رفتار هیجانی عامل ایست بازار / از شایعات دوری کنید

در چند روز گذشته افراد جدید با سطوح مختلف سواد مالی و سرمایه‌گذاری به بازار سرمایه وارد شدند که ویژگی آنها به‌طور مشخص رفتار هیجانی در مواجهه با شایعات و اخبار غیرواقعی است و این خصیصه نوسانات اخیر چند روز گذشته در بازار سرمایه بود.

دکتر شاپور محمدی، رئیس سازمان بورس اوراق بهادار دلایل توقف روند صعودی بازار سرمایه در روزهای اخیر را ورود این تازه‌واردان دانست و در گفتگو با روزنامه شرق، گفت: باید توجه کنیم نوسان قیمت سهام، ذات بازار سرمایه است. هنگام کاهش قیمت‌ها باید از رفتار‌های هیجانی پرهیز کنیم به شایعات توجه نکنیم و با نگاه بلند‌مدت به افق بازار سرمایه به این بازار وارد شویم.

رییس سازمان بورس و اوراق بهادار همچنین توضیح داد که عرضه آزمایشی نفت خام در بورس انرژی به‌زودی عملیاتی خواهد شد و بورس سازوکار لازم برای این عرضه را خواهد داشت.

دکتر محمدی می‌گوید بازار سرمایه ایران می‌تواند در شرایط فعلی نقش مهمی در کنترل تورم داشته باشد و نقدینگی را به بخش مولد اقتصاد هدایت کند.  بورس به‌عنوان یک بازار سازمان‌یافته و رسمی با صنعت رابطه تنگاتنگی دارد اما با‌این‌حال در کشور ما اغلب مردم با آن آشنایی ندارند و متأسفانه بسیاری از فعالان اقتصادی، صنعتگران نیز با ادبیات آن ناآشنا هستند.

 اقتصاد این روزها درگیر تنش‌هایی در بازارهای مختلف ارز و سکه شده و در بخش‌های مسکن و تولید دچار رکود نسبی شده است. در این شرایط شاخص‌های بازار سهام رشد داشته است. به نظر شما بورس چه اثرگذاری‌ای می‌تواند در اقتصاد داشته باشد؟

در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته بازار سرمایه اصلی‌ترین رکن اقتصادی است. این به آن معناست که بورس، نقش بسزایی در چینش سیاست‌های اقتصادی یک کشور دارد و می‌تواند از یک‌سو به‌عنوان اهرم توسعه صنایع مختلف مطرح باشد و از سوی دیگر با جذب سرمایه‌های خرد و کلان نقدینگی را کنترل کند. بازار سرمایه آن بخش از اقتصاد است که ورود سرمایه‌های سرگردان به آن، علاوه بر اینکه با بازدهی قابل‌قبولی همراه است، اثر سوء بر اقتصاد ندارد؛ موضوعی که اگر دولت و مدیران ارشد اقتصادی توجه بیشتر به آن داشته باشند، می‌تواند به توسعه هرچه سریع‌تر اقتصاد ایران منتهی شود.اما شرایط در ایران کمی متفاوت‌تر از مدل‌های جهانی است و متأسفانه در کشور ما دانش مالی و فرهنگ سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه از عمق لازم برخوردار نیست. بورس به‌عنوان یک بازار سازمان‌یافته و رسمی با صنعت رابطه تنگاتنگی دارد اما در کشور ما اغلب مردم با آن آشنایی ندارند و متأسفانه بسیاری از فعالان اقتصادی و صنعتگران نیز با ادبیات آن ناآشنا هستندکه باید این رویه تغییر کند.

