هر آنچه باید درباره تزریق واکسن آنفلوانزا بدانید

همه این‌ها درحالی است که مطابق نظر متخصصان تزریق همگانی واکسن آنفلوانزا ضرورتی ندارد وفقط گروه های پرخطر و کادر درمان باید واکسن را تزریق کنند، از طرفی آنفلوآنزا  هم بیماری تنفسی بوده و راه های انتقال و پیشگیری از این بیماری مشابه کروناست و امسال با توجه به استفاده مردم از ماسک،‌ رعایت فاصله گذاری اجتماعی و شست و شوی دست ها  شیوع آنفلوانزا کمتر خواهد بود همانطور که  نیمکره جنوبی زمین امسال با کاهش موارد آنفلوآنزا مواجه بود.

در این گزارش به سوالات پرتکرار و شایع مردم  پیرامون واکسن آنفلوآنزا خواهیم پرداخت و به این سوالات پاسخ خواهیم داد.

هر سال با نزدیک شدن به مهر ماه دغدغه تامین و تزریق واکسن آنفلوآنزا وجود دارد و دوران طلایی تزریق واکسن برای اثربخشی تا نیمه آبان است و افراد پرخطر باید در این زمان واکسن را تزریق کنند چرا که دو هفته زمان نیاز است تا پس از تزریق واکسن ایمنی زایی در بدن ایجاد شود.

 سید حیدر محمدی مدیرکل امور دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو در گفت و گو با باشگاه خبرنگاران جوان با اشاره به واردات یک و نیم میلیون دوز واکسن آنفلوانزا تاکنون به کشور گفت: امسال ۲.۵ میلیون دوز واکسن آنفلوآنزا برای گروه‌های پرخطر مانند بیماران پیوندی، قلبی-تنفسی، زنان باردار و... پیش‌بینی شده و تاکنون یک و نیم میلیون دوز تامین و تحویل معاونت بهداشتی شده و تزریق این واکسن‎‌ها آغاز شده است.

محمدی افزود:  امسال حسب تقاضای بیشتر مردم طبق سیاست گذاری ها ۱۶ میلیون دوز واکسن آنفلوانزا تامین خواهد شد و ما مانند سال های قبل فراخوان تامین واکسن را از اسفند ماه آغاز کردیم اما به دلیل شیوع کرونا بسیاری از شرکت های تامین کننده نتوانستند واکسن را تامین کنند و دو بار دیگر هم فراخوان را اعلام کردیم.

او افزود: ما به دلیل تحریم ها مجبور شدیم ارز واکسن آنفلوانزا را از چند کشور عبور و انتقال دهیم واما به محض اینکه انتقال دهنده ارز متوجه می‌شود که منبع ارز ایران است ارز را پس می دهند یا حتی در مواردی بلوکه می کنند و تاکنون دو بار به دلیل تحریم های ظالمانه آمریکا ارز تامین واکسن آنفلوانزا برگشت خورده است و به دلیل مشکل انتقال ارز هنوز نمی دانیم واکسن چه زمانی وارد کشور خواهد شد البته تامین کننده قول داده است که در هفته آینده واکسن را تامین کند و بتوانیم واکسن را در داروخانه ها توزیع کنیم.

مدیرکل امور دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو با اشاره به منابع واکسن های آنفلوانزا اشاره کرد و گفت: واکسن های آنفلوانزا از هلند، اسپانیا و فرانسه تامین می شود و امسال به دلیل منع صادرات، تامین واکسن از روسیه ملغی شد.

طبق اعلام وزارت بهداشتی ها سه گروه در اولویت واکسیناسیون آنفلوآنزا در پایگاه های بهداشت و مراکز جامع سلامت قرار دارند که شامل کارکنان مراکز بهداشتی و بیمارستانی، زنان باردار و مبتلایان به بیماری های خاص هستند.

محمدی گفت: واکسن آنفلوانزا در مراکز جامع سلامت و بهداشت به سه گروه زنان باردار، بیماران خاص و صعب العلاج و کادر بهداشت و درمان رایگان تزریق می شود.

