مطالبه بازار از فرابورس برای ساماندهی بازار پایه

بهنام محسنی در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به اینکه وظیفه سازمان و فرابورس به عنوان ناظر این است که جمیع صدای مخاطبان را بشنود، گفت: طی بررسی‌های صورت‌گرفته از سوی ناظران معاملات در مقطعی که مخالفت‌ها درباره دستورالعمل جدید بازار پایه به گوش رسید، مشخص شد افرادِ مخالف حذف مظنه‌های بازار پایه عموما صاحبان کانال‌ها و صفحات مجازی بودند که اقدام به سیگنال‌دهی می‌کردند و این موضوع را می‌توانیم برای مراجع ذی‌صلاح اثبات کنیم.

‌بهنام محسنی تاکید کرد: با وجود روشن شدن این موضوع، به عنوان ناظر خود را موظف می‌دانیم صدای سهامداران را بشنویم و اگر درخواستی مبنی بر ناگهانی نبودن تغییرات بازار مطرح می‌شود با وجود اینکه تمام جوانب بازار در تغییرات مذکور مد نظر قرار گرفته است، درخواست‌ها را پیگیری کنیم. به هر صورت مطالبه‌ای عمومی در بازار شکل گرفت و بحث اجرای تدریجی به عنوان مطالبه بازار شنیده شد.

محسنی با طرح این موضوع که زمانی که شرکتی ورشکسته است و مراحل تسویه را می‌گذراند، سهام آن صف خرید می‌شود چه معنایی می‌تواند داشته باشد؟ گفت: قرار گرفتن پشت سر برخی بلندگوها که از حرکاتی مشکوک دفاع می‌کنند به نوعی اعتباربخشی به آن حرکت است.

وی در خصوص نمایش یا عدم نمایش مظنه‌ها اظهار کرد: از زمان اجرایی شدن دستورالعمل جدید تا ۶ ماه مظنه‌ها به صورت عادی نمایش داده می‌شود و بعد از این ۶ ماه نحوه حذف مظنه‌ها با توجه به شرایط بازار توسط هیات مدیره سازمان بورس بررسی می‌شود.

‌آیا حجم معاملات در بازار پایه کاهش می‌یابد؟

‌محسنی در پاسخ به این سوال که به نظر شما با توجه به دستورالعمل‌ جدید، حجم معاملات در بازار پایه چه تغییراتی می‌کند؟ گفت: هدف از مصوبات جدید کاهش حجم معاملات نبوده است، بلکه هدف کاهش امکان دستکاری قیمت‌ها و سوءاستفاده‌ها بوده است.

معاون بازارهای خارج از بورس فرابورس مهم‌ترین مسئله در بازار پایه را عدم تقارن اطلاعاتی عنوان کرد و افزود: شرکت‌ها در این بازار از سطح شفافیت مطلوبی برخوردار نیستند البته نمی‌توان گفت تمام شرکت‌ها، اما اکثریت آن‌ها شفافیت کافی ندارند. این مصوبات امکان دستکاری را کاهش می‌دهد و می‌توانیم منتظر باشیم که معاملات در بازار پایه با دستکاری کمتر و به دور از هیجان و التهاب شبکه‌های اجتماعی صورت بگیرد. بنابراین دستورالعمل جدید باعث کاهش حجم معاملات نمی‌شود بلکه هیجانات را از معاملات دور می‌کند و آن‌ها را سالم‌تر و با کنترل‌ بیشتری صورت می‌دهد.

وی در همین زمینه افزود: از آنجایی که اکثر بازیگران بازار پایه حقیقی هستند و افراد حقوقی و نهادی کمتر در آن نقش دارند، هرچه القائات گمراه‌کننده در این میان کمتر باشد، سلامت بیشتری را در بازار شاهد خواهیم بود.
 
‌دلایل تعویق‌ اجرای دستورالعمل بازار پایه

‌محسنی با اشاره به اینکه در بهمن‌ماه سال ۱۳۹۷ قوانین جدید را از طریق هیات مدیره سازمان بورس مصوب و سپس ابلاغ کردیم، بیان کرد: قرار شد در خردادماه سال جاری این قوانین اجرایی شوند اما در آخرین هفته خردادماه، برخی افراد در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی مواردی را مطرح کردند که پاسخ دادن به برخی از این مسائل که اغلب موضوعیت نداشتند و ادعاهایی بی‌اساس بودند، باعث به تعویق افتادن اجرا شدن این قوانین شد.

