بازار جهانی ارزهای خارجی که با نام فارکس (Forex) شناخته ‌می‌شود، محلی است که دولت‌ها، بانک‌های بزرگ، شرکت‌ها و معامله‌گران از طریق آن ارزهای خارجی را به صورت جفتی در برابر یکدیگر معامله ‌می‌کنند اما ماهیت واقعی فارکس (Forex) چیست؟ همان‌گونه که در جهان بازارهای مخصوصی برای معامله سهام، اوراق قرضه، کامودیتی‌ها و ارزهای دیجیتال وجود دارد، بازاری برای خرید و فروش ارز کشورهای مختلف نیز وجود دارد که به آن فارکس گفته ‌می‌شود.

فارکس، بزرگترین بازار مالی در جهان است که ایرانیان نیز ‌می‌توانند همچون سایر مردم جهان در معاملات آن شرکت کنند. به عنوان مثال، اگر فردی نحوه تحلیل فاندامنتال فارکس را آموزش دیده باشد، ‌می‌تواند به مقایسه ارزش دلار و یورو پرداخته و قیمت جفت ارز مربوط به آن در فارکس (EURUSD) را پیش‌بینی کند. در مرحله بعدی، با استفاده از قواعد دیگری که نشات گرفته از تحلیل تکنیکال هستند، ‌می‌تواند بهترین نقطه ورود به معامله خرید یا فروش را بیابد و در بهترین زمان وارد بازار شده و با انجام معاملات اصولی، بازدهی مناسبی به دست بیاورد.

در طرف مقابل، بازار طلای ایران وجود دارد که به دلیل شرایط اقتصادی و سیاسی ایران، پتانسیل رشد قیمت در آن بالاست. به همین دلیل در ادامه، به بررسی و مقایسه دو بازار فارکس و طلای ایران پرداخته تا به سرمایه‌گذاران در انتخاب بهترین بازار کمک کنیم.

مقایسه فارکس و بازار طلای ایران از نظر درصد بازدهی

پتانسیل بازدهی، یکی از معیارهای مهم انتخاب بازار مالی برای سرمایه‌گذاری است. در ایران، به دلیل نرخ تورم بالا، تقاضا برای خرید طلا بالاست. به همین دلیل، معمولا قیمت طلا در طول زمان رشد قابل توجهی ‌می‌کند. با این وجود، بسیاری از افرادی که برای سرمایه‌گذاری آموزش ندیده‌اند، صرفا از طریق خرید طلا، ارزش پول خود را در برابر تورم حفظ کرده اما نمی‌توانند بازدهی بیشتر از تورم (که به آن بازدهی واقعی گفته ‌می‌شود) به دست بیاورند.

از طرف دیگر، بازدهی بالای طلا در ایران به دلیل کاهش ارزش پول ملی، بازدهی بالایی (نسبت به عدد اعلامی آن) به شمار نمی‌آید. به عنوان مثال، بازدهی سکه امامی در یک سال گذشته، معادل ۷۸٪ بوده است اما اگر نرخ تورم سالانه ۳۸٪ درصد را از آن کسر کنیم به بازدهی ۴۰٪ خواهیم رسید. البته بازدهی انواع سکه طلا با یکدیگر متفاوت است اما برای پس‌انداز چه سکه‌ای بخریم؟ سکه طلا در ایران، دارای حباب است. بنابراین اگر قصد دارید سکه‌های طلا را با هدف پس‌انداز خریداری کنید، بهتر است از سکه امامی یا سکه بهار آزادی استفاده کنید. در طرف مقابل، سکه گرمی و ربع سکه به دلیل حباب بیشتر، بازدهی بیشتری در کوتاه‌مدت نصیب افراد ‌می‌کنند. البته به شرطی، که در زمان درست خریداری شده و در زمان درست نیز به فروش برسند.

برای بررسی بازدهی بازار فارکس از بازدهی جفت ارز یورو به دلار در یک سال گذشته استفاده ‌می‌کنیم. بازدهی جفت ارز EUR/USD در یک سال گذشته حدود ۵.۸٪ بوده است. شاید تعجب کنید که چرا با این بازدهی کم، افرادی بسیاری در این بازار معامله ‌می‌کنند. در بازار فارکس، به دلیل نوسانات اندک ارزها نسبت به یکدیگر، کارگزاری‌ها از ابزاری به نام اهرم استفاده ‌می‌کنند. بدین شکل که با چند برابر کردن موجودی حساب معامله‌گران، پتانسیل کسب سود بیشتر را برای آنها فراهم ‌می‌کنند. البته اهرم همچون شمشیری دولبه است که ‌می‌تواند در صورت انجام معاملات اشتباه، ضرر معامله‌گران را بیشتر کند.

