سپرده گذاری ارزی بازار را متعادل می‌کند

در عرصه بین الملل سیستم بانکی ما نسبت به جهان به‌روز نیست و قابلیت رقابت در فضای اقتصادی و جهانی را ندارد و نیز در داخل گریبانگیر معضلات مهمی همچون: شرکت داری، ضعف نظارت، دارایی های منجمد و سمی، زیان دهی و شکاف بین دارایی و بدهی، سودهای نجومی و نامشروع، خلق پول و ضریب فزاینده غیر اصولی و به تبع آن افزایش انبوه نقدینگی، قراردادهای صوری، فرار از شراکت در سود و زیان، طمع غیر شرعی دریافت جریمه دیرکرد و... هست. به غیر از این مسائل در برهه کنونی التهابات ارز و سکه و غول نقدینگی گریبانگیر بازار پولی ما شده که به نوعی در ارتباط مستقیم با بانکها است. در همین رابطه تسنیم گفت گویی داشته با محسن زرندی مقدم فعال بانکی و استاد دانشگاه.

 

الان شرایط امروزه اقتصاد و التهابات بازار ارز به گونه‌ای شده است که می‌طلبد ارگانهای اقتصادی و ذیربط  کاملا با هم یکصدا و هماهنگ عمل کنند علی الخصول سه نهاد مهم به نام های بانک مرکزی، سازمان امور مالیاتی و بازار سرمایه به این گونه که باید سه راس یک مثلث باشند و به طور هماهنگ برای عبور از بحران تدارک ببینند. الان فرصت اشتباه کردن در سیاست‌ها و تصمیم‌گیری‌های اقتصادی را نداریم. به عنوان مثال اگر بخواهم یک گونه ناهماهنگی را برایتان بازگو کنم می‌تواند این باشد که بانک مرکزی نرخ سپرده را یک مقداری تعیین می‌کند ولی از سوی دیگر می‌بیینم که سود اوراق مشارکت با درصد بیشتری از سپرده‌ها به مردم ارائه می‌شود در صورتی که می‌بایستی این نرخها با هم تعدیل و یکسان باشند.

 

این موضوعات چه صدماتی ایجاد می کند؟ مایل هستم درباره مدیریت دو شاخص مهم نقدینگی و تورم در حال حاضر توضیح بدهید.

تداخل در این موضوعات باعث می‌شود که استقلال بانک مرکزی از دید و اذهان مردم مخدوش شود. اولین توصیه در شرایط حال حاضر این است که باید تورم تحت هر شرایطی که شده در کنترل بماند و خدای ناکرده توجه به موضوعات دیگر و جانبی باعث نشود که کنترل تورم ناگهان رها و اصطلاحا در برود. دومین مسئله اولویت‌دار نقدینگی است می‌گویند هزاران میلیارد نقدینگی موجود است. باید گفت علت عمده آن به خاطر سودهای موهوم ماهیانه پرداختی بانکها به سپرده‌ها بوده است. اما متاسفانه باید بگوییم بابت عمده این سودها نه تولیدی و نه سرمایه‌گذاری توسط سیستم بانکی صورت گرفته، بلکه این نقدینگی انبوه فقط زاییده سپرده‌های گرانقیمت بانکی بوده است و می‌توان گفت این سودها غیرواقعی و موهوم بوده است.

 

بانک مرکزی تازه نفس است و حتما آقای همتی بسته‌های جدیدی برای ترمیم بازار طلا و ارز دارد. بنده نیز به نوبه خودم چند پیشنهاد برای بازار ارز دارم. اگر مردم ارزهایی که در اختیار دارند سپرده بانکی کنند حتما در متعادل شدن بازار تاثیر مثبت خواهد داشت. خب البته معلوم است که در این بین بانک مرکزی باید بتواند مردم را راجع به سود پرداختی به سپرده‌های ارزی راضی نگه دارد. خب وقتی بازار آزاد دلار 10 هزار تومانی دارد نمی‌توانیم با دلار رسمی 4200 به سپرده‌گذار ریال پرداخت کنیم و این مابه‌التفاوت و گپ قیمتی میان ارز آزاد و دولتی را باید بانک مرکزی با خلاقیت و ایده جبران کند. قطعا اگر به نرخ بازار آزاد به مردم سود سپرده داده شود، مردم ارز خود را به بانکها باز خواهند گرداند و در این شرایط قیمت بازار آزاد ارز قطعا سیر نزولی به خود خواهد دید. چون اولا تقاضا برای دلار کمتر می‌شود زیرا سپرده‌گذاری ارزی باعث شده دلارها به بانکها بیاید و تحت کنترل بانک مرکزی قرار بگیرد و از سوی دیگر در طرف عرضه شاهد خواهیم بود که توان بیشتری برای تزریق دلار به بازار خواهد داشت. این روند باعث می‌شود که تقاضا در بازار کم شود و به تبع آن سفته‌بازی کم بشود و بازار به سمت تعادل پیش برود. توصیه من این است که سپرده ارزی اگر امروز انجام شود بهتر از فردا است.

 

یکسری اختلافات قانون دست و پاگیر بین سازمان مالیات و بانک مرکزی هست مثلا هزینه‌هایی در بانکها است که سازمان مالیات تعریف متفاوتی از آن دارد و این موجب اختلاف بین این دو سازمان شده اما با توجه به نیروی جدیدی که در بانک مرکزی مستقر می‌شود باید سریعتر این اختلافات بین ارگانی رفع بشود. در مجموع باید گفت این کارها کمی سخت است ولی قطعا اثرات بزرگی در بازار خواهد گذاشت.

 

 اگر بتوانیم دلارها را به بانکها باز گردانیم و یا حداقل تقاضای کاذب و روانی بازار را کاهش بدهیم خیلی اثرگذار است. الان می‌بینید که افراد زیادی نه به خاطر دانشجو بودن، سفر و یا درمان دلار می‌خواهند بلکه فقط نیت کسب سود و سفته‌بازی در سر دارند. خود من مخالف سرسخت پرداخت سودهای بالا به سپرده‌ها هستم چون اولا نابودگر تولید و اشتغال است چراکه افزایش دهنده هزینه شرکتها است. ولی ما باید به واقعیت‌ها و روندها(trend)گذشته نگاه کنیم و بپذیریم که مهمترین مزیت برای سپرده‌گذاران ما تاکنون نرخ سود آن بوده است. قطعا این درست است که نرخ سود باید به مرور کاهش یابد ولی به صورت نوبت به نوبت(segment to segment) واینکه سودهای بانکی یک شبه کاهش یافت تجربه بدی بود. ما سال گذشته ناگهان سود را دررنج 20-25 درصد به ما به تفاوت پایین‌تری روی 15قرار دادیم و باعث شد پولها به سمت ارز، مسکن و طلا سرازیر شد بنابراین علت این نابسامانی همان فقدان سیاست آهسته آهسته کاهش دادن سود سپرده‌ها بود. شهریورماه سال گذشته نرخ سود کاهش یافت بنابر این هم اکنون می‌طلبد بانک مرکزی بسته‌ای برای سپرده ها تدوین کند الان متاسفانه می‌بینیم که نرخ سودها در بانکها متفاوت و متنوع شده و همچنین نرخ های اوراق مشارکت و سودهای سپرده با یکدیگر تعدیل نشده اند. به طور خلاصه باید گفت این پارادوکسها باید هر چه سریعتر از بین برود و سیستم بانکی یکصدا و یکرنگ شود. بازار ثانویه هم یک ایده و طرح نویی بود ولی زود است که بر آن قضاوت شود.