تقویت مناسبات تهران-پکن؛ مقابله با استراتژی آمریکا و غرب

حجت الاسلام سید ابراهیم رئیسی به دعوت همتای خود شی جین پینگ  به چین سفر کرده است. گفته می‌شود بعد از ۲۰ سال رئیس جمهور کشورمان در سفری رسمی به پکن رفته تا تعاملات دو کشور از لحاظ اقتصادی و سیاسی را مورد گفت‌وگو و مداقه قرار دهد. قرار است در جریان این سفر اسناد و قراردادهایی میان دو کشور به امضا برسد تا روند اجرایی شدن سند ۲۵ ساله ایران و چین نیز تسریع شود. در همین راستا حسین امیرعبدالهیان وزیر خارجه، خاندوزی وزیر اقتصاد، بذرپاش وزیر راه، اوجی وزیر نفت، ساداتی‌نژاد وزیر کشاورزی، فاطمی‌امین وزیر صمت، فرزین رئیس‌کل بانک مرکزی و علی باقری مذاکره‌کننده ارشد کشورمان  در این سفر حضور دارند.

 دولت با تغییر ریل‌گذاری در سیاست خارجی از تقلیل ­گرایی به سوی توازن‌گرایی حرکت کرده تا به جای تمرکز صرف به آمریکا و اروپا، مجموعه متنوعی از ظرفیت‌­های دیپلماتیک را برای تامین منافع اقتصادی کشور فعال کندبنابراین حوزه های اقتصادی مهمترین محور سفر رسمی رئیس جمهور به چین است. در واقع دولت با تغییر ریل‌گذاری در سیاست خارجی از تقلیل ­گرایی به سوی توازن‌گرایی حرکت کرده تا به جای تمرکز صرف به آمریکا و اروپا، مجموعه متنوعی از ظرفیت‌­های دیپلماتیک را برای تامین منافع اقتصادی کشور فعال کند.

اهمیت سفر رئیس جمهور به چین از آنجایی مشخص می‌شود که وی قبل از انجام سفر با مقام معظم رهبری دیدار و برنامه‌های کاری خود را تشریح کرد و مقام معظم رهبری نیز با ابراز خرسندی از برنامه‌ریزی‌های انجام گرفته، برای رئیس‌جمهور آرزوی موفقیت کردند.

اتخاذ سیاست همسایگی، اولویت­ دهی برای همکاری و تجارت با همسایگان و استفاده از ظرفیت نهادهای منطقه­ ای همچون سازمان همکاری شانگهای و احیای ظرفیت ترانزیتی کریدورها (‌شمال به جنوب و غرب به شرق ) از جمله اقدامات دولت برای گسترش دایره دیپلماسی اقتصادی و پیشبرد راهبرد ارتباط با منطقه بوده است.

باید در نظر داشت چین بزرگترین شریک تجاری ایران است و روابط دو کشور علی‌رغم یک دهه تحریم ایران همچنان ادامه یافته است. علاءالدین بروجردی رئیس انجمن دوستی ایران و چین در این زمینه به ایسنا گفت که چین از معدود کشورهایی است که سوء پیشینه تاریخی در رابطه با ایران ندارد و در رابطه تاریخی چند هزار ساله با چین هرچه می بینیم همکاری‌های اقتصادی، دریانوردی، جاده ابریشم و فناوری است، بدون این که نقطه منفی در روابط دو کشور وجود داشته باشد.

کنعانی سخنگوی وزارت امور خارجه هم درباره سفر رئیس جمهور به چین در نشست خبری  هفتگی خود اظهار داشت که این سفر  در حوزه اقتصادی زمینه هایی را فراهم می‌کند که اولویت دو کشور است و  ظرفیت خوبی برای این همکاری وجود دارد. برنامه جامع همکاری های بلندمدت دو کشور را پیش از این امضا کردیم و این سفر می‌تواند جهش مناسبی را در اجرایی کردن برنامه‌های پیش بینی شده در این برنامه جامع ایجاد کند. برنامه جامع همکاری های دو کشور تا این مرحله نتایج خوب‌ و ملموسی در حوزه تجاری و اقتصادی با وجود تحریم های آمریکا داشته است.