 در دو سال گذشته انتشار اوراق بدهی موجب بر‌هم ریخته‌شدن بازار و در دوره‌ای معاملات اوراق بدهی در بازار متوقف شد. با چه سازوکاری دوباره عرضه اوراق در بورس پذیرفته شد و چه اقدامات دیگری در مسیر توسعه بازار سرمایه انجام شده است؟

یکی از اولین اقدامات سازمان بورس در دو سال گذشته پذیرش اوراق بدهی بود که خارج از بازار سرمایه معامله می‌شد. این اوراق نرخ‌های تنزیل خیلی بالایی داشتند و با پذیرش در بازار سرمایه نرخ این اوراق به 16 تا 17 درصد کاهش یافت و محصول آن کاهش نرخ تأمین مالی بود. کاهش کارمزد معاملات از دیگر اقداماتی بود که در این مدت انجام شد. با مصوبه شورای عالی بورس کارمزد معاملات کاهش پیدا کرد در نتیجه هزینه دادوستد در بازار سرمایه بسیار کمتر شد. هرچند این تصمیم باعث کاهش درآمدهای سازمان بورس و برخی ارکان شد اما نتیجه آن افزایش درآمد سرمایه‌گذاران بود. کاهش مالیات‌ها در دادوستد سهام از نیم درصد به یک‌دهم درصد و همچنین مالیات صفر بر افزایش سرمایه از آخرین اقدامات تشویقی بازار سرمایه بود. قطعا این دو تصمیم اخیر ورود نقدینگی به بازار سرمایه را تسهیل می‌کند. با این تصمیم معاملات الگوریتمی نیز افزایش خواهد داشت و این افزایش به رشد بازار سرمایه کمک می‌کند.

شاید مهم‌ترین اقدام این بود که سازمان بورس با اصلاح قوانین افشا و پذیرش به دغدغه تاریخی سرمایه‌گذاران بازار سرمایه پایان داد. پیش از این، نمادهای معاملاتی متعدد گاهی در دوره‌های یک‌ساله، دو‌ساله یا بیشتر متوقف می‌شدند. در مقاطعی 67 نماد متوقف‌ داشتیم. اکنون از 67 نماد به کمتر از 10 نماد معاملاتی متوقف رسیدیم که این نمادهای متوقف مسئله قضائی دارند و درحال‌حاضر سازمان بورس مشغول تدوین راهکاری برای حل مشکل نمادهای خاص است. با این رویکرد دوره توقف طولانی نمادهای معاملاتی به پایان رسید و این مسئله تاریخی برای همیشه حل شد و به‌واسطه آن شفافیت نیز در بازار سرمایه افزایش داشت. تأکید بر انتشار و افشای گزارش‌های ماهانه تولید و فروش شرکت‌ها نیز از اقدامات اخیری بود که با هدف افزایش شفافیت بازار سرمایه انجام شد. انتشار ماهانه گزارش توسط شرکت‌ها، سخت است، اما انتشار آنها قطعا بر شفاف‌شدن بازار تأثیرگذار است.

 به‌تازگی وزیر نفت از عرضه نفت خام در بورس خبر داده، سازوکار این عرضه در بورس انرژی مهیاست؟

ابتدا لازم است توضیح داده شود که توسعه ابزارهای ثبات بازار سرمایه در تکانه‌های اقتصادی از دیگر برنامه‌های سازمان بورس در دو سال گذشته بود. فروش استقراضی و خرید اعتباری، اختیار خرید و فروش، بازارگردانی، صندوق تثبیت و صندوق سرمایه‌گذاری مشترک از مهم‌ترین ابزارهای ثبات بازار‌های سرمایه در تکانه‌های اقتصادی هستند و به‌جز فروش استقراضی سایر ابزارهای مورد اشاره در بازار سرمایه ایران اکنون در دسترس سرمایه‌گذاران است. این ابزار‌ها نقدینگی را کنترل و فرایند نقدشوندگی بازار سرمایه در تکانه‌های اقتصادی را تسهیل می‌کنند، اما درباره پرسش شما به‌زودی نفت خام در بورس انرژی عرضه می‌شود. این اقدام تحول بسیار بزرگی در بازار سرمایه است. سازوکار عرضه نفت خام در بورس انرژی مهیاست و با مجلس و وزارت نفت نیز هماهنگی‌های لازم انجام شده و امیدواریم در مدت کوتاهی فرایند آزمایشی آن عملیاتی شود.

