عبارتند از: افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها و افزایش سود آوری، استفاده از فناوری‌های پیشرفته مانند سنسورها، رباتیک و هوش مصنوعی که میتواند به افزایش تولید، کاهش هزینه‌های جاری و بهبود فرآیندهای استخراج، دپو و فرآوری مواد معدنی کمک کند، ایمنی بیشتر برای کارگران بر این اساس که معدن کاری هوشمند با استفاده از تجهیزات خودکار و رباتیک، کارهای خطرناک را به جای نیروی انسانی انجام می‌دهد و محیط کار امن‌تری را برای کارگران فراهم می‌کند، پایش و مدیریت بهتر عملیات که در این بخش سیستم‌های هوشمند با استفاده از سنسورها و دوربین‌ها، وضعیت تجهیزات و عملیات را در زمان واقعی پایش می‌کنند. همچنین با تجزیه و تحلیل داده‌ها، شرایط بحرانی را پیش‌بینی و ریسک‌ها را مدیریت می‌نمایند و آموزش و مدیریت بهتر نیروی انسانی که فناوری همزاد دیجیتالی، آموزش کارگران را بهبود بخشیده و تعداد نیروی انسانی مورد نیاز در محل های خطرناک را کاهش می‌دهد، شروع و برنامه ریزی استراتژیک در حوزه تحول دیجیتال را نه تنها بدیهی بلکه ضرور می کند، زیرا نتایج کوتاه مدت و بلند مدت اقتصادی زیادی ایجاد می کند و قدرت رقابت پذیری بنگاه در سطح ملی و بین المللی را افزایش می دهد. فولاد سنگان با عنایت به نیل به اهداف کمی و کیفی خود در طی سال های اخیر ضرورت توسعه سیستم های هوشمند را در راستای افزایش بهره وری بخوبی درک کرده است و در این خصوص همگام با شرکت مبارکه برنامه های اساسی و استراتژیک در این حوزه دارد.
راهبرد بلند مدت شرکت تدوین نقشه راه جامع تحول دیجیتال فولاد سنگان است و در حاضر با همکاری شرکت ایریسا در حال تدوین آن با مطالعه روندها فناوری نوین و الگو برداری از شرکتهای مطرح معدنی جهان هستیم، زیرا اعتقاد داریم تحول دیجیتال باید در همه ابعاد و واحدهای صنعت نمود پیدا کند و مختص بخش خاصی مانند تولید نیست اما در کوتاه مدت ضمن برگزاری آموزش مفاهیم و کاربردهای آن برای آماده نمودن نیروی انسانی برای رویایی با این تحولات با تعریف و انجام پروژه کوچک و زود بازده در حوزه کاهش مصرف انرژی و بهینه سازی خطوط تولید در صدد هستیم تجربه و زبدگی دیجیتال شرکت را به مرور افزایش بدهیم.
فولاد سنگان در فاز اول طرح های توسعه دیجیتال خود اقدام به ایجاد و تکمیل زیرساختهای فیبر نوری نموده است و در کنار آن با همکاری شرکتهای دانش بنیان پروژه های هوشمند سازی برای تغییر الگوی مصرف انرژی های برق و آب را در دستور کار دارد که فاز اول این پروژه ها نیز در حال تکمیل و تحویل می باشد .
همچنین این شرکت در راستای پیشبرد اهداف خود در این بخش در حال اجرای فاز اولیه هوشمند سازی کارخانه تولید کنسانتره 5 میلیون تنی خود بصورت آزمایشی می باشد که با تکمیل آن می توان گام اساسی دیگری در جهت پیشرفت در این صنعت نوظهور در کشور برداشت .
ارسال نظر