گلایه‌های رییس‌جمهور امیدوار

حسن روحانی در پنج سال گذشته نشان داده که هر زمان عرصه را تنگ دیده و از نوع اطلاع‌رسانی و عملکرد اطرافیانش ناراضی بوده خودش مستقیما ایستاده و بار دفاع از دولتش را یک‌تنه به دوش کشیده است. حالا اما سخنان اخیر رییس‌جمهور مستقیما به بعضی از وزرا اشاره دارد. به نظر می‌رسد روحانی بعد از مدتی سکوت دوباره با قدرت به میدان بازگشته تا از حیثیت و کیان دولتش دفاع کند. قطعا رییس‌جمهور انتقاداتی را که این مدت نسبت به او و تیمش مطرح بوده را شنیده و احتمالا هر چه صبر کرده، نه تنها مدافعی نیافته که به قول خودش عده‌ای ناامید را در اطراف خود می‌بیند که با غر زدن‌هایشان به جای دوای دردها، باری اضافه بر دوش دولت و ملت هستند.

رییس‌جمهور روز یکشنبه در مراسم بزرگداشت روز کارگر و تقدیر از کارگران نمونه گلایه‌هایی را مطرح و تاکید کرد:‌ همیشه یک مومن و مسلمان باید معتقد به گشایش‌های روزهای آینده باشد. در روایت ما هم آمده است هیچ عملی بالاتر و بهتر از انتظار گشایش نیست. هر روز باید معتقد به فرج فردا و ماه‌ها و سال‌های آینده باشیم. چه خاصیتی دارد که نسبت به آینده همیشه غمناک باشیم؟ اصلا فرض بگیریم سال آینده سخت‌تر است، از حالا غصه بخوریم که سال آینده و هفته آینده سخت‌تر است؟ همواره باید به آینده با اتکا به خدا و توجه به الطاف الهی امیدوار باشیم.

شاه‌بیت سخنان مرد اول کابینه اینجا بود. جایی که حسن روحانی مستقیما به برخی از وزرای دولتش اشاره و عنوان کرد: در ذهنم وزرای خود را به دو دسته تقسیم‌بندی می‌کنم. هر دو دسته پرتلاش هستند. یک عده از اول سال نوایشان نوای ناامیدی است. می‌گویند امسال بودجه کم است، نفت ارزان شد و نفروختیم و مالیات چه شد؟ تمام اول و آخر و وسط دولت سخن ناامیدی است. یک عده هم درباره باران حرف می‌زنند و می‌گویند امسال وضع بد است و خشکسالی است.

رییس‌جمهور همچنین تاکید کرد: تلاش کردم گوش من نسبت به این‌ها کم بشنود. یک عده همیشه امیدوارانه حرف می‌زنند و می‌گویند مشکل این است و باید بیشتر تلاش کنیم و باید تشویق کنیم کشاورزان فلان کار را کنند. هم پیشنهاد می‌دهند و هم امیدوارند. این ناامیدی و غم و غصه چه خاصیتی دارد؟ این چهره عبوس از اول سال برای اتفاقات بعدی است؟

همین چند جمله از صحبت‌های رییس‌جمهور کافی بود تا گمانه‌زنی‌ها آغاز شود. خیلی‌ها از تغییرات قریب‌الوقوع کابینه و لبریز شدن کاسه صبر رییس‌جمهور سخن گفتند و برخی این سخنان را هشداری به وزرای دولت تلقی کردند که اگر بعضی از آن‌ها بخواهند رویه کنونی را ادامه دهند ممکن است با تنبیه سخت‌تر رییس‌جمهور مواجه شوند.

در ۱۰ روزی که از اردیبهشت می‌گذرد این دومین باری است که روحانی این‌چنین به بعضی از دولتی‌ها می‌تازد. او اول اردیبهشت در نشست هم‌اندیشی مدیران ارشد دولت تدبیر و امید با انتقاد از برخی مدیران گفت: ما باید به مردم توضیح بدهیم مشکل چیست. اگر مردم اطلاع کافی نداشته باشند دیگران می‌توانند مردم را تحریک کنند. ما با مردم کم حرف می‌زنیم. مدیران دولتی ما روزه سکوت گرفته‌اند. نمی‌دانم از چه می‌ترسند. هر کس در پست مدیریتی خود باید بداند طبق قانون اساسی و وظیفه شرعی، دارای توانمندی بالایی است و باید به وظیفه خود عمل کند و اگر می‌ترسد و از اخم این و آن هراس دارد، باید کنار برود. واجب نیست این افراد تا پایان چهار سال بر صندلی خود بنشینند.

