چرا رغبت زنان ایرانی برای اهدای خون کمتر است؟

دکتر بشیر حاجی بیگی در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به مشارکت کمرنگ زنان ایرانی در زمینه اهدای خون، گفت: امروزه یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های سازمان انتقال خون ایران در حوزه اهدا کنندگان خون، کاهش مشارکت زنان در این زمینه است. باید توجه کرد که در بسیاری از کشورهای پیشرفته جهان در حوزه طب انتقال خون نگاه ویژه‌ای به اهدای خون زنان دارند. به عنوان مثال در فرانسه آمار اهدای خون زنان مانند اهدای خون مردان ۵۰ درصد است.

اهدای خون زنان ایرانی زیر ۱۰ درصد است

وی افزود: این در حالیست که در کشور ما از ۲ میلیون و ۸۳ هزار و ۹۱۴ واحد خون اهدایی، تنها ۴.۳۸ درصد از سهم اهدای خون در کشور مربوط به بانوان است. در حال حاضر در ایران در تمامی استان‌های کشور سهم اهدای خون زنان زیر ۱۰ درصد است. به عنوان مثال استان لرستان با ۹.۶۳ درصد، ایلام با ۷.۸۳ درصد و مرکزی با ۷.۵۸ درصد سه استان برتر در زمینه اهدای خون زنان در سال ۹۴ بودند که در این آمار در ۱۰ ماهه سال ۹۵ زنان استان سیستان و بلوچستان از استان ایلام پیشی گرفتند.

حاجی بیگی ادامه داد: مطالعات گسترده در ایران و سایر کشورهای جهان نشان می‌دهد که به دلیل گرایش کمتر بانوان به رفتارهای پرخطر و توجه بیشتر به زندگی سالم، خون اهدایی توسط زنان از سالم‌ترین منابع خونی است. همچنین زنان به عنوان رکن اصلی خانواده می‌توانند با مشارکت در اهدای خون علاوه بر ترویج نوع دوستی و رفتارهای انسان دوستانه، در آموزش فرزندان و شرکت در عرصه فعالیت‌های خداپسندانه گام مهمی در افرایش مشارکت خانواده در اهدای خون داشته باشند.

چرا زنان خون اهدا نمی‌کنند؟

سخنگوی سازمان انتقال خون کشور با اشاره به مهم‌ترین عوامل کمرنگ بودن مشارکت زنان در اهدای خون کشور، گفت: ترس از کم خونی، ترس از سوزن کیسه‌های اهدای خون، ترس از ابتلا به بیماری‌های عفونی مانند ایدز و هپاتیت، ضعف قوای جسمانی و ممانعت شوهران از اهدای خون همسران خود از عوامل کاهش مشارکت بانوان در امر اهدای خون کشور محسوب می‌شود.

سخنگوی سازمان انتقال خون کشور تاکید کرد: بنابراین داشتن ذهنیت منفی نسبت به اهدای خون در زنان، ترس از ضعیف شدن و عدم دسترسی آسان به مراکز اهدای خون از دیگر عوامل مهم کاهش مشارکت زنان در امر اهدای خون است، اما باید توجه کرد که در حال حاضر برای اهدای خون تست هموگلوبین گرفته می‌شود تا میزان آنمی و غلظت خون در اهداکنندگان پیش از اهدا مشخص شود. همچنین مکمل‌های حاوی آهن نیز برای اصلاح کم خونی به صورت رایگان به مراجعین در همه مراکز انتقال ارائه می‌شود.

حاجی بیگی با بیان اینکه در کشور ما سالانه مردان چهار بار و زنان به دلیل مسائل فیزیولوژیکی سه بار می‌توانند اهدای خون داشته باشند، گفت: با وجود اینکه نیمی از جمعیت کشور را زنان تشکیل داده‌اند، اما جمعیت زنان درصد کمی از اهداکنندگان خون در کل کشور را به خود اختصاص می‌دهد. با وجود اینکه احتمال می‌رود جمعیت زنان از نظر داشتن رفتارهای پرخطر در زمینه عفونت‌های قابل انتقال از طریق خون مانند سابقه اعتیاد تزریقی و تماس جنسی نامطمئن در مقایسه با جمعیت مردان جامعه سالم‌تری را تشکیل دهند، اما آمار اهدای خون‌شان کمتر است.

کاهش چشمگیر اهدای خون زنان ایرانی طی ۱۲ سال

وی ادامه داد: آمار اهدای خون زنان در سال ۸۲ از ۱۲.۷۵ درصد به ۴.۳۸ درصد در سال ۹۴ رسیده است که کاهش چشمگیری را طی ۱۲ سال گذشته نشان می‌دهد. این در حالیست که بر اساس مطالعات انجام شده شیوع بیماری‌های عفونی مانند ایدز و هپاتیت در بین جامعه زنان بسیار کمتر از مردان است. در کشور ما نزدیک به ۲۰ میلیون نفر از زنان واجد شرایط اهدای خون هستند، اما آمارها نشان می‌دهد در سال ۱۳۹۴ تنها ۹۱ هزار و ۳۱۹  نفر از اهدا کنندگان خون را در کشور زنان تشکیل داده‌اند.

در هر بار اهدای خون، چقدرخون می‌دهیم؟

حاجی بیگی ادامه داد: باید توجه کرد که هر واحد خون اهدایی حدود ۴۵۰ میلی لیتر و معادل تنها ۱۰ درصد حجم کل خون بدن است. از طرفی پلاسما، پلاکت‌ها و گلبول‌های سفید ظرف چند روز به طور طبیعی توسط سیستم خون‌ساز بدن جایگزین می‌شوند و بدن با افزایش جذب آهن از دستگاه گوارش آهن از دست رفته را به مرور و طی حدود ۳۵ روز جایگزین خواهد کرد. بنابراین گلبول‌های قرمز خون حداکثر طی دو تا سه هفته توسط بدن بازسازی می‌شوند. بر همین اساس برای اطمینان از حفظ سلامت اهداکنندگان فاصله مجاز بین دفعات اهدای خون حداقل ۸ هفته در نظر گرفته شده است. بر همین اساس هم با توجه به تفاوت‌های جسمانی میان زنان و مردان تعداد دفعات مجاز اهدای خون برای مردان سالانه چهار نوبت و برای زنان سالانه سه نوبت تعیین شده است.

وی همچنین گفت: در حال حاضر در دنیا زنان در بسیاری از موارد از مصرف کنندگان خون و فرآورده‌های آن در مراکز درمانی و بیمارستانی به شمار می‌روند و نیمی از نیازمندان تزریق خون را تشکیل می‌دهند. همچنین سالانه در جهان شمار زیادی از بانوان طی دوران حاملگی و یا در زمان زایمان جان خود را از دست می‌دهند که مهم‌ترین علت مرگ این زنان خونریزی بوده است.