تحولِ دیجیتال، دروازه‌ای به آیندهٔ تمام‌هوشمند است

عصر روز پنج شنبه ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۰، مراسم اختتاحیه بیست‌ونهمین کنفرانس مهندسی برق ایران با حضور دکتر مسعود شفیعی رئیس انجمن علوم مهندسی برق ایران و رئیس ۲۹امین کنفرانس مهندسی برق ایران، دکتر محمود کمره‌ای دبیر علمی ۲۹امین کنفرانس مهندسی برق ایران، دکتر محمد جمشیدی استاد دانشگاه تگزاس، دکتر بیژن عباسی‌آرند مدیرعامل ایرانسل و عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت مدرس و مهندس یاسر رضاخواه مدیرعامل رایتل برگزار شد و طی آن دکتر بیژن عباسی‌آرند با ارائۀ سخنرانی با موضوع «تحول دیجیتال، دروازه‌ای به آیندۀ تمام هوشمند»، به صورت آنلاین با حاضران به گفت‌وگو پرداخت. 

دکتر بیژن عباسی آرند در ابتدا با اشاره به اینکه صنعت IT و ICT، یک توانمندساز جدی برای تحول دیجیتال در کشور است و مهم‌ترین و اساسی‌ترین زیرساخت تحول دیجیتال به حساب می‌آید، گفت: اگر آینده‌ای را بخواهیم تصور کنیم که دنیای هوشمند تلقی می‌شود، در این دنیا، همۀ پدیده‌های فیزیکی با کمک سنسورها به سینگال‌های دیجیتال تبدیل می‌شوند و همه چیز به هم متصل می‌شود. در این وضعیت حجم زیادی از اتصالات و ارتباطات در همۀ سطوح شکل می‌گیرد و نهایتاً همه چیز هوشمند می‌شود. در این زمان، زوج «کلان داده» و «هوش مصنوعی» است که ظهور و بروز هوشمندسازی را در همۀ ابعاد برای دنیا فراهم می‌کند. 

وی در ادامه گفت: صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات، به عنوان زیرساخت و بنیان‌گذار دنیای هوشمند شناخته می‌شود. در این صنعت، با مباحثی مثل پهنای باند وسیع، ایجاد و راه‌اندازی دیتاسنترهای بزرگ برای جمع‌‌آوری اطلاعات، ذخیره‌سازی و پردازش داده مواجه هستیم. همچنین سرفصل محاسبات ابری را به عنوان یک تکنولوژی تحول‌ساز، در پیش‌رو داریم. از سویی با کلان داده، به عنوان یکی از بحث‌های بسیار بسیار مهم، جدی و اثرگذار در بحث هوشمندسازی مواجه هستیم و فناوری اینترنت اشیاء (IoT) نیز در این مسیر بسیار تأثیرگذار است. این مباحث، در کنار هوش‌مصنوعی (AI)، پایه و زیرساخت دنیای هوشمند را خواهند ساخت.

مدیرعامل ایرانسل ادامه داد: در گزارش‌های جهانی، برای چشم‌انداز صنعت ICT در سطح جهانی، ۱۰ سویۀ اصلی توسعه را معرفی کرده‌اند که تا سال ۲۰۲۵ بخش عمده‌ای از آن‌ها محقق خواهد شد. «ظهور و بروز ربات‌ها» به عنوان یکی از فناوری‌های جدید که در کنار کارگران می‌آیند و کارهای روال صنعت را انجام می‌دهند، «واقعیت افزوده» به عنوان یکی از فناوری‌های مطرح، «دستیار هوشمند» که نیاز به جست‌و‌جو را بالای نود درصد موارد حذف می‌کند، «تکنولوژی اتصال ماشین به همه‌چیز»، «هوش مصنوعی» و نوآوری‌ای که در ارائۀ سرویس‌ها و خدمات ایجاد می‌کند، استفاده از «کلان داده» که در شرکت‌ها و سازمان‌ها تولید می شود، «توسعۀ زیرساخت‌های ابری» برای شکل‌گیری کسب‌وکارها، نسل پنجم تلفن‌همراه «5G» به عنوان یکی از فناوری هایی است که رشد سریع در کشورها خواهد داشت و یکی از زیرساخت‌های اصلی هوشمندسازی معرفی می‌شود، حجم زیادی از «دیتاهای جهانی» که تولید می‌شود و بحث حاکمیت‌های آن‌ها، از جمله این سویه‌های آتی جهان معرفی می‌شوند.

وی همچنین با نگاهی به گزارش‌های جهانی پیرامون نقش اقتصاد دیجیتال در رشد اقتصاد کشورها گفت: این گزارش‌ها نشان می‌دهد که بیست درصد افزایش سرمایه‌گذاری در حوزۀ ICT، منجر به یک درصد رشد تولید ناخالص ملی کشورها می‌شود. سرمایه‌گذاری در صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات، بازگشت سرمایۀ ۶.۷ برابر نسبت به حوزۀ غیر ICT را دارد و همچنین اقتصاد دیجیتال نسبت به بخش‌های دیگر اقتصاد، رشد ۲.۵ برابری را از آن خود کرده است.

عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت مدرس دربارۀ چشم‌انداز تحول دیجیتال در ایران گفت: در کشور ما نیز اگر چشم اندازمان تحول دیجیتال در سطح ملی باشد، باید نقش صنعت ICT را به عنوان یک توانمندساز در نظر گرفت و در چند حوزه برنامه‌ریزی کرد. ابتدا باید سند توسعۀ ICT در سطح ملی ایجاد شود. یکی از محورهایی که در این برنامه‌ریزی باید دیده شود، بحث رگولاتوری در همۀ ‌حوزه‌ها است. حوزۀ مالی و مالیاتی، سیاست‌ها، قوانین و مقررات و اصل رگولاتوری حوزۀ ICT، امنیت و استانداردها و معیارها و … . در این برنامه همچنین باید به مباحث تحقیق و توسعه، نوآوری و نیروی انسانی توجه شود. چرا که اقتصاد هوشمند، نیازمند استعدادهایی است که بتوانند خدمات و سرویس‌ها را ارائه دهد. از سویی باید به نقش حوزۀ ICT در بحث زیرساخت توجه کرد. زمانی که دربارۀ اتصال صحبت می‌کنیم، چه در حوزۀ پهن‌باند موبایل و 4G و توسعه و تکمیل آن، چه دربارۀ شروع و پیاده سازی 5G، ایجاد دیتاسنترهای بزرگ و …، بخشی از زیرساخت‌هایی است که باید در ارتباطات کشور ایجاد شود. زمانی که زیرساخت‌ها ایجاد شد، می‌توان روی آن پلفترم‌هایی که قابلیت ارائۀ سرویس در زمینه‌های کلان داده، اینترنت اشیاء، ابر و هوش مصنوعی دارند را عرضه کرد. 

مدیرعامل ایرانسل با تشریح تحقق اکوسیستم تحول دیجیتال، ادامه داد: باید توجه داشت که اکوسیستمی که در تحول دیجیتال شکل می‌گیرد، به دو بخش سرویس‌های عمومی و صنایع خاص قابل تقسیم است. شهر هوشمند، دولت الکترونیک، سلامت الکترونیک، آموزش الکترونیک و …، حوزه‌های خدمات عمومی‌اند که نقش بسیار پررنگی را خواهند داشت. صنایعی که می‌توانند در تحول دیجیتال نقش عمده را ایفا کنند نیز صنعت انرژی و صنعت کشاورزی‌اند. برای تعریف نقشۀ راه کلی بنیان‌گذاری تحول دیجیتال در حوزه ICT، به چند مرحله. قدم اول توسعه و بنیان‌گذاری زیرساخت شامل توسعهٔ شبکه پهن‌باند، چه در موبایل و چه در فیبر است. به موازات آن، توسعهٔ دیتاسنترهای ملی نیز باید شروع شود. در قدم بعدی «نوآوری اینترنت» و «نوآوری داده» را داریم، در نهایت هم بحث به‌کارگیری پلفترم‌های هوش مصنوعی برای تکمیل این زنجیره را نیاز داریم. 

دکتر بیژن عباسی‌آرند دربارۀ ضرورت‌هایی که در طرح ریزی تحول دیجیتال باید به آن توجه کرد نیز گفت: این ضرورت‌ها در سه حوزۀ کلی است که مشخصاً دولت باید به آن توجه کند. اول توسعۀ زیرساخت ICT، دوم آمادگی صنعت و سازمان‌ها برای ورود به این عصر جدید در سرویس‌ها و خدمات‌شان و سوم توسعۀ نیروی انسانی که بتوانند سرویس‌ها و خدمات جدید را در کشور پیاده کنند. برای رسیدن به تحول دیجیتال، باید از وضع موجود، به وضع مطلوب برسیم. در سطح موجود، در سند توسعۀ ملی فناوری اطلاعات و ارتباطات ضعف وجود دارد. البته اخیراً سند توسعۀ شبکه ملی اطلاعات وضع شده است، اما باید متناسب با آن، نظام بودجه‌ریزی و بودجه‌بندی را هم درنظر بگیریم. در بحث رگولاتوری، باید ساز و کار به‌طور کامل عوض شود. اپراتورها با فضای رگولاتوری‌ای که اکنون وجود دارد، قابلیت مانور برای توسعۀ درآمد ندارند و درآمدهای موجود، جوابگوی نیازمندی برای سرمایه‌گذاری آتی نیست. لازم است که نظام تعرفه‌گذاری کاملاً تغییر کند. همینطور باید هزینه‌ها از جمله هزینه‌های اجاره، انتقال و …، کم شود. به‌گونه‌ای که بازیگران اصلی صنعت ICT بتوانند بخش عمدهٔ درآمدشان را صرف توسعه‌های آتی کنند. 

عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت مدرس همچنین در تشریح نقش 5G در تحول دیجیتال افزود: نسل پنج تلفن‌همراه به عنوان یکی از بازیگران کلیدی تحول دیجیتال، نقش اصلی را ایفا می‌کند. اما اکنون در نسل چهار، باید پوشش‌دهی را در سطح کشور کامل و تأخیر را کم کرد تا به سرعت‌های بهتر برسیم. ما هم باید زیرساخت را توسعه دهیم که بتوانیم سرعت را چه با توسعه 5G (در فاز اول حداقل ۱۰ درصد) و چه با توسعه فیبر، حداقل به ۵۰ مگابیت بر ثانیه برسانیم و در مراحل دوم و سوم تا چهل درصد مشترکین را به شبکه 5G متصل کنیم و نسل چهار را هم کامل کنیم. اگر به مشخصات نسل پنج تلفن‌همراه دقت کنیم، سه شاخص اصلی برای آن ارائه می‌شود. بحث پهن‌باند وسیع است که می‌توانیم سرویس‌هایی از جمله واقعیت افزوده، خودرو هوشمند، مدیریت ربات‌ها، کنترل از راه دور، سرویس‌های مرتبط با انتشار ویدیو و … را ارائه دهیم. انتظاراتی که از 5G می‌رود نیز شامل تأخیر کمتر از ۱۰ میلی‌ثانیه، پیک سرعت بیست گیگ بر ثانیه، یک میلیون اتصال در هر کیلومتر مربع، طول عمر ۱۰ تا ۱۵ سالهٔ باتری و … است. 

وی همچنین دربارۀ اقدام‌های توسعه‌ای ایرانسل برای ورود 5G به کشور گفت: ما در ایرانسل حداقل از دو سال قبل، بحث زیرساخت و توسعه 5G را آغاز کردیم و تمام شبکهٔ ایرانسل در حال حاضر کاملاً آمادگی پذیرش و ارتقاء به 5G را دارد. برنامه‌ای برای توسعهٔ بیشتر شبکه رادیو داریم که بتوانیم توسعهٔ 5G را در آن پیاده‌سازی کنیم. چند فعالیت هم در مرکز تحقیق و توسعه ایرانسل، شکل گرفته تا بخشی از نیازمندی‌ها در حوزۀ5G در آن محقق شود. از جمله پروژه‌های ساخت مودم، بومی‌سازی آنتن‌ها، پروژه‌های مرتبط با خودرو هوشمند و جراحی از راه دور و … که هم‌اکنون در حال اجرا است. در راستای سند کلانِ توسعۀ شبکه ملی اطلاعات که در آن بر تحقق نسل‌های بالاتر به اپراتورها تأکید شده است، ما در ایرانسل برنامه‌ای را آماده کرده‌ایم که در مدت ۵ سال بتوانیم ۱۸ تا ۲۰ درصد مشترکان را به نسل پنج تلفن‌همراه متصل کنیم.

مدیر عامل ایرانسل افزود: تمرکز ایرانسل به عنوان اپراتور دیجیتال در بحث تحول دیجیتال، بر هستۀ اصلی کسب‌وکار یعنی توسعۀ شبکه 5G و کامل کردن شبکۀ 4G و TD-LTE است. در کنار این برنامه‌ها نیز، ایرانسل با پلتفر‌م‌هایی که دارد از جلمه اَبَراپلیکیشن ایرانسل‌من، سرویس‌هایی را در حوزه‌های آموزش، VOD و …، ارائه می‌کند. در آینده نیز سرویس ابری، سلامت الکترونیک، مرورگر و موتور جستجو و … را ارایه می‌دهیم.

دکتر عباسی‌آرند ادامه داد: در پایان به نظر می‌رسد چشم انداز آتی، بحث 6G است. مقایسه بین 4G و 5G و 6G نشان می‌دهد که متوسط پیک سرعت به ترتیب از ۱۰۰ مگابیت بر ثانیه در 4G، به ۱۰ گیگابیت بر ثانیه در 5G و نزدیک ۱۰ ترابیت بر ثانیه در 6G می‌رسد. همچنین در نسل ششم، تأخیر به زیر یک‌دهم میلی ثانیه می‌رسد و سرعت نیز به گونه‌ای است که ۱۴۲ ساعت فیلم را می‌توان در یک ثانیه دانلود کرد. ما در ایران هم باید بتوانیم به همان سرعتی که 5G وارد کشور می‌شود، 6G را وارد فاز مطالعاتی کرده و این فرصت را ارزشمند بدانیم، با کمک دانشگاه‌ها پروژه‌های مطالعاتی را تعریف کنیم و در توسعۀ این نسل جدید فناوری، نقش ایفا کنیم. ما در ایرانسل پروژه‌های تحقیقاتی را در راستای پایان‌نامه‌های ارشد و دکترا حمایت می‌کنیم و از دانشگاه‌ها و پژوهشگران دعوت می‌کنیم تا در پروژه‌های ایرانسل برای ایفای نقش بیشتر در توسعۀ 6G، با ما همکاری کنند.