سفر رئیس جمهور به چین، نقطه عطفی در روند رو به گسترش روابط دوجانبه ایران و چین به عنوان دو کشور مهم و دو بازیگر در سطوح منطقه‌ای و بین‌المللی است

سفر رئیس‌جمهور به چین، نقطه عطفی در روند رو به گسترش روابط دوجانبه ایران و چین به عنوان دو کشور مهم و دو بازیگر در سطوح منطقه‌ای و بین‌المللی است، در عین حال فرصت خوبی برای توسعه مناسبات به ویژه تسریع در مسیر اجرای سند همکاری ۲۵ ساله دو کشور در زمینه‌های گوناگون است.

حجت الاسلام رئیسی پیش از عزیمت به چین تاکید کرد که اجرایی شدن سند راهبردی ۲۵ ساله در سفر به چین دنبال خواهد شد و امضای ۲۰ تفاهم‌نامه در دستور کار قرار دارد و آن چه مهم است این که ما باید روابط راهبردی دوجانبه خود را با چین دنبال کنیم. از طرفی در منطقه، عضویت در سازمان همکاری شانگهای ارتباط ما را نزدیک‌تر کرده است. عضویت ما در شانگهای باعث شد تا ارتباط با زیرساخت‌های اقتصادی منطقه‌ای قطعی شود و این ظرفیت خوبی در ارتباط با چین هم خواهد بود.

علی‌رغم فراز و نشیب‌های فراوان در تاریخ روابط ایران و چین، حفظ و توسعه روابط دوجانبه از اصول خدشه‌ناپذیر سیاست خارجی دو کشور بوده است. همچنین با توجه به اشتراکاتی که میان دو کشور وجود داشته موجب شده تا چین از اهمیت و جایگاه ویژه‌ای در سیاست خارجی ایران برخوردار باشد.  از جمله این که چین یک همکار اقتصادی و بازیگر مکمل اقتصادی مهم برای ایران به شمار می‌رود و یک کشور مستقل، بزرگ و قدرت نوظهور است.

با توجه به سیاست تحریمی غرب علیه ایران، چین جایگاه خاصی در سیاست‌های اقتصادی و تجاری ایران داشته و حتی در دوره پسا تحریم نیز جایگاه خاص خود در مبادلات اقتصادی ایران را حفظ خواهد کرد. در واقع چین تنها قدرت بزرگی است که از توازن و تمایل به چالش کشیدن موقعیت مسلط آمریکا در پهنه سیاست بین‌المللی برخوردار است. چین به مهم‌ترین بازیگر در دور زدن تحریم‌های آمریکا علیه ایران به ویژه پس از پایان معافیت‌های نفتی بدل شده و از خریداران اصلی نفت ایران محسوب می‌شود.

ایران از نظر چین کشوری است که می‌تواند نقش مهمی در جاده ابریشم جدید بازی کند. ضمن اینکه موقعیت ژئوپولتیکی ایران و تسلط بر تنگه هرمز برای حفظ امنیت صادرات انرژی از منطقه خلیج فارس از اهمیت اساسی برخوردار است

از سوی دیگر ایران به لحاظ استراتژیک در غرب آسیا دارای مرزهای مشترکی با ۱۵ کشور و کانال دریایی در سواحل شمالی و جنوب غربی است. همچنین با توجه به دسترسی ایران به مسیرهای پهناور ارسال کالا که غرب آسیا را به اروپا متصل می‌کند. ایران از نظر چین کشوری است که می‌تواند نقش مهمی در جاده ابریشم جدید بازی کند. ضمن اینکه موقعیت ژئوپولتیکی ایران و تسلط بر تنگه هرمز برای حفظ امنیت صادرات انرژی از منطقه خلیج فارس در صورت هرگونه رویارویی بین آمریکا و چین از اهمیت اساسی برخوردار است.

