بطحایی: قول رسمی شدن به معلمان حق التدریس نمی دهم/ تغییرات در ردیف حقوقی فرهنگیان

اخبار خوبی از ساختمان خیابان سپهبد قرنی به گوش می‌رسد، اخباری که از تحول اساسی در آموزش و پرورش سال 97 حکایت می‌کند. اخباری که می‌توان آن را آرامش‌بخش خانواده دانش‌آموزان عنوان کرد. وزارت آموزش و پرورش اما از دیرباز با مشکلاتی مواجه بوده که به راحتی قابل رفع نیست، از جمله بودجه و اعتبارات.

 

سیدمحمد بطحایی از روزی که بر کرسی وزارت آموزش و پرورش نشست در اندیشه تحولات اساسی در این وزارتخانه بود و تا به امروز طرح‌هایی در این راستا ارائه کرده است.

 

بخش‌هایی از گفتگوی سیدمحمد بطحایی وزیر آموزش و پرورش با سالنامه آرمان را می‌خوانید.

 

**بدون تعارف وزارت آموزش و پرورش در همه زمان‌ها با غم و غصه همراه بوده است، یعنی از جمله وزارتخانه‌هایی است که همواره گلایه‌مند از مشکلاتی مانند کسری بودجه و ... است، اما در عین حال قرار است در چنین شرایطی تعداد زیادی معلم استخدام شود. چه تناسبی میان این گلایه‌ها و استخدام‌های جدید است؟

 

مهمترین چالش آموزش و پرورش در سال تحصیلی 98_97 موضوع کمی نیروی انسانی است

 

آموزش و پرورش امید، شادی و نشاط است. این وزارتخانه با کودکان و نوجوانان مواجه است، بنابراین محیط آموزش و پرورش و مدارس سرشار از شادی و نشاط است. البته آموزش و پرورش همواره با یک مشکل به نام اعتبارات مواجه بوده که این مشکل گاهی شدیدتر و گاهی کمتر می‌شود، اما همیشه وجود داشته است. در تمامی سال‌هایی که در آموزش و پرورش حضور داشتم گلایه‌ها از دیر پرداخت کردن حق‌التدریسی‌ها و حق‌الزحمه‌های انتخابات و مسائلی از این قبیل وجود داشته است. در پاسخ به این سوال باید چنین اذعان داشت که سال آینده یعنی سال 97 یکی از پر چالش‌ترین سال‌ها را در حوزه نیروی انسانی خواهیم داشت. یعنی مهمترین چالش آموزش و پرورش در سال تحصیلی 98_97 موضوع کمی نیروی انسانی است، به نحوی که از یکسو 30 هزار دانش‌آموز جدید وارد می‌شوند و در عین حال 50 هزار کارمند بازنشسته می‌شوند. بنابراین جمع این دو بخش منجر به کسری 80 هزار نفری می‌شود. البته آنچه مطرح کردم ارزیابی با شاخصه‌های موجود است.

 

 **استخدام حجم بالای معلمان با بودجه محدود آموزش و پرورش همخوانی ندارد و به نوعی تناقضی در این میان وجود دارد. از سوی دیگر معلمان حق‌التدریس هم هستند که به آنها وعده استخدام و رسمی شدن داده شده است که این وعده محقق نشد و به همین دلیل هرازگاهی در اعتراض به عدم اجرای این وعده اعتراض می‌کنند.

 

این تناقض نیست. ردیف حقوقی معلمانی که بازنشسته می‌شوند از آموزش و پرورش جدا خواهد شد، بنابراین ردیف حقوقی معلم بازنشسته آزاد می‌شود و آن را در اختیار معلم جدید می‌گذاریم و مشکلی از این جهت ایجاد نمی‌شود.

 

** پس اعلام کنیم آموزش و پرورش مشکل بودجه ندارد!

 

*ورود نیروی جدید برای آموزش و پرورش بار مالی ایجاد نمی‌کند

 

اینطور نیست. مشکل بودجه وجود دارد. درباره نکته‌ای که برای افزایش نیرو و تناسب نداشتن آن بودجه اشاره کردید، باید بار دیگر توضیح دهم که چنین نیست. چرا که تعدادی از نیروها بازنشسته می‌شوند که پرداخت حقوقشان دیگر برعهده آموزش و پرورش نیست، بنابراین ورود نیروی جدید برای آموزش و پرورش بار مالی ایجاد نمی‌کند و از محل نیروهایی که بازنشسته می‌شوند بار اعتباری نیروهای جدید تأمین می‌شود.

