آیا ترامپ می‌تواند به توافقی با اروپایی‌ها درباره ایران دست پیدا کند؟ / دو چالش پیش روی آمریکا پس از خروج از برجام

نشریه آمریکایی هیل با انتشار گزارشی در پایگاه اینترنتی خود نوشت دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، که همواره درصدد آن بود تا شعار انتخاباتی خود در جریان رقابت های ریاست جمهوری سال 2016 مبنی بر پاره کردن توافقنامه هسته‌ای ایران و گروه 1+5 را عملی کند، در نهایت به این وعده خود عمل کرد و سه شنبه گفت آمریکا را از این توافق – موسوم به برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) – خارج می کند.

 

رئیس جمهور آمریکا با این اقدام قصد دارد تحریم های (هسته ای) ایران را که پس از امضای برجام به حال تعلیق درآمده بودند، دوباره علیه این کشور اعمال کند. این تحریم ها همچنین علیه طرف هایی که با ایران تجارت می کنند نیز وضع خواهد شد.

 

در ادامه گزارش هیل آمده است خروج آمریکا از برجام از جهاتی برای بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر (رژیم صهیونیستی) یک پیروزی به حساب می آید. نتانیاهو چند روز پیش از آنکه ترامپ به طور رسمی خروج آمریکا را از برجام اعلام کند، (در یک نمایش مضحک و تبلیغاتی)، اعلام کرد تل آویو به اسنادی دست یافته که نشان می دهد ایران به دنبال ساخت بمب هسته ای بوده و درباره برنامه هسته ای خود به آژانس بین المللی انرژی اتمی و شش کشور امضاکننده برجام، دروغ گفته است.

 

در گزارش هیل آمده است مخاطب اصلی نخست وزیر اسرائیل، ترامپ بود. با وجود این، نتانیاهو که در ماه‌های اخیر به سبب افشای فساد مالی خود و نزدیکانش از لحاظ سیاسی تحت فشار قرار داشت، با این نمایش (عوام فریبانه خود) قصد داشت نظر رأی دهندگان صهیونیست ساکن در سرزمین های اشغالی را به نفع خود عوض کند. افزایش میزان رضایتمندی صهیونیست ها از عملکرد نتانیاهو پس از (این داستان سرایی) نشان می دهد او در نیل به هدفش موفق بوده و توانسته به سبب تلاش هایش برای متقاعد کردن ترامپ برای خروج از توافق هسته‌ ای ایران و گروه 1+5، نظر ساکنان (صهیونیست) سرزمین های اشغالی را به خود جلب کند.

 

نگارنده مطلب در ادامه می افزاید با وجود این، دو عامل وجود دارد که باعث پیچیدگی تصمیم ترامپ در قبال برجام خواهد شد. نخست آنکه؛ ترامپ تصور می کند اقدامش در خارج کردن آمریکا از برجام به تقویت موضع آمریکا در قبال کره شمالی در آستانه برگزاری مذاکرات میان سران دو کشور خواهد انجامید. اما ممکن است دقیقا عکس پیش بینی ترامپ اتفاق بیفتد. این احتمال وجود دارد که کیم جونگ-اون، رهبر کره شمالی، تصمیم اخیر رئیس جمهور آمریکا را گواهی بر پیمان شکنی آمریکا بداند. کیم جونگ-اون ممکن است به این نتیجه برسد که در صورت دستیابی به توافقی با آمریکا برای توقف برنامه های تسلیحات هسته ای خود، سرنوشتی مانند سرنوشت معمر قذافی، دیکتاتور سابق لیبی، در انتظار او باشد. دست کشیدن قذافی از برنامه تسلیحاتی خود به بهای فرمانروایی اش بر لیبی در نهایت به قیمت جان او تمام شد. خروج آمریکا از برجام امکان دستیابی به توافقی مشابه با کره شمالی را بیش از پیش دشوارتر کرده است.

 

از سوی دیگر، علی رغم خروج ترامپ از برجام، متحدان اروپایی آمریکا به تلاش های خود برای حفظ این توافق بدون مشارکت آمریکا ادامه خواهند داد. همانطور که یازده عضو «پیمان تجاری اقیانوس آرام» (شراکت ترنس-پسیفیک) علی رغم اقدام ترامپ در خارج کردن آمریکا از این توافق، همچنان آن را حفظ کرده اند. اگر ترامپ بخواهد تحریم های جدید و سختگیرانه تری را علیه طرف های تجاری ایران اعمال کند، با واکنش شدید اتحادیه اروپا –به ویژه فرانسه و آلمان– مواجه خواهد شد که سطح مبادلات تجاری آنها با تهران بسیار بیش از مبادلات تجاری میان آمریکا و ایران است. همچنین، شرکت هواپیماسازی اروپایی «ایرباس» -که کشورهایی از قبیل انگلیس، اسپانیا و چین هم در این شرکت دارای منافعی هستند- مترصد آن است که پس از لغو قرارداد میان شرکت هواپیماسازی آمریکایی بوئینگ و ایران ایر (در پی خروج آمریکا از برجام) بازار ایران را از آن خود کند.

 

در ادامه گزارش آمده است فرانسه و انگلیس دو شریک امنیتی آمریکا به شمار می آیند که در حمله اخیر این کشور به سوریه واشنگتن را همراهی کردند. نیروهای این دو کشور همچنین در کنار نیروهای آمریکایی در عراق، سوریه و آفریقا (به اصطلاح) با تروریست های داعش می جنگند. این گزارش می افزاید آلمان با وجود آنکه بودجه دفاعی اش به رقم مورد نظر سازمان پیمان آتلاتیک شمالی (دو درصد تولید ناخالص ملی) نمی رسد، رکن اصلی در این سازمان محسوب می شود و در میدان جنگ تجاری میان اتحادیه اروپا و آمریکا یک بازیگر کلیدی است. اگر ترامپ به تهدیدهای خود مبنی بر اعمال تحریم علیه شرکت های اروپایی طرف قرارداد با ایران عمل کند، تنها باعث ایجاد چنددستگی در ناتو آنهم در مقابل روسیه ای می شود که هر روز بر اقدام خصمانه خود می افزاید.

 

این گزارش می افزاید همچنین هنوز مشخص نیست نقض برجام می تواند در موازنه قدرت میان ایران و اسرائیل چه نقشی داشته باشد. مشاوران امنیتی نتانیاهو به شدت  او مخالف برجام نبودند. نگرانی اصلی آنها در حال حاضر برجام نیست، بلکه حضور ایران در سوریه است.

 

در بخش دیگری از این گزارش آمده است ترامپ هنوز تا عملی کردن تصمیمش برای خروج آمریکا از برجام فرصت دارد. او می تواند روش های اجتناب از رویارویی با اروپا را در این زمینه بررسی کند. یکی از راهکارها این است که ترامپ شرکت های اروپایی طرف قرارداد با ایران را از فهرست تحریم های این کشور معاف کند؛ همانطور که برخی کشورها را از پرداخت تعرفه بر کالاهای وارداتی استثنا کرده است. او همچنین می تواند با تجدیدنظر درباره تصمیم خود مبنی بر خروج از برجام، پیشنهاد امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه، را درباره بسط دادن توافق امضاشده در دوران ریاست جمهوری باراک اوباما، بپذیرد. ایران هرگونه مذاکرات مجددی را در این زمینه رد می کند؛ اما ترامپ مدعی است که استاد معامله است. اکنون زمان آن فرا رسیده که او ثابت کند به جای نقض قراردادها یک معامله‌‌گر است.