مقایسه فارکس و بازار طلای ایران از نظر میزان اهرم

بازار طلای فیزیکی در ایران که شامل طلای آبشده، طلای دست دوم، شمش طلا و انواع سکه طلا ‌می‌شود، از خاصیت اهرم بی‌بهره است. با این حال، بخش بزرگی از معاملات طلا در ایران به صورت مجازی و از طریق بازار سرمایه انجام ‌می‌شود. یکی از این نوع معاملات آنلاین طلا که دارای اهرم است، قراردادهای آتی طلا هستند. این قراردادها همچون معاملات بازار فارکس دوطرفه هستند، بدین معنی که سرمایه‌گذاران ‌می‌توانند علاوه بر خرید طلا به هنگام رشد قیمت، با پیش‌بینی افت قیمت طلا، «قرارداد آتی فروش» را خریداری کرده و از این طریق سود ببرند.

نکته مهم میزان اهرم این معاملات است. در بازار آتی ایران، امکان استفاده از اهرم مالی تا مقدار ۴ وجود دارد. بدین معنی که فردی با ۱ میلیون سرمایه و اهرم ۴ ‌می‌تواند به ارزش ۴ میلیون در معاملات آتی طلای ایران سرمایه‌گذاری کرده و در صورت کسب سود ۵۰ درصدی، ۲ میلیون تومان به دست بیاورد.

در بازار فارکس میزان این اهرم از ۱ شروع شده و تا ۱۰۰۰ و حتی بیشتر نیز ادامه پیدا ‌می‌کند. به عنوان مثال، معامله‌گر ‌می‌تواند سرمایه ۱۰۰ دلاری خود را با استفاده از اهرم ۱۰۰ به ۱۰،۰۰۰ دلار تبدیل کرده و از سودی مطابق با آن بهره ببرد. به همین دلیل است که معامله‌گران بسیاری در جهان از نوسانات اندک این بازار معتبر در ترکیب با اهرم‌های معاملاتی استفاده کرده و سودی چند برابری به دست می‌آورند. لازم به ذکر است که بسیاری از افراد مبتدی یا آموزش ندیده با استفاده از اهرم‌های بالا و معاملات اشتباه، به سرعت سرمایه خود را در این بازار از دست ‌می‌دهند. به همین دلیل بهتر است در صورت انتخاب فارکس برای معامله‌گری، از پیش تمام روشهای معامله کردن در آن را فرا بگیرید.

مقایسه فارکس و بازار طلای ایران از نظر زمان معاملات

بازار طلای فیزیکی، طبق ساعات کاری معمول در ایران است و معمولا قیمت‌های جدید از ساعت ۱۰ صبح اعلام ‌می‌شوند و خرید و فروش طلا تا عصر ادامه دارد. معاملات آنلاین طلا در بازار سرمایه ایران نیز در ساعات مشخصی انجام ‌می‌شود:

  • معاملات آتی طلا؛ شنبه تا چهارشنبه 10-17 (پنجشنبه ها 10-15)
  • گواهی سپرده سکه و شمش طلا؛ شنبه تا چهارشنبه 12-17 (پنجشنبه ها 12-15)
  • صندوق های طلا؛ شنبه تا چهارشنبه 12-15

با این وجود، فارکس بازای ۲۴ ساعته است که امکان فعالیت در آن، از روز دوشنبه تا جمعه، در تمام ساعات شبانه‌روز وجود دارد. همین نکته باعث شده تا بسیاری از افراد شاغل پس از آموزش دیدن، بتوانند در وقت آزاد خود در این بازار معامله کنند.

نکته مهم دیگری که در زمینه بازار فارکس و طلا باید به آن اشاره کرد، این است که ریسک معاملات در فارکس بیشتر از بازار طلا در ایران (به جز معاملات آتی طلا) است. هر دو بازار طلای ایران و ارزهای خارجی در فارکس، پتانسیل کسب بازدهی بالا دارند. بنابراین سرمایه‌گذاران ‌می‌توانند با یادگیری نحوه معامله کردن در این بازارها و مقایسه شرایط شخصی خود، در یک یا هر دوی این بازارها معامله کنند.