 

** پس تکلیف معلمان حق‌التدریس چه می‌شود که مدعی هستند قول رسمی شدن به آنها داده شده است؟

 

*نمی‌دانم چه کسی قول رسمی شدن به معلمان حق‌التدریس داده است

 

من این قول را هیچ‌وقت ندادم و نمی‌دانم این قول را چه فردی به آنها داده است، ولی حق‌التدریسی‌ها بخشی از همکاران ما در آموزش و پرورش هستند. چند نوع نیرو در آموزش و پرورش حضور دارند. یک بخش از آنها، همکاران رسمی و بخش دیگر همکاران پیمانی و بخشی هم قراردادی هستند. بخشی از نیروها هم خرید خدمتی هستند یعنی افرادی که با طرح خرید خدمات، سرویس می‌دهند و ساعتی حقوق می‌گیرند. بخشی هم نیروهای حق‌التدریسی هستند که آنها به دو بخش تقسیم می‌شوند. یک بخش حق‌التدریسی‌هایی هستند که نیروی رسمی هستند و ساعاتی را به عنوان اضافه‌کاری خدمت می‌کنند که حق‌التدریسی می‌شوند. حقوق حق‌التدریسی‌هایی که شغلشان حق‌التدریس است مستمر پرداخت می‌شود و مشکل عقب‌افتادگی دریافت حقوق ندارند. حق‌التدریسی‌هایی که به پرداخت مطالباتشان اعتراض دارند، نیروهای رسمی هستند که اضافه‌کاری کردند.

 

** یکی از نگرانی‌ها در مورد ساختمان‌های فرسوده برخی مدارس است که احتمال وقوع فاجعه را دارد. برای نوسازی مدارس چه برنامه‌ای دارید؟

 

یک سوم مدارس کشور ناایمن است

 

استحکام فضاهای آموزشی موضوع بسیار مهمی است. به طور میانگین یک سوم مدارس کشور ناایمن است یعنی از 100 هزار مدرس نزدیک به 30 هزار مدرسه از استحکام کافی و استاندارد لازم برخوردار نیستند که این مدارس یا باید مقاوم‌سازی یا تخریب و بازسازی شوند. متأسفانه در سال 96 به دلیل عدم اختصاص بودجه و اعتبارات کافی به طرح‌های عمرانی، نتوانستیم قدم‌های موثری در مسیر استحکام‌بخشی برداریم.

 

نباید فراموش شود که خیرین مدرسه‌ساز کمک بزرگی کردند. 50 درصد مدارس افتتاح شده در وضعیت بسیار ناگواری که امسال در حوزه طرح‌های عمرانی با آن مواجه بودیم، از سوی خیرین ساخته شده بود یعنی نیمی از بار آموزش و پرورش در افتتاح مدارس سال جاری را خیرین و بنیادهای نیکوکاری تقبل کردند و برای سال 97 چشم‌انداز روشنی پیش‌بینی می‌شود یعنی بودجه 97 به تصویب مجلس می‌رسد و اعتبارات خوبی برای طرح‌های عمرانی پیش‌بینی شده است. تصور می‌کنم سال 97 اگر تغییراتی در بودجه رخ ندهد سال طلایی در ساخت فضاهای آموزشی است.

 

** ظاهرا آب، برق و گاز مدارس هم در سال 97 رایگان است.

 

با اجرای مجانی شدن آب، برق و گاز مدارس حدود 200 تا 300 میلیارد تومان از بار بودجه آموزش و پرورش کاهش پیدا می‌کند.

 

بله، این هم یکی از احکامی است که به تصویب رسید. البته اگر نهایی شود اجرا خواهد شد.