رییس‌جمهور با اشاره به اینکه مدیران باید از اختیارات خود استفاده کنند، بیان کرد: وقتی کسی از تلفن یا اخم یک نفر می‌ترسد و عقب‌نشینی می‌کند این صندلی مدیریت بر او حرام می‌شود، بنابراین باید صندلی را رها کند و کنار برود. ما بر صندلی قانون نشسته‌ایم، بالاترین قدرت در کشور قدرت اجرایی و بالاترین بار، بار مسئولیت نیز بر دوش بخش اجرایی است، پس ما باید محکم و قاطع راه خود را طی کنیم.

وی همچنین اظهار کرد: هیچ دستگاه نظارتی حق ندارد در کار اجرایی دخالت کند. اعلام نظر اشکالی ندارد ولی مدیر باید کار خود را انجام دهد. یک دستگاه نظارتی نوشته بود باید فلان مدل هواپیما خریداری شود، من نوشتم به تو چه ربطی دارد، تو چه کاره‌ای؟ دستگاه نظارتی هم باید طبق قانون عمل کند نه بر مبنای عقل ناقص خود. عقل ناقص که مبنای عملکرد دستگاه نظارتی نیست، بلکه باید در چارچوب قانون حرف زد. مدیران دولتی به تهدیدات اعتنا نکنند و اگر می‌ترسند به آن‌ها جواب بدهند به من بگویند که جواب آن‌ها را بدهم. عده‌ای کنار گود نشسته‌اند و پیشنهاد می‌دهند، ولی نمی‌دانند در گود چه خبر است. ما رسالت سنگینی بر دوش داریم و باید بدانیم بدون حمایت و اقناع مردم نمی‌توانیم پیش برویم.

روحانی با اشاره به اینکه مدیران دولتی باید با بیان و منطق درست مردم را قانع کنند، تصریح کرد: مردم بهتر از ما می‌دانند که در کشور کم‌آبی وجود دارد. دولت هم در جایگاهی نیست که به مردم بگوید که خشکسالی داریم. نصیحت کار دولت نیست. علما و ائمه جمعه بلدند نصیحت کنند. مدیر اجرایی باید برنامه داشته باشد. وزیر نیرو، کشاورزی، صنعت و رییس سازمان محیط زیست باید برنامه بدهند. به من گزارش داده‌اند که کشور در کم‌آبی است، مگر من نمی‌دانم؟ چرا توضیح واضحات می‌دهید؟ باید برنامه ارائه کنید. توقع مردم از ما نصیحت و موعظه نیست.

انتقادات این روزهای رییس‌جمهور به وزرا و مدیران دولتی یادآور ماه رمضان سال گذشته و اندکی بعد از ماراتن انتخابات است که روحانی در مراسم ضیافت افطار با وزرا، معاونان و مدیران دولتی از آن‌ مدیرانی که در ایام انتخابات به دفاع همه‌جانبه از دولت نپرداختند به شدت حمله کرد.

رییس‌جمهور در آن ضیافت افطار ۱۳ خرداد ۹۶ با تاکید بر اینکه "همه افراد در دولت بدون استثنا زحمت کشیدند"، اظهار کرد: اما همه هم یک جور نبودند، مختلف بودند. بعضی‌ها با همه توان آمدند. ما روستایی هستیم، به قولی بعضی‌ها گیوه را ورکشیدند و به میدان آمدند، آستین‌ها را بالا زدند و به میدان آمدند اما بعضی‌ها پاشنه گیوه‌شان خوابیده بود و ورنکشیدند. لخ لخ کردند. یک مقدار راه آمدند و مسیر را آمدند و زحمت کشیدند. سعی آنان مشکور!

روحانی با اشاره به حملات به دولت و واکنش مدیران به این حملات گفت: یک عده وقتی به دولت حمله می‌شد، با همه قدرت آمدند دفاع کردند، با همه وجودشان دفاع کردند. چون دفاع از دولت، دفاع از ملت است. اشتباه نشود، این بحث وکیل‌الدوله و ... لاطائلات است. دولت منتخب ملت است. ما چیزی نداریم جز رای مردم. دولت و ملت نداریم، ملت است که دولت را انتخاب می‌کند. همه چیز برای ملت است. کسی که از دولت دفاع می‌کند، از رای مردم دفاع می‌کند، از اکثریت دفاع می‌کند، از ملتش دفاع می‌کند.

