فیلترینگ تلگرام؛ موضوعی که مدام تایید و تکذیب می‌شود

در حالی که در روزهای گذشته، موضوع فیلترینگ تلگرام به یکی از بحث‌برانگیزترین موارد حوزه ICT تبدیل شده و حتی واکنش مسوولان سیاسی کشور از جمله نمایندگان مجلس را به دنبال داشته است، همچنان اظهار نظرهای متفاوت و بعضا متناقضی مطرح می‌شود که نشان می‌دهد هنوز تصمیم قطعی درباره چگونگی برخورد با این مساله گرفته نشده است؛ اگرچه قریب به اتفاق مسوولان موافقند که فضای انحصاری تلگرام آسیب‌های بسیاری دارد، اما برخی معتقدند باید با فیلترینگ جلوی ادامه این روند را گرفت و برخی دیگر راهکار مناسب را تقویت پیام‌رسان‌های داخلی برای مهاجرت اختیاری کاربران می‌دانند.

اعلام نشدن تصمیم قطعی درباره فیلترینگ تلگرام سبب شده بازار شایعات نیز داغ باشد؛ از طرفی پیش می‌آید که مصاحبه‌ای از برخی مسوولان منتشر شده که وعده فیلتر شدن هرچه زودتر تلگرام را بدهند و از طرف دیگر، برخی از کانال‌های تلگرامی ممکن است از منابعی نامعلوم، خبر فیلترینگ قریب‌الوقوع را منتشر کنند که چه بسا خبر تکذیب هر یک از این اخبار و حواشی در مدت زمانی کوتاه برسد.

اخبار جعلی فیلترینگ در کانال‌های تلگرامی

یکی از این شایعات، مربوط به کانال تلگرامی یکی از خبرگزاری‌ها بود که به نقل از وزیر ارتباطات نوشته بود: تلگرام ۲۰ فروردین ساعت ۱۰ صبح در سراسر کشور فیلتر و بسته می‌شود. تمام پروکسی‌های تلگرام بسته خواهد شد و با سایفون و فیلترشکن‌های دیگر نمی‌توان آن را دور زد و وارد تلگرام شد. اما وزارت ارتباطات با رد این خبر، اطلاعیه‌ای صادر کرده و با تکذیب این خبر اعلام کرد وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات به هیچ عنوان و با هیچ خبرگزاری چنین مصاحبه‌ای نداشته و تاکنون نیز مصوبه یا تصمیم قانونی برای پالایش شبکه اجتماعی مذکور به این وزارت واصل نشده است.

در این اطلاعیه همچنین عنوان شده بود که اگرچه با توجه به نادرست بودن این خبر، فورا حذف شد اما مجددا برخی به صورت هدفدار اقدام به پخش آن در شبکه‌های اجتماعی و کانال‌های دیگر کردند. در عین حال لازم به ذکر است بر اساس مصوبه کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه اعلام تصمیمات و دلایل پالایش در فضای مجازی به عهده دبیر کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه است.

همچنین فیلترینگ تلگرام در روزهای اخیر به نحوی به صدر اخبار هم تبدیل شده، تا جایی که در مجلس شورای اسلامی هم روز گذشته جلسه‌ای مشترک پیرامون این موضوع بین کمیسیون‌های امنیت ملی و سیاست خارجی و اقتصادی مجلس با عنوان بررسی تهدیدات اقتصادی تلگرام و امنیت پیام‌رسان‌های داخلی برگزار تشکیل شد.

ابوالحسن فیروزآبادی - دبیر شورای عالی فضای مجازی- در  این جلسه درباره فیلترینگ تلگرام گزارشی ارائه کرد و گفت: در شورای عالی فضای مجازی در خصوص الزام استفاده از شبکه ملی سندی را مصوب کردیم تا خدمات فضای مجازی به صورت ملی ارائه شود، در این زمینه یکی از مشکلات تعریف مرزهای ملی بود. بعد از کارهای کارشناسی مشخص کردیم که شبکه ملی باید معرف مرزهای ملی باشد و برای این امر سکوهای فضای مجازی یعنی سکوهای پایه را شاخص قرار دادیم تا اثرگذاری ملی داشته باشد.

خدمات پولی تلگرام برای مقابله با فیلترینگ

وی همچنین با بیان اینکه قرار است خدمات فعلی تلگرام پولی شود، گفت: خدمات فیلترینگی که قرار است در فصل دوم سال ۲۰۱۸ ارائه شود پولی خواهد بود و این فیلترشکن تنها فیلتر تلگرام را از بین نمی‌برد بلکه کل فیلترهای فضای مجازی که برخلاف جمهوری اسلامی است را می‌شکند.