به گفته وی برخی از این سوالات به مباحث شرعی مرتبط می‌شد که مجددا برای اثبات قوانین به کمیته فقهی بورس ارسال شد و بار دیگر شرعی بودن این قوانین مورد تائید قرار گرفت. سپس بخشی از مسائل در پی جلسات متعدد با فعالان بازار پایه حل شد و با اخذ نظر از آن‌ها به جمع‌بندی رسیدیم و این نتایج را به شورای عالی بورس ارسال کردیم. پس از آن، با توجه به جمع‌بندی نظرات مختلف روی مصوبات بهمن‌ماه اصلاحاتی صورت گرفت.
 
‌جزئیات دامنه نوسان و نحوه حراج

‌معاون بازارهای خارج از بورس فرابورس با بیان اینکه از روز دوشنبه، ۲۵ شهریورماه، بازار پایه بر اساس مقررات جدید فعالیت خواهد کرد گفت: بر همین اساس چهارشنبه ۱۳ شهریورماه، با پایان روز معاملاتی، تمامی نمادها در بازار پایه متوقف می‌شوند تا مسائل فنی مربوط به نقل‌وانتقال به تابلوهای جدید زرد، نارنجی و قرمز انجام شود.

محسنی با اشاره به اینکه در همه تابلوها حداقل هفته‌ای یک حراج طی ساعت ۱۲ تا ۱۲:۳۰ روز دوشنبه انجام خواهد شد که طی این بازه نیم‌ساعته سفارش‌گیری و رأس ساعت ۱۲ و ۳۰ دقیقه حراج پایانی انجام می‌شود درباره دامنه نوسان در بازار پایه توضیح داد: دامنه نوسان عادی برای تابلو زرد ۳ درصد، تابلو نارنجی ۲ درصد و تابلو قرمز یک درصد است.

وی تاکید کرد که قیمت پایانی در حراج دوشنبه، مبنای دامنه نوسان در روزهای بعد خواهد بود و افزود: در فضای مجازی اشتباهاتی در مورد محاسبه دامنه نوسان از سوی افراد رخ داده است. باید توجه کرد که دامنه نوسان ۳، ۲ و ۱ درصدی برای تابلوهای زرد، نارنجی و قرمز، نوسانی است که بین هر دو حراج انجام می‌شود. یعنی از روز سه‌شنبه تا دوشنبه هفته بعد که حراج پایانی جدیدی برگزار شود، دامنه نوسان بر مبنای قیمت پایانی روز دوشنبه است.

معاون بازارهای خارج از بورس فرابورس نکته دیگر در مورد حراج را اینگونه عنوان کرد: ساعت ۱۱:۳۰ تا ۱۲ یک دوره نظارت داریم که در آن نه سفارشی صورت می‌گیرد نه معامله‌ای. در این فاصله دامنه نوسان برای حراج پایانی دو برابر می‌شود و حراج پایانی طی ساعت ۱۲ تا ۱۲:۳۰ در دامنه‌های ۶، ۴ و ۲ درصدی به ترتیب برای تابلوهای زرد، نارنجی و قرمز گرفته می‌شود.
 
‌ارتقای بسیاری از نمادهای بازار پایه

وی در خصوص نقل‌وانتقال نمادها در بازار پایه گفت: بر اساس طبقه‌بندی جدید، از ۱۸۱ شرکت موجود در بازار پایه، ۱۲۵ شرکت به تابلو زرد، ۴۲ شرکت به تابلو نارنجی و ۱۴ شرکت به تابلو قرمز منتقل می‌شوند. در این میان نکته حائز اهمیت این است که در پی مصوبه‌های بهمن‌ماه ناشران موجود در تابلو ج انگیزه تازه‌ای پیدا کردند تا شفافیت بیشتری از خود بروز بدهند که در نتیجه این شفافیت ۴۱ شرکت از تابلو ج به بازار پایه زرد منتقل می‌شوند. بنابراین این شرکت‌ها از تابلو ج که آخرین تابلو بازار پایه است، به تابلو زرد ارتقا می‌یابند و این نشانه بسیار روشنی در راستای شفافیت است.
‌

اجازه فعالیت بازارگردان در بازار پایه

محسنی در نهایت از صادر شدن اجازه فعالیت بازار گردان در بازار پایه توسط هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار در دستورالعمل جدید خبر داد و گفت: این فعالیت بر مبنای چارچوبی خواهد بود که هیات‌مدیره فرابورس تعیین خواهد کرد. در این دستورالعمل، بازارگردان‌ها در هر نمادی که وارد می‌شوند، می‌توانند دامنه نوسان آن نماد را تا دو برابر به شرطی که از ۵ درصد بیشتر نشود، افزایش بدهند و بازارگردان می‌تواند قیمت مرجع نماد را در هر روز معاملاتی تعیین و به فرابورس اعلام کند.