 این روزها شاخص کل بورس با عبور از کانال 175 هزار واحدی، رکوردی تاریخی ثبت کرد، اما با تحولاتی که در فضای اقتصادی و سیاسی کشور رخ داد، در چند روز گذشته این روند متوقف شد. تحلیل شما به‌عنوان مقام ناظر بازار سرمایه از این فراز و فرود چیست؟

خوشبختانه، رؤسای محترم قوا و مدیران ارشد اقتصادی کشور رسما تأکید کرده‌اند که باید قطار اقتصاد در ریل بازار سرمایه حرکت کند و این راهی برای خروج از مشکلات تاریخی اقتصاد کشور است. از ابتدای سال سیاست‌های مدونی برای کاهش نرخ تأمین مالی اجرا شد. بانک مرکزی اقداماتی برای کاهش نرخ سود بانکی انجام داد و همان‌طورکه گفتم بازار سرمایه برای کاهش نرخ سود اوراق مختلف و اعمال مشوق‌های مالیاتی تلاش کرد. نتیجه این سیاست‌ها باعث کاهش نرخ تأمین مالی شد و جذابیت بازار سهام را برای سرمایه‌گذاران افزایش داد که یکی از عوامل رشد و رونق بورس محسوب می‌شود. رشد قیمت‌های جهانی دومین عاملی بود که موجب رونق بازار شد. سومین عامل رشد بورس، رشد نرخ ارز و عامل چهارم مربوط به سودآوری خود شرکت‌ها بود که در گزارش‌های دوره‌ای آنها قابل مشاهده بود. همچنین ثبات بازار سرمایه و نبود تعادل در بازار‌های موازی به‌عنوان پنجمین عامل، رشد بازار سرمایه را به‌همراه داشت.

اما در چند روز گذشته افراد جدید با سطوح مختلف سواد مالی و سرمایه‌گذاری به بازار سرمایه وارد شدند که ویژگی آنها مشخصا رفتار هیجانی در مواجه با شایعات و اخبار غیرواقعی است و این خصیصه نوسانات اخیر چند روز گذشته در بازار سرمایه بود. باید توجه کنیم نوسان قیمت سهام، ذات بازار سرمایه است. هنگام کاهش قیمت‌ها باید از رفتار‌های هیجانی پرهیز کنیم و به شایعات توجه نکنیم و با نگاه بلندمدت به افق بازار سرمایه به آن وارد شویم.

 برای خروج از این ایست چه باید کرد؟

مطمئن باشید همواره در بازار سرمایه با تحلیل‌ها و روش‌های صحیح سرمایه‌گذاری می‌توان سود مناسبی شناسایی کرد. نخستین اصل در سرمایه‌گذاری صحیح، تشکیل سبدی از سهام است. با تشکیل سبد سهام تعادل لازم در هنگام کاهش و افزایش قیمت سهام ایجاد و ریسک سرمایه‌گذاری به میزان درخور ‌توجهی کنترل می‌شود. همچنین ضروری است سرمایه‌گذاران و علاقه‌مندان به بازار سرمایه از مشاوران متخصص، کارگزاران، شرکت‌های مشاوره و کارشناسان خبره برای خرید سهام مشورت و راهنمایی بگیرند و به شایعات و سیگنال‌های سودجویان توجه نکنند. اهالی بازار بسیار به آینده این بازار امیدوار هستند. با توجه به متغیرهای اثرگذار، هیچ مشکلی برای توسعه صنعت مالی کشور وجود ندارد و فقط باید همت کرد تا این نهاد مهم مالی که ضرورت اقتصاد است، در مسیر درست حرکت کند.