 محمد مهدی گویا رییس مرکز مدیریت بیماری های واگیر وزارت بهداشت با اشاره به توزیع واکسن آنفلوآنزا در معاونت بهداشت و مراکز بهداشت گفت: در روز شنبه ۵ مهرماه حدود نیمی از مقدار تعیین شده (تخصیص ۱.۵ میلیون دوز واکسن آنفلوانزا) به معاونت بهداشت وزارت بهداشت تحویل داده شد که بلافاصله با هماهنگی قبلی، توزیع در سطح دانشگاه های علوم پزشکی کشور آغاز شد. باید توجه کرد که با توجه به بعد مسافت و تعدد مراکز و واحدهای عملیاتی، توزیع واکسن در سطح کشور طبعا زمانبر بوده که با تلاش شبانه روزی کارکنان شبکه های بهداشتی کشور در حال انجام است.

او تاکید کرد: اولویت دریافت واکسن آنفلوآنزا برای سه گروه کارکنان مراکز بیمارستانی،  زنان باردار و مبتلایان به بیماری های خاص است.  افرادیکه جزو گروه های در معرض خطر بیماری آنفلوانزا هستند به صورت تلفنی با مراکز بهداشتی هماهنگی قبلی انجام دهند و ضمن اخذ نوبت مراجعه کنند تا در زمان مراجعه از خدمات سریع تر، اتلاف وقت کمتر و همچنین بدون تجمع و ازدحام بهره مند شوند.

یکی از سوالات پرتکرار مردم این است که چگونه می توان تحت پوشش شبکه بهداشتی قرار گرفت؟ باید توجه داشت که جمعیت روستایی کشور سال هاست که تحت پوشش خانه های بهداشت قرار دارند و خدمات لازم را از این طریق و سطح بندی شده دریافت می کنند. سایر افراد نیز می توانند با مراجعه به مراکز جامع سلامت در شهرها با تشکیل پرونده الکترونیک، تحت پوشش نظام مراقبت های اولیه بهداشتی دربیایند. 

باید توجه کرد که تحت پوشش بودن افراد در شبکه بهداشتی منجر به واکسیناسیون نخواهد شد. در مجموع برای واکسیناسیون آنفلوآنزا در سال جاری و در مرحله اول از طریق شبکه بهداشت، سه گروه اعلام شده از سوی وزارت بهداشت یعنی کارکنان مراکز بیمارستانی،  زنان باردار و مبتلایان به بیماری های خاص در اولویت دریافت و تزریق واکسن هستند. این افراد می توانند با مراجعه به مراکز بهداشت به صورت رایگان واکسن آنفلوآنزا را تزریق کنند.

همیشه داروخانه ها یکی از اصلی ترین محل ها  برای تامین واکسن آنفلوانزا بوده و مقرر شده است نا واکسن بعد از اتمام توزیع در مراکز جامع سلامت و خانه های بهداشت در داروخانه ها توزیع شود.

مدیرکل امور دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو درباره  توزیع واکسن در داروخانه ها گفت: فاز اول توزیع واکسن آنفلوانزا در مراکز بهداشتی بود و در فاز دوم واکسن آنفلوانزا برای سالمندان و کودکان و در فاز سوم برای افراد عادی واکسن آنفلوانزا در داروخانه ها توزیع خواهد شد.

محمدی تصریح کرد: هنوز واکسن آنفلوانزا در داروخانه ها توزیع نشده است و به محض اینکه واکسن وارد کشور شود درباره زمان مراجعه مردم اطلاع رسانی خواهیم کرد.

مدیرکل امور دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو گفت: به محض اینکه واکسن تامین شود، موضوع را اطلاع رسانی خواهیم کرد و بعد از توزیع واکسن آنفلوآنزا در داروخانه ها، این واکسن به افراد بالای ۶۵ سال و کودکان بین ۶ ماه تا ۵ سال با ارائه کارت ملی و ثبت اطلاعات، داده می شود و تلاش می کنیم تا پایان مهر ماه واکسن آنفلوانزا برای همه گروه های درمانی، سالمندان و کودکان تامین و تزریق شود.

او بیان کرد: به دلیل اینکه سالمندان و کودکان امکان مراجعه برای تامین واکسن را ندارند این امکان فراهم شده است تا یکی از اعضای خانواده به داروخانه مراجعه کند و کد ملی او به عنوان فرد گیرنده واکسن ثبت شود و او با ارائه کارت ملی بتواند برای سه نفر واکسن دریافت کند و هر فردی که واکسن برای تزریق دریافت می کند کد ملی اش در سیستم ثبت می شود تا نتواند دوباره واکسن دریافت کند.