فیروزآبادی با تأکید بر اینکه چینی‌ها برای همه موارد قابلیت تلگرام راه‌حل و جایگزینی داشته‌اند، بیان کرد: در بعضی از کشورهای همسایه از جمله پاکستان، تلگرام با سیاست‌های سختگیرانه فیلتر شده است اما در ایران هنوز سیاست‌های سختگیرانه‌ای نداشته‌ایم.

اما به نظر می‌رسد اظهار نظرهای مطرح‌شده درباره فیلترینگ و عدم فیلترینگ تلگرام همچنان ادامه دارد. مجتبی ذوالنور -نماینده مردم قم در مجلس شورای اسلامی- در حساب توئیتری خود نوشت: در جلسه با آذری جهرمی وزیر ارتباطات در کمیسیون مشترک امنیت و اقتصادی درباره پیام‌رسان‌ها مطرح شد؛ به طور قطع با توجه به ابعاد خسارات استقرار استفاده از تلگرام در آینده نزدیک کمتر از ۲۰ روز تلگرام فیلتر خواهد شد.

هنوز حرفی از فیلترینگ نشده است

در مقابل علیرضا رحیمی -عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس- در کانال تلگرامی‌اش با عنوان «حضور دو کمیسیون برای تلگرام»، با اشاره به جلسه مشترک کمیسیون‌های امنیت ملی و اقتصاد، اظهار کرد: در موضوع استفاده از شبکه‌های اجتماعی داخلی به جای تلگرام توسط کاربران ایرانی، آقای بروجردی مقدمه سخنانش را با عبارت «مهاجرت مقدس از خانه بیگانه به خانه خودی» بیان کرد و آقای فیروزآبادی نیز عبارت «کوچ داوطلبانه» را ترجیح داد. به رغم انتظار قبلی هیچ سخنی توسط هیچ یک از مقامات حاضر در جلسه در خصوص فیلتر تلگرام مطرح نشد، نه به عنوان تصمیمی که در مرجع دیگر گرفته شده و نه به عنوان رویکرد اول یا فوری دولت.

این عضو هیات رییسه فراکسیون امید تاکید کرد: متاسفانه یکی از نمایندگان بعد از جلسه در مصاحبه‌ای اعلام داشته که ظرف ۲۰ روز آینده تلگرام بسته می‌شود که چنین اظهاری واقعا جای تعجب داشت آن هم در شرایطی که مطلقا هیچ مسئولی چنین اظهاری در جلسه نداشته است. چنین تاکتیکی بی‌تردید بازی با روان مردم است و مردود است.

رحیمی همچنین به بخشی از صحبت‌های کریمی قدوسی در این جلسه اشاره و اظهار کرد: آقای کریمی قدوسی به وزیر ارتباطات پیشنهاد کرد ابهامات خود را از رهبری استفتاء کنید. ایشان فورا جواب می‌دهند و همان جواب را لایحه کنید و به مجلس بفرستید تا اینجا تبدیل به قانون شود و اجرا کنید.

فصل‌الخطاب رهبری اعلام شد؟

پس از آن، رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار جمعی از مسئولان و مدیران نظام، با ابراز خرسندی از تبدیل شدن مطالبه ایجاد پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی داخلی به مطالبه‌ای عمومی، گفتند: مسئولان باید امنیت و حریم داخلی مردم و کشور را حفظ کنند. تعرض به امنیت و حریم داخلی مردم «حرام شرعی» است و نباید انجام شود. متصدیان کار در دستگاه‌های دولتی و قضایی مراقبت کنند تا حریم داخلی زندگی مردم و اسرار آنها محفوظ بماند.

بنا به این اظهارات، به نظر می‌رسد دیگر نباید بهانه‌ای درباره امنیت پیام‌رسان‌ها وجود داشته باشد. زیرا اگرچه یکی از مهم‌ترین مواردی که کاربران شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها را به استفاده از یک سرویس و ابزار دعوت می‌کند، امکانات و خدمات مطلوب است، حریم خصوصی نیز از اهمیت بالایی برخوردار است و شاید یکی از مهم‌ترین دلایلی که در حال حاضر مانع مهاجرت سریع به پیام‌رسان‌های بومی باشد، نگرانی از حریم خصوصی‌شان است.