موثرترین راه مقابله با سلاح‌های شیمیایی چیست؟

محورهای مقاله حمید بعیدی‌نژاد به شرح زیر است:

حمله آمریکا، انگلیس و فرانسه علیه سوریه بار دیگر این سوال را ایجاد کرد که واقعا موثرترین راه مقابله با سلاح‌های شیمیایی چیست؟ کنوانسیون سلاح‌های شیمیایی در سال ١٩٩٢ میلادی منعقد شد و بعد از آن که در سازمان ملل متحد به امضای کشورهای عضو سازمان ملل متحد رسید، دبیرخانه فنی آن برای اجرای کنوانسیون در لاهه تشکیل گردید. در طول مذاکرات سال‌های زیادی صرف این گردید که این کنوانسیون بتواند در جایگاه یک معاهده جامع چندجانبه، امکان موثر راستی‌آزمایی هر گونه تولید، ذخیره‌سازی و استفاده از این سلاح‌ها را برای کشورهای عضو این کنوانسیون فراهم نماید. هدف مذاکره‌کنندگان در آن سال‌های مذاکرات کنوانسیون آن بود که بتوانند موثرترین سازوکار بازرسی که تا به حال در یک معاهده خلع سلاح تعیین شده بود را برای ردیابی هر گونه احتمال استفاده و یا تولید سلاح‌های شیمیایی در این کنوانسیون به تصویب برسانند و معتقد بودند که در تحقق این هدف موفق بودند.

بر این اساس سوریه به عنوان یک عضو کنوانسیون سلاح‌های شیمیایی متعهد است تمامی امکانات لازم برای بازرسی از مناطق مورد ادعای استفاده از سلاح‌های شیمیایی را فراهم نماید که آمادگی خود را برای این شرایط نیز اعلام نموده است. بنا بر این هیچ مانعی در حال حاضر برای تحقیق کامل پیرامون احتمال استفاده از سلاح‌های شیمیایی در دوما در سوریه برای وجود ندارد. اگر دولت سوریه سلاح‌های شیمیایی را استفاده کرده باشد، باید این سلاح‌ها را تولید و ذخیره کرده باشد و تمامی این‌ها نقض کنوانسیون سلاح‌های شیمیایی است که قابل پیگیری است. این در حالی است که سوریه رسما تحت نظر بازرسین بین‌المللی سازمان کنوانسیون سلاح‌های شیمیایی پیش از این تمامی ذخایر سلاح‌های خود را منهدم نموده است و این امر مورد تایید این سازمان نیز قرار گرفته است.

در بخش دیگری از این مقاله آمده است: این معما هنوز پس از چند روز لاینحل مانده است که چرا در حالی که بازرسان سلاح‌های شیمیایی در راه رسیدن به دوما بودند، آمریکا، انگلیس و فرانسه نتوانستند حتی چند ساعت هم تحمل کنند و این‌قدر عجله داشتند که سوریه را به بهانه استفاده از سلاح‌های شیمیایی مورد حمله قرار دهند. اقدام این سه کشور علیه حاکمیت و تمامیت ارضی سوریه با نادیده انگاشتن کامل مفاد و تعهدات مندرج در کنوانسیون سلاح‌های شیمیایی صورت گرفت و نقض صریح حقوق بین‌الملل و منشور ملل متحد محسوب می‌شود. این که چند کشور معدود بخواهند چون زور و قدرت دارند خود را فراتر از قانون بدانند و با قرار دادن خود هم در جایگاه دادستان و هم قاضی و هم بازپرس علیه یک عضو جامعه بین‌المللی وارد اقدام نظامی شوند، بسیار نگران‌کننده و عامل بی‌ثباتی در امنیت بین المللی است. حالا جای این نگرانی هم وجود دارد که این کشورها برای این که زیر سوال قرار نگیرند، بخواهند به هر نحوی شده به جای این که اجازه دهند بازرسان وظیفه کامل خود را برای جمع‌آوری مدارک انجام دهند، سعی کنند با فضاسازی سیاسی که دولت سوریه شواهد استفاده از سلاح‌ها را از بین برده است، بخواهند بازرسان و سازمان ممنوعیت سلاح‌های شیمیایی را برای عدم انتشار گزارش واقعی خود تحت فشار قرار دهند. متخصصین می‌دانند که شاید غلظت گاز کلر تا حدی ساده‌تر از دیگر گازها در محیط کاهش یابد اما آثار گاز عصبی سارین که دولت سوریه به استفاده از آن هم متهم شده است، بسیار پایدار است و تا مدت‌های بسیار مدیدی در محیط باقی می‌ماند.

بعیدی‌نژاد نوشت: مورد سوریه نشان داد که با وجود انعقاد کنوانسیون سلاح‌های شیمیایی و وجود یک سازوکار موثر چندجانبه برای راستی‌آزمایی تولید و یا استفاده از سلاح‌های شیمیایی هنوز هم کشورهای معدودی هستند که مایلند هرگونه ادعای مربوط به این سلاح‌ها را خود از طریق یک‌جانبه و بر اساس روش‌های خودخوانده حل کنند. این روش نه تنها باعث تضعیف تلاش‌های چندجانبه برای مقابله با سلاح‌های شیمیایی می‌شود بلکه به تضعیف صلح و امنیت بین‌المللی می‌انجامد. تمدن بشری بر این اصل بنیادین بنا شده است که قدرت باید توسط قانون مهار بشود و قانون هم باید برای همه بدون استثنا به اجرا در آید. اجرای موثر مقررات بین‌المللی ایجاب می‌کند که همه کشورها بزرگ و کوچک و یا غنی و فقیر به قوانین بین‌المللی تن دهند و این قوانین بدون استثنا برای همه به اجرا درآید. تقویت صلح و امنیت بین‌المللی اقتضا دارد که چندجانبه‌گرایی بر یک‌جانبه‌گرایی تفوق یابد.