 

**در صورت تصویب،کمک بزرگی به بودجه آموزش و پرورش می‌شود؟

 

بله. کمک خیلی بزرگ نیست اما بازهم خوب است فکر می‌کنم حدود 200 تا 300 میلیارد تومان از بار بودجه آموزش و پرورش به واسطه این تبصره کاهش پیدا می‌کند.

 

**اخیرا قوانین خوبی هم در آموزش و پرورش تصویب شد مانند حذف آزمون‌ها و پیک شادی که در سال‌های گذشته سبب گلایه دانش‌آموزان بود. این تصمیم در راستای امیدبخشی ارزیابی می‌شود؟

 

بله؛ همینطور است. باید تمام عواملی که نشاط را از مدرسه می‌گیرد را کاهش دهیم. این عوامل گاهی با اهداف خیرخواهانه در برنامه‌ها گنجانده شده است اما امروز مانع نشاط در مدرسه است، نگاه دانش‌آموزان نسبت به مدرسه و ایام مدرسه را بسیار کدر کرده است و خاطرات خوبی از مدرسه به بزرگسالی نمی‌برد. این آزمون‌ها با تصویب شورای عالی آموزش و پرورش در دوره ابتدایی منع شد هرچند هجمه‌های بسیار سنگینی علیه آن وجود دارد ولی امیدوارم که ان‌شاءالله این حرکت‌های اصلاحی که در راستای سند تحول بنیادین است، بتواند نظام آموزش و پرورش به ویژه دوران کودکی و دبستانی را بانشاط‌تر کند و آنها خاطرات شیرینی از مدرسه داشته باشند.

 

**یکی از مشکلات دانش‌آموزان آغاز کلاس‌های درس از ساعات آغازین روز است. در برخی کشورهای پیشرفته چنین نیست و دانش‌آموزان مکلف نیستند صبح زود برای حضور در مدرسه از خواب بیدار شوند. برای نشاط‌بخشی به مدارس برنامه‌ای برای تغییر ساعت آغاز کلاس‌های درس ندارید؟

 

چند کار در دستور داریم که یکی از تغییر ساعت کار مدارس است. البته در بحث تغییر ساعت شروع کلاس‌ها باید پدر و مادرانی که هر رو صبح به سرکار می‌روند را هم مدنظر داشت و بررسی‌های دقیق‌تری کرد. یکی از مسائلی که امروز در آموزش و پرورش وجود دارد ساعت شروع و خاتمه کار است. برای تغییر ساعات مدرسه در برخی بخش‌ها با مشکلاتی مواجه هستیم که مدارس دو نوبته از جمله آنهاست. البته در بسیاری از مدارس با این محدودیت مواجه نیستیم یعنی می‌توان ساعت کار را به شرط عدم تداخل با ساعت کار والدین بررسی کرد. اگر بنابراین باشد ساعت کار مدرسه دیرتر آغاز شود فضایی پیش بینی می‌شود که پدر و مادر شاغل، فرزند خود را در مدرسه بگذارند و دانش آموزان تا آغاز ساعت رسمی کلاس‌ها در این فضا مطالعه و تفریح کنند.

 

**کماکان شنیده می‌شود دانش آموزان را در برخی مدارس کتک می‌زنند. تأیید می‌کنید؟

 

بله؛ متأسفانه این پدیده زشت و مذموم همچنان در آموزش و پرورش خودنمایی می‌کند. هرچند فراوانی آن کم است اما آن اندازه اتفاق زشتی است که حتی باید به یک مورد آن هم حساس بود و جلوی آن را گرفت. دو نوع اقدام در این زمینه در حال انجام است. یکی اقدام پیشگیرانه است یعنی همکاران را با ویژگی‌ شیطنت، بازیگوشی و سر و صدا کردن دوران کودکی و نوجوانی آشنا کنیم بنابراین بخشی از این رفتارها را نمی‌توان بی‌انضباطی تلقی کرد بلکه باید تحمل کنیم و بپذیریم. در این راستا آموزش‌هایی را برای معلمان و مدیران مدارس آغاز کردیم. اقدام دیگر مواجهه با این اتفاق است یعنی حساسیتی در آموزش و پرورش نسبت به این پدیده ایجاد کنیم که اگر کسی رعایت نکرد و خدای نا کرده اتفاقی در مدرسه‌ای رخ داد مانند پدر و مادری که ولی دانش آموز است از حقوق دانش آموز در مدرسه دفاع کنیم. البته متأسفانه شاهد تعرضاتی از سوی برخی اولیای دانش آموزان و حتی خود دانش آموزان نسبت به معلمان را شاهد هستیم که این هم برای من حساس است. همان‌طور که می‌گویم حساسیت در این مورد که اگر معلمی در مدرسه‌ای بر خلاف اصول تربیتی تنبیه بدنی یا لفظی علیه دانش آموزی به کار برد وجود دارد، به همان میزان هم در مقابل تعرض ولی دانش آموز به معلم حساس هستیم. توهین به یک معلم توهین به یک میلیون معلم در جامعه است. من از همکارانم در بخش خصوصی خواستم به شدت و با سرعت عمل در قبال توهین‌ها به معلمان وارد عمل شوند، از حقوق معلمان باید صیانت و موضوع را پیگیری کنیم.

