جداسازی توله یوزها از توران؛ اتفاق یا قصور؟

شنبه ۱۲ آذرماه بود که حسن اکبری - معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست - از انتقال دو قلاده توله یوز مجموعه حفاظت شده توران به پاسگاه محیط بانی برای حفظ جان آن‌ها خبر داد. او زایمان یوز در نیمه دوم پاییز در طبیعت توران را پدیده ای نادر توصیف کرده بود.

عبداله سالاری در پاسخ به این پرسش که آیا زمان زادآوری یوز صرفا در فصل بهار است، اظهار کرد: هیچ کار تحقیقاتی و پژوهشی در ایران درباره موضوع زادآوری یوز صرفا در فصل بهار انجام نشده است اما براساس مقالات علمی و بررسی‌های انجام شده در سطح بین‌المللی، زادآوری یوزپلنگ اصلا فصلی نیست. به عبارتی هیچ وابستگی نسبت به فصل، سن و شرایط محیطی وجود ندارد بنابراین تولد این دو توله یوز در این فصل  اصلا اتفاق عجیبی نیست.

اتفاق عجیب؛ حضور چوپان یا تولد توله یوزها در پاییز؟

وی اتفاق عجیب را حضور چوپان در پارک ملی توران دانست و افزود: اتفاق عجیب این است که واقعا چرا یک چوپان باید دو توله یوزپلنگ ارزشمند را بگیرد؟ چرا سازمان حفاظت محیط زیست در بهترین زیستگاه یوز آسیایی ایران هنوز نتوانسته است جوامع محلی و چوپانان منطقه را آموزش دهد و به آنان اطلاع‌رسانی کند تا درصورت مشاهده حیوان در طبیعت اصلا نباید به چنین گونه ارزشمندی دست بزنند؟ در طبیعت به هیچ عنوان امکان ندارد که مادر توله‌هایش را رها کند. معمولا توله‌ها را در جایی مخفی می‌کند و خود برای شکار و  تهیه غذا می‌رود یا از ترس سگ‌های گله و حضور چوپان در مکانی دورتر پنهان می‌شود.

این کارشناس حیات وحش اضافه کرد: باید بررسی کنیم که آیا گرفتن این توله یوزها به نیت خیر بوده یا مثلا به عنوان قاچاقچی حیات وحش برای آن‌ها برنامه‌ای داشته‌اند؟ ما هنوز هیچ اطلاعی از این قضایا نداریم. اساسا از نگاه کارشناسی باید بررسی شود که سازمان محیط زیست چرا اجازه داده طی این همه سال هنوز در پارک ملی توران - ارزشمندترین زیستگاه یوز با چنین حساسیت بالایی -  دام وجود داشته باشد؟ حضور دام و ناآگاهی جوامع محلی در محدوده پارک ملی - که بالاترین رده و ارزش حفاظتی را در کشور دارد - نکته مهمی است که باید به آن تاکید کنیم. این موضوع تنها نشان‌دهنده قصور و ضعف سازمان محیط زیست است چراکه وظیفه هیچ سازمان دیگری انجام چنین اقداماتی نیست.

سالاری به واکنش محیط زیست نسبت ایمن‌سازی جاده‌ها اشاره و عنوان کرد: درباره مسئله ایمن‌سازی جاده‌ها با فنس‌کشی، احداث پل و تونل سازمان معتقد بود باید با وزارت راه و شهرسازی تعامل برقرار کند اما این موضوع جز محیط زیست به سازمان دیگری ربط ندارد.

آموزش جوامع محلی انجام شده است؟

وی درباره لزوم آموزش جوامع محلی تاکید کرد: آموزش جوامع محلی مهم‌ترین نکته‌ای بوده که در این مناطق با توجه به نتیجه فعلی مغفول مانده است. هر چه بگویند اقدامات انجام شده اما با نتیجه فعلی که شاهد آن بوده‌ایم یا سازمان اقدامات لازم را غلط انجام داده و کوتاهی کرده یا به کلی اقدامی انجام نداده است.

کمبود بودجه بهانه است؟

این کارشناس اکولوژی و مدیریت حیات وحش در واکنش به اظهارات مسوولان سازمان محیط زیست درباره تاثیر کمبود بودجه بر موضوع حفاظت اظهار کرد: برای تامین بودجه می‌توان از کمک‌های بین‌المللی استفاده کرد اما مسئله اساسی این است که سازمان از طرفی می‌گوید بودجه برای حفاظت نداریم و از طرف دیگر به موضوعی مانند قرق‌های اختصاصی و حفاظت از آن‌ها توسط مردم محلی توجه نمی‌کند. جوامع محلی و مردم علاقه‌مند در برخی مناطق قرق‌های اختصاصی ایجاد کردند و به حفاظت از آن محدوده‌ها پرداختند تا پس از حفاظت با بهره‌برداری از مناطق درآمد کسب کنند. حدود دو سال این اقدام انجام شد و علاوه بر ایجاد زیستگاه‌های پویا و مناسب، جمعیت حیات وحش در قرق‌های ایجاد شده به‌طور فزاینده‌ای افزایش یافت اما متاسفانه امسال با توجه به مشکلات پیش آمده و صادر نشدن اجازه برای بهره‌برداری از قرق‌ها افراد از کار خود استعفا و قرق‌ها را به سازمان تحویل داده‌اند تا خود به حفاظت از آن‌ها اقدام کنند.

سالاری خاطرنشان کرد: این ضعف سازمان است که نتوانسته به هر دلیلی مشکل را در زمینه بهره‌برداری از مناطق برطرف کند و با جوامع محلی تعامل برقرار کند. قرق‌های اختصاصی نمونه موفقی در حفاظت بودند که در حال حاضر افراد به علت عدم تامین بودجه و عدم کسب درآمد از کار حفاظت در هفته گذشته از کار خود کناره‌گیری کرده‌اند.

آیا دو توله یوز پیدا شده زنده می‌مانند؟

وی درباره بهترین اقدام برای این دو توله یوز توضیح داد: براساس شنیده‌ها این دو توله ماده هستند. اگر ماده باشند وضع بدتر است چراکه دو توله یوز ماده که احتمال زادآوری داشتند را از طبیعت حذف کرده‌اند. باتوجه به تحقیقات انجام شده،جمعیت نرها در طبیعت ایران بیشتر از ماده‌ها است.

این کارشناس حیات وحش افزود: ما تجربه «پیروز» و برادرهایش را نیز داشته‌ایم که تنها «پیروز» باقی ماند. بدین جهت برای احتمال زنده ماندن آن‌ها نمی‌توان درصد مشخصی گفت. باید دید چطور از تجربه‌های گذشته‌مان استفاده می‌کنیم؟ آیا دوباره همان مراحل گذشته را تکرار می‌کنیم یا برنامه جدیدی داریم؟ هنوز هیچ اطلاعی از برنامه‌های سازمان نداریم.

سالاری در پایان گفت: اما و اگرهای بسیاری درباره این موضوع وجود دارد. ندانسته‌هایمان بیش از دانسته‌هایمان است. مسئله اساسی این است که دام باید به هر طریق ممکن از زیستگاه‌های یوز خارج شود. به علاوه آموزش جوامع محلی نیز مغفول مانده و هیچ توجهی به آن نشده است که باید به به این موضوع پرداخته شود./ایسنا