واکسن آنفلوآنزایی که در مراکز جامع سلامت و مراکز بهداشت در اختیار گروه‌های پرخطر قرار می‌گیرد، رایگان است، اما برای تهیه واکسن از داروخانه‌ها باید هزینه پرداخت کرد.

مدیرکل امور دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو درباره قیمت واکسن آنفلوانزا گفت: ما ۱۰ برابر سال گذشته و به میزان ۱۶ میلیون دوز واکسن آنفلوانزا تامین خواهیم کرد و بیش از این هم نیاز نیست و این  واکسن‌ها با ارز دولتی ۴۲۰۰ تومانی وارد می‌شوند و قیمت تمام شده این واکسن‌ها برای مردم در داروخانه‌ها ۴۴ هزار تومان خواهد بود.

او تاکید کرد: به نظر ما این میزان واکسن کفاف نیاز کشور را می‌دهد و اگر نیاز برای تامین واکسن آنفلوانزا بیش از این‌ها باشد واکسن با ارز نیمایی در فاز چهارم تامین و توزیع خواهد شد و قیمت آن هم بالاتر خواهد بود.

باید توجه کرد که میزان ایمنی واکسن آنفلوانزا حدود ۴۰ درصد است. بنابراین فقط افراد پر خطر مانند سالمندان بالای ۶۵ سال، کودکان، بیماران قلبی_عروقی، افراد مبتلا به بیماری های نقص ایمنی، کادر بهداشت و درمان و... که ممکن است شدت ابتلا به آنفلوآنزا در آنها بیشتر باشد، نیاز به تزریق این واکسن دارند و نیازی به تزریق واکسن آنفلوانزا در همه افراد نیست.

از طرفی بر اساس گفته کارشناسان بهداشت و درمان با توجه به اینکه در حال حاضر عمده مردم در جهت پیشگیری از ابتلا به کرونا، دستورالعمل‌های بهداشتی نظیر استفاده از ماسک، حفظ فاصله فیزیکی از دیگران، شستن مداوم دست ها، عدم تماس دست آلوده با چشم، دهان و بینی و... را رعایت می کنند، احتمال شیوع آنفلوآنزا طی امسال کمتر خواهد بود.

این تجربه ای است که در نیمکره جنوبی که فصل سرما را گذرانده نیز دیده شده است؛ به طوری که طبق اعلام کمیته اپیدمیولوژی کرونا در وزارت بهداشت، محدودیت‌ها در هنگ کنگ، گسترش آنفلوآنزا را سرکوب کرده و در زمستان امسال در استرالیا،  شیوع آنفلوآنزا بسیار پایین بوده است. در کشورهای دیگر نیم‌کره جنوبی، از جمله شیلی و آفریقای جنوبی نیز یک تصویر مشابه در مورد آنفلوآنزا و سایر بیماری‌های زمستانی، در شش ماهه اول سال که زمستان را تجربه کرده‌اند، وجود داشته است.

هرچند که نمی توان با اطمینان گفت که در زمستان نیم‌کره شمالی نیز همین الگو اتفاق افتد، اما به نظر می رسد که بهترین کار این است که اجازه دهیم افراد در معرض خطر واکسن آنفلوآنزا را تزریق کنند و در عین حال بیشتر رعایت شیوه نامه های بهداشتی را که این روزها نزولی شده، مدنظر قرار دهیم تا از آنفلوآنزا و کرونا در امان بمانیم.

باوری در بین عموم مردم شایع شده است که واکسن آنفلوانزا در پیشگیری یا درمان کرونا تاثیر دارد.

مدیرکل امور دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو درباره این باور مردم که آنفلوانزا از کرونا پیشگیری می کند، گفت: واکسن آنفلوانزا در پیشگیری از آنفلوانزا موثر است و هیچ تاثیری در پیشگیری و درمان کرونا ندارد و درخواست ما از مردم این است، عزیزانی که در معرض خطر هستند، واکسن را تامین و تزریق کنندو سایر گروه ها هم با تجویز پزشک اقدام به تامین و تزریق واکسن کنند.

