بازنگری نماتن تا مدت‌ها صنعت نرم‌افزار را تحت تاثیر قرار می‌دهد

به گزارش اکونا پرس،

«رضا کرمی»، پیشکسوت حوزه فناوری و عضو هیات مدیره دوره پنجم این سازمان درباره شکل‌گیری ایده نماتن، گفت: «این موضوع به شروع طرح تکفا باز می‌گردد. همان‌طور که می‌دانید در طرح تکفا با استراتژی تحریک تقاضا که طراحان طرح داشتند و با تزریق اعتباراتی که به سازمان‌های دولتی انجام شد، ناگهان سازمان‌ها با حجم زیادی از پروژه‌ها و قراردادهای انفورماتیکی و به‌خصوص نرم‌افزار و مشاوره روبرو شدند. این بود که تقاضا برای تدوین یک مجموعه ضوابط پایه برای قراردادهای نرم‌افزاری به‌یکباره افزایش یافت».

او همچنین درباره تهیه نماتن‌های یک و دو توضیح داد: «کمیته نرم‌افزار انجمن شرکت‌های انفورماتیک در اواسط سال 81 پیشنهادی برای اجرای پروژه‌ای با عنوان «نظام مهندسی و استانداردهای تولید و توسعه نرم افزار» یا همان نماتن، ارائه داد. این طرح نتایج کار شامل 6 سند می‌شد و مراحل تعریف و ارجاع پروژه‌های نرم‌افزاری از انتخاب مشاور تا بستن قرارداد را پوشش می‌داد. طرح مزبور شهریور ماه سال 82 ارائه و در آذرماه سال 83 از طرف دبیرخانه شورا همراه با بخشنامه رئیس سازمان مدیریت و برنامهریزی وقت منتشر شد. این همان بخشنامه‌ای است که به «نماتن-1» معروف شد».

کرمی با بیان این که اجرای فاز 2 نماتن از فروردین تا آذر ماه 83 به طول انجامید، گفت: «تعریف کلی که از این فاز شده بود این بود که شامل استانداردهای اجرای پروژه‌های نرم‌افزاری باشد، یعنی مراحل بعد از انعقاد قرارداد تا تحویل‌گیری پروژه. آنچه که در نهایت به‌عنوان استانداردهای نماتن-2 در سال 84 از طرف شورا بخشنامه و منتشر شد، شامل 9 قالب استاندارد بود. مواردی مثل طرح مدیریت پروژه، طرح کیفیت، طرح پیکربندی، طرح نظارت و موارد مرتبط دیگر. هر استاندارد هم شامل قالب و راهنمایی‌های لازم برای تهیه مطالب بود».

عضو هیات مدیره سابق سازمان نصر تهران در همین رابطه ادامه داد: «بعد از اینکه خروجی‌های فاز 2 تحویل داده شد، این ایده در کمیته نرم‌افزار انجمن شکل گرفت تا به‌جای آنکه هر از گاهی به‌صورت مقطعی نیازی مطرح شود و ما برای آن نیاز خاص بخشی از استانداردهای نرم‌افزاری را تهیه کنیم، یک‌بار برای همیشه طرح جامعی برای کار در بیاوریم تا از این پس نقشه راهنمای فازهای بعد باشد. اسم آن را هم «نظام مهندسی نرم‌افزار» گذاشتیم؛ ولی برای آن که پیوستگی‌اش با فازهای قبل حفظ شود، همان عنوان «نماتن» را برای آن نگاه داشتیم. اجرای فاز 3 نماتن از مرداد ماه 84 تا نیمه اسفندماه 84 به طول انجامید».