رئیس جمهور در مقاله ای که در روزنامه مردم -ارگان رسمی حزب حاکم چین- منتشر شد تاکید کرد که دولت‌های ایران و چین که برنامه مشارکت جامع راهبردی را به عنوان الگوی تعاملات پایدار خود انتخاب کرده‌اند دارای اشتراکات و رویکردهای مشابهی به تحولات بین‌المللی هستند. دو کشور با سلطه‌طلبی و یکجانبه‌گرایی مخالفند و بر لزوم احترام به حقوق و منافع همه کشورها تأکید دارند. 

وی تاکید کرد که سیاست جمهوری اسلامی ایران در تقویت روابط دوجانبه فارغ از تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی استمرار خواهد یافت و جمهوری اسلامی ایران از نقش چین در عبور از بحران کرونا، پیوستن ایران به سازمان شانگهای و الحاق به بریکس پلاس قدردانی کرده و در سایه برنامه مشارکت جامع راهبردی ۲۵ ساله آمادگی تقویت روابط دوجانبه با چین به ویژه در زمینه تولیدات صنعتی و فناوری‌های پیشرفته را دارد.

حمیدرضا ترقی یه عنوان یک فعال سیاسی نیز در تحلیلی نسبت به سفر رئیس‌جمهور کشورمان به چین و واکنش غرب به این سفر تصریح کرد که استراتژی آمریکا و غرب هم مهار ایران و هم منزوی کردن و فشار اقتصادی علیه جمهوری اسلامی ایران است که مانع رشد اقتصادی کشور شود. غرب در واقع تلاش می‌کند تا ایران نتواند تعهداتش را به مردم و در جهت پیشرفت کشور براساس رشد ۸ درصدی محقق کند بنابراین طبیعی است ارتباط ایران با چین و توافقاتی که زمینه‌سازی‌های آن از قبل صورت گرفته و قراردادهای مربوط به سند ۲۵ ساله نیز در حال نهایی شدن است، این مسائل و تمام توطئه‌ها و دسیسه‌های آمریکا علیه ایران خنثی شود.
عضو شورای مرکزی حزب مؤتلفه خاطرنشان کرد:‌ حضور چین جایگزین خلأ آمریکا خواهد بود، رویکرد آمریکا دوشیدن شیر کشورهای عربی است اما چین براساس روابط اقتصادی برد-برد روابطش را با این کشورها تنظیم می کند. بنابراین چین در منطقه خاورمیانه با حضور خودش و سرمایه‌گذاری و توسعه در این مناطق موجب تضعیف هژمونی آمریکا در این منطقه می‌شود و می‌تواند اتحاد استراتژیک بین کشورهای عضو شانگهای را تقویت کند.

باید در نظر داشت ایران نقش ژئوپلیتیکی مهمی برای اقتصاد چین دارد و آن ها هم می‌دانند بدون حمایت ایران نمی‌توانند اهداف خود را در اتصال شرق و غرب از طریق جاده ابریشم محقق کنند. 

چین به دنبال توسعه روابط تجاری و اقتصادی امن با کشورهای مناطق مختلف جهان بوده، بزرگترین شریک تجاری ایران است، قدرتی نوظهور است که وابستگی آن به انرژی بالاست و ایران یکی از تامین‌کنندگان اصلی انرژی مورد نیاز این کشور است.  از طرفی ایران هم به دلیل قرار گرفتن در یک موقعیت سوق الجیشی و استراتژیک می تواند مسیر مهم اتصال ترانزیتی را برای چین فراهم کند ضمن اینکه ایران از امن ترین مسیرها برای چین محسوب می شود. بنابراین انتظار می رود روابط اقتصادی دو کشور در چارچوب تفاهم هایی که انجام می شود بیش از پیش گسترش یافته و دو کشور مکمل هم در رشد اقتصادی باشند.