اخیرا اخباری از پیش فروش واکسن آنفلوانزا در برخی داروخانه‌ها به ویژه در مناطق شمالی شهر تهران و برخی شهرستان‌ها منتشر شده است، بر این اساس افراد با پرداخت هزینه ۲۰۰ تا ۵۰۰ هزار تومانی در لیست دریافت واکسن قرار می‌گیرند.

مدیرکل امور دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو درباره پیش فروش واکسن آنفلوانزا در داروخانه‌ها گفت: پیش فروش واکسن آنفلوانزا غیر قانونی است و هیچ موسسه درمانی یا داروخانه‌ای مجاز به پیش فروش واکسن آنفلوانزا نیست و اگر مردم مورد این چنینی را مشاهده کردند، ضمن اطلاع رسانی به سازمان غذا و دارو یا معاونت‌های غذا و دارو موضوع را از طریق تلفن ۱۹۰ به سامانه تخلفات و شکایات وزارت بهداشت گزارش کنند.

متاسفانه در آستانه فصل آنفلوآنزا که نگرانی‌هایی از احتمال همزمانی ابتلا به کرونا و آنفلوآنزا مطرح می‌شود، عده‌ای برای پول‌های مردم کیسه دوختند. به طوری که یا در بازار آزاد و یا به صورت اینترنتی، با قیمت‌های چند صد هزار تومانی نسبت به فروش واکسن آنفلوآنزا اقدام می‌کنند. این درحالی است، واکسن هایی که از مراکز غیرمجاز یا به صورت اینترنتی تهیه می شوند، نه تنها ممکن است تقلبی باشند و منجر به عارضه ای در فرد شوند، بلکه حتی اگر تقلبی نباشند، قاچاق هستند و ممکن است به درستی نگهداری و حمل نشده باشند.

در این زمینه علی فاطمی نایب رییس انجمن داروسازان ایران گفت: باید توجه کرد که واکسن آنفلوآنزا، واکسنی است که باید تحت زنجیره سرد نگهداری شود و اگر از یخچال خارج شود، کارایی‌ خود را از دست می‌دهد. بر همین اساس مهم است که بلافاصله بعد از خروج واکسن آنفلوآنزا از یخچال به سرعت آن را تزریق کرد. بر همین اساس در بسیاری از کشورهای دنیا تزریق واکسن آنفلوآنزا را در داروخانه‌ها انجام می‌دهند تا خروج آن از زنجیره سرد تا زمان تزریق، طولانی نشود.

او تاکید کرد: در حال حاضر هم واکسن آنفلوآنزا و هم واکسن کرونای تقلبی در بازار وجود دارد و شیادانی هستند که با این موارد از مردم کلاهبرداری می‌کنند.

سازمان غذا و دارو هم در این زمینه طی اطلاعیه ای نسبت به فروش واکسن‌ آنفلوآنزا تقلبی در بازار هشدار داد و اعلام کرد: مردم به‌هیچ‌عنوان نباید اسیر تبلیغات عرضه این دارو در خارج از مراکز بهداشتی و داروخانه‌ها شوند، زیرا سلامت این واکسن‌ها به‌ هیچ‌ عنوان مورد تأیید این سازمان نیست. به مردم اطمینان خاطر داده می‌شود که واکسن موردنیاز تمام افراد پرخطر، در چند فاز از طریق شبکه بهداشتی و داروخانه‌ها عرضه خواهد شد، بنابراین از مردم می‌خواهیم اخبار را از مراجع معتبر دنبال و طبق اعلام سازمان غذا و دارو نسبت به تهیه آن اقدام کنند.

مدیرکل امور دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو  درباره قاچاق معکوس واکسن آنفلوانزا و فروش آن در بازار سیاه گفت:  بارکد دو بعدی اختصاصی که روی جعبه هر واکسن آنفلوانزا وجود دارد در داروخانه اسکن  و این بارکد با کد ملی فرد در سامانه ثبت می شود و اگر این واکسن از زنجیره خارج شود با استعلام بارکد می توان فهمید که این واکسن را چه فردی و از کدام داروخانه دریافت کرده است و با فردی که واکسن را تهیه و در بازار آزاد عرضه کرده است برخورد خواهد شد.

محمدی ادامه داد: با توجه به اینکه ثبت کد ملی یا کد اختصاصی را فراهم کرده ایم امکان احتکار واکسن در داروخانه یا ورود آن به بازار سیاه بسیار کم است.