چرخ دنده های حکمرانی محلی میان شورا و شهرداری تنظیم نیست

به نقل از معاونت ارتباطات و امور بین الملل شورا یاسلامی شهر تهران علی اعطا در نشست کلاب هاوسی که با حضور جمعی از فعالان مدیریت شهری با عنوان شورای شهر یا شورای شهرداری برگزار شد، گفت: شوراها در نظام حقوقی فعلی که ما داریم و نوع شکل‌گیری رابطه‌ای که شوراهای شهر با شهردار منتخب خودشان دارند، به ناچار در پارادوکسی گرفتار می‌شوند که از آن به عنوان دوگانه حمایت یا نظارت می‌توان نام برد. 

سخنگوی شورای شهر تهران تصریح کرد: به هر ترتیب نظارت بر امور شهر و شهرداری و مدیران شهرداری و هرآنچه که در شهرداری می‌‌گذرد از جمله وظایف شوراها برشمرده شده است. 

وی ادامه داد: در نتیجه ناظر و دستگاه مجری در یک رابطه خاصی قرار می‌گیرند و نمی‌توانند همواره همه آن مسیری را که باید طی کنند را کاملا همسو و هم جهت طی کنند و به ناچار تداخل، تضادها و اختلاف نظرها در این میان به وجود می‌آید. نقش نظارتی در برخی مسائل با شدت بیشتری دنبال شده و این مساله با عدم رضایت شورا از نتیجه اقدامات انجام شده مدیران شهری ارتباط مستقیم دارد.

سخنگوی شورای شهر تهران خاطرنشان کرد: از سوی دیگر این نظارت در واقع بر  فردی اعمال می‌شود که اکثریت اعضای پارلمان شهری، وی را به عنوان شهردار منتخب انتخاب کرده و در این مساله همسویی در نظرات، برنامه‌ها و نقطه نظرات به لحاظ سیاسی وجود دارد.

اعطا تصریح کرد: این مساله‌ای است که ما در شورای شهر با آن به کرات روبه‌رو بودیم و در سایر کلانشهرها هم تا جایی که من دنبال کردم با چنین مسائلی روبه‌رو هستند.  شوراها پس از انتخاب شهردار در یک مقطعی با حمایت حداکثری اعضای شورا روبه‌رو هستند و تدریجا این حمایت کاهش پیدا کرده و بُعد نظارتی تقویت شده و در انتها معمولا شورا و شهرداری در نقاط به صورت پررنگی در برابر یکدیگر قرار می‌گیرند.

سخنگوی شورای شهر تهران خاطرنشان کرد: از این حیث فکر می‌کنم به لحاظ تئوری می‌توان درباره این موضوع صحبت کرد که چرخ و دنده‌های حمکرانی محلی میان شورا به عنوان پارلمان شهری و شهرداری به عنوان دولت محلی باید به چه ترتیبی باهم تنظیم شوند تا از این پارادوکس و دوگانه حمایت و نظارت بگذرد و با کمترین سوءاثر بر امور شهری همراه باشد که این موضوعی است که من در این چهارسال به عنوان تجربه زیستی با آن مواجه شده‌ام و در یادداشتی هم پیش از این به این مساله پرداختم.

سخنگوی شورای شهر تهران در ادامه این نشست تاکید کرد: قطعا شورای شهر غیر یکدست از شورای شهر یکدست کارآمدتر است و تردیدی هم در این مساله نیست.

وی ادامه داد: وقتی در ترکیب کلی شورا ما با دو جریان مختلف یک اکثریت و اقلیت روبه‌رو باشیم، جریان اقلیت در این شرایط می‌توانند بسیار موثر باشند چراکه با انسجام و برنامه‌ریزی تلاش خواهند کرد که برنامه‌های خود را اجرایی کنند و به تبع مجموعه اکثریت هم برای اینکه بتواند توان اقناع کننده‌ای داشته باشد، تلاش می‌کند که ایده‌هایش را با حداکثر انسجام اجرایی کند و مجموع این نکات موجب کارآمدی بیشتر شورای شهر تهران خواهد شد.

اعطا با اشاره به حضور شهردار در هیات دولت خاطرنشان کرد: ما یک نظام حکمرانی محلی ناتمام داریم، به این معنا که ما یک پارلمان شهری و یک دولت محلی به عنوان شهرداری داریم اما نظریه قابل توافقی در نظام سیاسی کشور درباره تفکیک وظایف دولت ملی و دولت محلی وجود ندارد. از همین حیث در عمل با مجموعه ضوابط و قوانین مواجه می‌شویم که برمبنای اینکه چه کسانی در شورای عالی استان‌ها و مجلس شورای اسلامی هستند، به تواتر قبض و بسط پیدا می‌کنند.

سخنگوی شورای شهر تهران تصریح کرد: در نتیجه نظام روشنی برای تفکیک وظایف و اختیارات مجموعه حکمرانی محلی با سیستم ملی به عنوان دولت و پارلمان ملی وجود ندارد.

 اعطا خاطرنشان کرد: از طرفی فردی که به عنوان شهردار پایتخت از سوی شورای شهر انتخاب و  از سوی وزیر کشور منصوب می‌شود، با مجموعه‌ای از دستگاه‌ها مواجه می‌شود که بخش اندکی از پاسخگویی‌اش متوجه شورایی است که او را انتخاب کرده‌اند.