کرمی درباره ضرورت‌های تهیه نماتن توضیح داد: «سابقه اقداماتی که برای نظام‌بخشی به پروژه‌های نرم افزار در کشور شده به سال‌های خیلی پیش باز می‌گردد. تقریباً از اولین سال‌های شکلگیری شورای‌عالی انفورماتیک، یعنی از اوایل دهه شصت این بحث وجود داشته است. اینکه باید برای پروژه‌های انفورماتیکی به ویژه پروژه‌های نرم‌افزاری، استانداردها و ضوابط مدونی وجود داشته باشد. در مجموع این ضرورت هم در سازمان‌های کارفرمایی که از خدمات شرکت‌های نرم‌افزاری استفاده می‌کردند و نوعاً سازمان‌های دولتی بودند و هم در بین خود شرکت‌های نرم‌افزاری احساس می‌شد که روابط بین این دو گروه را در قالب یک مجموعه‌ا‌ی از ضوابط قاعده‌مند کنند».

او افزود: «مشابه ضوابطی که سازمان برنامه و بودجه سالها است در قالب نظام فنی-اجرایی برای کارهای پیمانکاری و مشاوره‌ای تدوین و منتشر کرده و می‌کند. من در مصاحبه‌ای که در سال 90 با نشریه تکفا انجام دادم و با عنوان «داستان نماتن» منتشر شد، به طور مفصل تاریخچه این اقدامات را شرح داده‌ام که علاقه‌مندان می‌توانند به آن مراجعه کنند.».

دلایل بازنگری

این پیشکسوت حوزه فناوری درباره دلایل بازنگری نماتن‌های یک و دو توضیح داد: «در مورد نماتن 1 مهمترین عامل این بود که با تصویب و ابلاغ قانون برگزاری مناقصات و آئین‌نامه‌های اجرایی آن که بین سال‌های 83 تا 88 انجام شد، ضوابط و قواعد برون‌سپاری پروژه‌های نرم‌افزاری به‌طور کلی دستخوش تغییر شده بود. بنابراین ضرورت داشت محتوای استانداردهای ارجاع کار پروژه‌های نرم‌افزاری هم با این مقررات سازگار شود».

او ادامه داد: «استانداردهای نماتن 2 که مربوط به اجرای پروژه‌های نرم‌افزاری می‌شود کمتر از این تغییرات متاثر شده است. اما در مورد این استانداردها هم با گذشت بیش از 15 سال از تدوینشان و تغییراتی که در استانداردها و روش‌های معتبر بین‌المللی در زمینه نرم‌افزار افتاده، تغییر و بازنگری و بروزرسانی محتوا ضرورت پیدا کرده است. این نکته را هم اضافه کنم که در نقشه راه پیاده‌سازی طرح جامع نظام مهندسی نرم‌افزار که در فاز 3 نماتن تدوین شد، بازنگری مداوم و مستمر نتایج فازهای قبلی پیش‌بینی شده بود».

کرمی بازنگری استانداردهای نماتن یک را کار بسیار مهم و تاثیرگذار دانست و در این باره گفت: «آثار و نتایج آن ممکن است صنعت نرم‌افزار کشور را تا مد‌ت‌ها تحت تاثیر قرار دهد. به‌همین دلیل لازم است در این فرآیند مشارکت حداکثری همه ذینفعان جلب شود. خوشبختانه امروزه سازمان نظام صنفی رایانه‌ای شبکه ارتباطی گسترده‌ای از شرکت‌های عضو دارد که در قالب کمیسیون‌ها و کارگروه‌های نرم‌افزاری می‌توانند در این امر مشارکت کنند. علاوه بر این سازمان، پرسشنامه‌ای هم طراحی و منتشر کرده که نظرات طیف وسیعتری از صاحبنظران را دریافت کند. همینطور، از سازمان‌های حاکمیتی مرتبط هم برای مشارکت دعوت کرده است».

او در پایان اظهار امیدواری کرد تا با مشارکت فعال همه ذینفعان، محتوا و کیفیت نتایج این پروژه، رشد و بهبود بسیار محسوسی نسبت به نسخه قبلی داشته باشد و استفاده عملی از این استانداردها هم فراگیرتر شود.