 

**آقای وزیر! برنامه‌ای برای حذف تکلیف در منزل یا مشق شب دانش آموزان ندارید؟

 

*بررسی حذف تکالیف در سه پایه اول، دوم و سوم ابتدایی در دستور کار است

 

یکی از کارهایی که در دستور کار قرار دارد بررسی حذف تکالیف در سه پایه اول، دوم و سوم ابتدایی است. حذف تکالیف مرسوم البته مدنظر است نه اینکه هیچ تکلیفی داده نشود. اکنون این طور است که به طور سنتی به دانش آموزان گفته می‌شود از این درس سه مرتبه بنویسید یا جدول ضرب را یک مرتبه از یک تا 10 و یک مرتبه دیگر از 10 تا یک ضرب کنید این تکالیف آثار آموزشی ندارد و تنها دانش آموزان را نسبت به تحصیل و آموزش بدبین و کسل می‌کند. امیدوارم تابستان اعلام شود برای مهر 97 برنامه برای تکالیف شب چه خواهد بود.

 

کتاب‌خوانی یک موضوع در معرض خطر در جامعه است بنابراین باید بچه‌ها را عادت به کتاب‌خواندن بدهیم و بگوییم کتاب داستان مورد علاقه‌ات را انتخاب کن، با صدای بلند برای خانواده بخوان و نقاط ضعف و مثبت قهرمان داستان را در کلاس برای بچه‌ها بگو. با صدای بلند خواندن اثر تربیتی دارد که آن را دنبال می‌کنیم و بچه‌ها باید یاد بگیرند که پیام‌ و کلامشان را به صورت رسا و شیوا برای مخاطب مطرح کنند. بچه‌ها وقتی صحبت می‌کنند در جمله را در ذهنشان می‌بندند اما به زبان نمی‌آورند. یکی از اتفاقات تربیتی در رشد بچه این است که آنها را به سمت ادای کامل جمله هدایت کنیم. عدم بیان جمله کامل یکی از اشکالات است که باید برطرف شود و کاهش پیدا کند. تکالیفی که به دانش‌آموزان می‌دهیم از جنس این تکالیف خواهد بود.

 

** انتقاد به حجم کتب درسی هم است.

 

بله. یکی از معضلات بسیار مزمن در آموزش و پرورش همین است که اشاره کردید. حجم کتب درسی آن قدر زیاد است که فرصت تمرین برای سایر مهارت‌های زندگی را به دانش‌آموزان نمی‌دهد. آن قدر حجم کتب زیاد است که فرصت نمی‌کنیم اهدافی مانند گفتگو و بازی‌های گروهی و رفتاری در جمع را آموزش دهیم. صبوری و کنترل خشم، موضوعاتی است که در ایام مدرسه باید به آن پرداخته شود و بچه‌ها یاد بگیرند اگر خشمگین شدند، این خشم را مدیریت و کنترل کنند که روش‌های خودش را دارد و باید در مدرسه تمرین شود. حجم کتب درسی‌ ما آن‌قدر زیاد است که فرصت پرداختن به این موضوعات و توسعه مهارت زندگی در مدرسه کمتر ایجاد می‌شود.