رییس‌جمهور همچنین بیان کرد: بعضی‌ها سخت‌شان بود دفاع کنند، خیلی نرم حرف می‌زدند و آرام. اگر در تنگنای ۳۰ خبرنگار قرار می‌گرفتند، در آن تنگنا یک کلمه‌ای می‌فرمودند! حرف نمی‌زدند و سینه سپر نمی‌کردند. نمی‌شود؛ ما یک بار سنگینی بر دوش داریم. هر کسی که آماده است که این بار را بر دوش بگیرد باید داوطلب باشد. باید با خدایمان عهد ببنیدیم. من کاملا برایم روشن بود. می‌دانستم چقدر این انتخابات سخت خواهد بود و به دوستانمان هم گفته بودم. با خدایم عهد کردم، گفتم که خدایا، جانم حیثیتم و آبرویم را با تو معامله می‌کنم و به میدان می‌آیم.

در همین زمینه محمدباقر نوبخت سخنگوی دولت در نشست خبری اخیر خود درباره انتقاد رییس‌جمهور به برخی از مدیران و اینکه آیا این نقدها زمزمه تغییر برخی از مدیران است، گفت: برخی ممکن است نگران باشند که کاری انجام نشود و برخی به دلیل توانایی‌ها در مهار مشکلات ممکن است بگویند نگران نباشید ما با برنامه‌های خود می‌توانیم مشکلات را حل کنیم. ما در هیات دولت افرادی را داشتیم که می‌گفتند مشکلات را حل می‌کنند ولی شش ماه بعد مشاهده می‌کردیم که اتفاقی نیفتاده است!

وی افزود: آقای رییس‌جمهور بسیار زیرک است و از مدیران خود شناخت دارد و اگر نیازی به تغییر و اصلاح باشد در هر شرایطی آن را انجام می‌دهد که این رفتار ناشی از تعهد اخلاقی رییس‌جمهور است و باتوجه به پیمانی که سال گذشته با مردم بسته‌، پیگیر مطالب است.

نوبخت همچنین در پاسخ به سوالی درباره تغییرات احتمالی در کابینه، با بیان اینکه "مشکلات زیاد است و باید برطرف شود"، تاکید کرد: در حال حاضر هم اطلاعی ندارم که تغییراتی در کابینه در حال رخ دادن باشد.

البته این نوع رفتار روحانی منتقدانی هم دارد که می‌گویند مگر رییس‌جمهور در جلسات یک‌شنبه و چهارشنبه‌های هیات دولت وزرایش را نمی‌بیند که این‌گونه و از تریبون‌های رسمی درباره آن‌ها صحبت می کند و به نوعی هشدار می‌دهد؟ هرچند شاید رییس‌جمهور در جلسات خصوصی این انتقادات را با وزرا و مدیرانش در میان گذاشته و وقتی تغییری در عملکرد آن‌ها ندیده حالا دارد از مصائبش با مردم سخن می‌گوید. مردمی که تنها و تنها از دولت و رییس‌جمهوری که به او رای داده‌اند توقع برطرف شدن مشکلات و باز شدن گره‌های بعضا کور موجود در کشور را دارند و چندان از شنیدن چنین سخنانی استقبال نمی‌کنند. اما صحبت‌های اخیر روحانی دست‌کم نشان می‌دهد که همچنان به برطرف شدن مشکلات و حرکت کشور به سمت جلو امیدوار است و این می تواند به عنوان نشانه مثبتی تلقی شود.

به هر حال چه این سخنان روحانی زمینه چینی برای تغییرات در کابینه، چه اتمام حجتی با اطرافیان کم کار و ناامید و چه میدان‌داری برای در دست گرفتن افکار عمومی و کم کردن فشار انتقادات به دولت باشد، این توقع از رییس‌جمهور و حلقه نزدیکانش می‌رود که مدیران ضعیف یا ناامید را زودتر شناسایی کرده و حتی بدون جار و جنجال جایگزینان شایسته‌ای برای آن‌ها انتخاب کنند تا قطار پیشرفت کشور که مدتی است دچار افت سرعت و رکود شده به هماهنگی بیشتری به سمت جلو حرکت کند و مشکلات فراوان مردم امیدوار به دولت تدبیر و امید قبل از انتقال ناامیدی از مدیران ناامید به مردم، هرچه سریع‌تر حل شود.