وی ادامه داد: در این شرایط به محض اینکه شهردار انتخاب شد و روی صندلی شهرداری نشست، پاسخگویی او به مجموعه‌ بسیار متنوعی از دستگاه‌هایی که خیلی هم نسبتی با شورای شهر ندارند، آغاز می‌شود و این مساله را می‌توان به عنوان اولین گام تضعیف شورا در نظر گرفت که علت آن هم به ساختار حقیقی و حقوقی قدرت برمی‌گردد.

سخنگوی شورای شهر تهران درباره قدرت شوراهای شهر نیز خاطرنشان کرد: در این شرایط که استیضاح شهردار سخت است یا سوال از معاونان ممکن نیست و شورا چاره‌ای درباره عدم پاسخگویی مدیران شهری به تذکرها ندارد، به نظر من عضو شورا تنها یک ابزار دارد و شاید تنها ابزار شورا و مهمترین آن همان کلام عضو شورای شهر است.

وی ادامه داد: من با اطمینان می‌خواهم بگویم که بسیاری از فعالیت‌های نظارتی که شورا انجام می‌دهد و به نتیجه می‌رسد، صرفا به دلیل واهمه مدیران از ابزار کلامی است که اعضای شورا در اختیار دارند و دستگاه اجرایی را به پذیرش نقطه نظرات و هماهنگی با اعضای شورا وا می‌دارد.

اعطا خاطرنشان کرد: اگر این ابزار وجود نداشته باشد، فکر می‌کنم شورا بسیار ناکارآمد خواهد بود، در ابتدای همین دوره ما یک بحثی را در هیات رئیسه داشتیم که آیا تذکرها به همین شیوه فعلی باشد و یا اینکه اعضای منتقد تذکر خود را در قالب نامه‌ای به رئیس شورا بدهند و از سوی رئیس به شهردار ارسال شود، چرا که طبق آیین نامه هردو کار را می‌توان انجام داد و درباره اقدام دوم آیین نامه شورای شهر بیشتر صحه گذاشته است که خلاصه تذکرات از سوی رئیس شورا در صحن قرائت شده و خطاب به شهردار ارسال شود.

وی ادامه داد: صرفا به این دلیل که کلام ابزار مهمی در دست اعضای شورای شهر برای واکنش رویدادها هست، هیات رییسه شورای شهر تصمیم گرفت که تذکرات در صحن اعلام شده و به این صورت وظیفه نظارتی خود را دنبال کند. 

سخنگوی شورای شهر تاکید کرد: هرچند ممکن است که تذکرات پاسخ مناسب داده نشده و یا گاهی جواب‌های سربالا داده شده و حتی پاسخگویی دیر انجام شود اما فارغ از همه این مسائل خود نفس این کار که یک عضو شورا تریبونی را در اختیار دارد که به نمایندگی از مردم سخن بگوید، به نوعی ابزار مهم نظارتی بر دستگاه اجرایی است.

اعطا در جمع بندی اظهارات خود به تجربیات شوراهای کلانشهرهای مختلف اشاره کرد و گفت: در اکثر کلانشهرهایی که شورا با شهردار به اختلاف خورده‌اند و شهردار استیضاح و تغییر داده شده است، در یک مقطعی شورا با اکثریت شخصی را به عنوان شهردار انتخاب کرده و تا مدتی هم حمایت کاملی را از شهردار انجام می‌دهد اما تدریجا تضادها آشکار می‌شود و جنبه‌های پررنگ نظارتی جای رفتارهای حمایتی را می‌گیرد و به مواجهه‌ها و برخوردهای هرروزه می‌رسد که در جایی به استیضاح شهردار می‌رسد و در جایی در حد تذکر و سوال باقی می‌ماند.

وی ادامه داد: عرض من این است که وقتی یک مساله‌ای تا این حد زنده پیش‌روی ماست، ولو اینکه ابزار حل و فصل آن را هم نداریم مثلا ممکن است یک دوستی در اینجا بگوید که باید ببینیم نظر حاکمیت درباره جایگاه شورا چیست که البته این هم نظری در جای خود قابل احترام است اما این معنا را نیز با خود به همراه دارد که نمی‌شود در یک جلسه کلاب‌هاوسی به لحاظ تئوریک درباره این مساله صحبت کرد و از طرفی اینجا هم جلسه شورای شهر نیست که ما بگوییم که این در حد صلاحیت‌های شورا هست یا نیست.

سخنگوی شورای شهر تهران خاطرنشان کرد: در جمع های کارشناسی باید درباره این موضوع بحث شود تا افق‌های مشترک پدید بیاید و روشن شود که چه موضوعی مورد توافق اکثریت ماست تا شوراها همین افق ها را در پیش بگیرد و  به آن سمت حرکت کنند. با توجه به تجربه چهارساله این شورا می شود گفت که طبیعتاً شوراهای دوره ششم بدون شک و تردید در بدو ورود با همین پرسش‌ها و چالش‌ها مواجه خواهند شد و این بحث‌ها برای دوره‌های آینده هم مفید خواهد بود که با چه دیدگاهی به این مسائل بنگرند.