تأمین خدمات پشتیبان سکونت و ایجاد محرک توسعه با اجرای پروژه های بهسازی محیطی

به نقل از اداره ارتباطات و امور بین الملل سازمان نوسازی شهر تهران، نشست "جایگاه بهبود کیفیت قلمروهای عمومی در بازآفرینی شهری"با حضور معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران و مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران در معاونت شهرسازی و معماری شهرداری تهران برگزار شد.

عبدالرضا گلپایگانی، معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران و عضو پنل این نشست تخصصی با بیان این که در 25 سال گذشته در شهرداری تهران پروژه های زیادی اجرا شده و پروژه های زیاد دیگری نیز روی کاغذ و در حد نقشه باقی مانده اند و به مرحله اجرا نرسیده اند و از طرفی مدیران شهری هم آرزوهای زیادی دارند که هنوز تبدیل به کاغذ و نقشه نشده است، خاطرنشان کرد: ما تجربه های خوب برای اینکه پروژه هایی بتوانند عملیاتی شوند و سرمایه های شهر را به بازار استفاده بیاورند کم داریم.

معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران با بیان این که قرار است بیاییم و گرد فراموشی را از سرمایه های شهر برداریم، به اتفاقی که برای باغ های تهران در 10 سال گذشته افتاد اشاره و خاطرنشان کرد: افرادی آمدند و ضابطه برج باغ را دادند و واقعاً تصورشان این بود که با این کار به حفظ باغات کمک خواهد شد، اگر پالسی از جامعه حرفه ای و مردم برای مدیران شهری که نیتی جز خیرخواهی در این امر نداشتند، می آمد شاید زودتر می فهمیدند که با این کار سرمایه های شهر دارد از بین می رود.

گلپایگانی عنوان کرد: سرمایه های عمومی، فقط بحث کالبد نیست، بطور مثال خیابان هایی و کوچه هایی در تهران وجود دارد که مردم از دوران صفوی تاکنون در آن راه رفته اند و این کوچه و خیابان ها دارای ارزش هستند و یا آدرس هایی در تهران تحت عناوین ایستگاه درختی، ایستگاه سنگکی و ... داریم که نشان می دهد وجود یک درخت و یا یک نانوایی در محله ای، سرمایه محله بوده است.

معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران از متخصصان و حاضران در نشست خواست تا سرمایه های عمومی و اجتماعی که عمدتاً در فضاها و قلمروهای عمومی هستند را شناسایی و معرفی نمایند تا بتوان با روش های مناسب، سرمایه های موجود در شهر را حفظ کرد و گرد فراموشی، تجاوز و سهل انگاری را از روی آنها برداشت تا این ارزش ها و سرمایه ها بیشتر مورد توجه شهروندان قرار گیرند.

 وی با بیان این که اصولاً بازسازی و نوسازی شهر به معنای خراب کردن و دوباره ساختن است، تصریح کرد: بازآفرینی، احیاء و بهسازی، مفاهیمی هستند که به آنها بیشتراحتیاج داریم و به جای این که بافت های فرسوده را با مدل بساز و بفروشی با اعطای تراکم و بهم ریختن ساختار اجتماعی در کوچه های 6 متری تخریب و نوسازی کنیم، از مدل های بهسازی و بازآفرینی همچون ایجاد پاتوق های محلی، درنگ گاه، فضاهای حضور اجتماعات محلی و ... استفاده نماییم تا ضمن ارتقای کیفیت فضاهای عمومی بتوان برای شهر نیز خلق ثروت کرد.

مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران و عضو پنل نشست تخصصی "جایگاه بهبود کیفیت قلمروهای عمومی در بازآفرینی شهری"، با بیان این که بطور مشخص از حدود 20 سال گذشته با مسئله ای در شهرهایمان مواجه شدیم که جامعه شناسان و متفکرین از آن به عنوان از دست رفتن حس و روحیه اجتماع صحبت کرده اند، تصریح کرد: جوامع شهری تحت تأثیر عوامل مختلف به سمت اتمیزه شدن و فاصله گرفتن افراد از یکدیگر پیش رفتند و این امر به عنوان خطر و مسئله ای جدی که می تواند مسائل و پیامدهای منفی گسترده داشته باشد، مورد توجه قرار گرفت و اقدامات گسترده ای در شهرهای مختلف برای برگرداندن حس و روحیه به اجتماعات صورت گرفت. 

به گفته علی اکبری، وجود فضاهایی برای برقراری تعاملات اجتماعی و فراهم کردن پیوندهای اجتماعی یکی از پیش نیازهای رفع این مسئله است که ضرورت و اهمیت پرداختن به پروژه های بهسازی محیطی در شهرهای مختلف جهان را آشکار می سازد.

وی با طرح این پرسش که چرا سازمان نوسازی به اجرای پروژه های بازآفرینی و بهسازی محیطی ورود پیدا کرده است، توضیح داد: ما در محلاتی که دچار ناکارآمدی و فرسودگی هستند، با کمبود و فقدان فضاهای عمومی که کارکرد اجتماعی مشخص داشته باشند مواجه هستیم و وقتی کمبود خدمات پشتیبان سکونت را به عنوان یکی از ابعاد فرسودگی مورد توجه قرار می دهیم، درمی یابیم که این فضاها می توانند بخشی از خدمات پشتیبان سکونت را تأمین کنند.

مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران در ادامه افزود: بر اساس تجارب، اجرای پروژه های بهسازی محیطی می توانند عامل محرک توسعه باشند و زمینه نوسازی را تا شعاع مشخصی فراهم کند.

علی اکبری با بیان این که در تعریف و پیشبرد پروژه های بهسازی محیطی چند مسئله وجود دارد که می بایست مورد توجه قرار گیرد، متذکر شد: یکی از این مسائل، مسئله تکرار است؛ همیشه با این موضوع مواجه بوده ایم که وقتی پروژه ای یا دستور کاری تعریف می شود، این اصرار پیش می آید که در همه محلات به همان شکل تکرار شود فارغ از اینکه آیا شرایط زمینه ای و محیطی اجازه اجرای چنین پروژه ای را می دهد یا خیر.

مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران خاطرنشان کرد: مسئله دیگر این است که سازمان های متنوع در شهرداری با دستور کارهای متفاوت به پروژه های بهسازی محیطی ورود پیدا کنند که لازم است شبکه هم پیوندی از برنامه ریزی، اجرا و تصمیم گیری در این پروژه ها وجود داشته باشد.

علی اکبری مسئله زمین برای تعریف پروژه های بهسازی را مسئله ای جدی دانست و خاطرنشان کرد: علیرغم اینکه در همه محله های فرسوده وناکارآمد نیازمند وجود فضاهای عمومی برای تعاملات اجتماعی ساکنان محله می باشیم اما به دلیل فشردگی بافت با فقدان و کمبود فضاهای مناسب برای تعریف چنین پروژه هایی مواجه هستیم.

وی متذکر شد: مسئله موقعیت نیز در تعریف پروژه های بهسازی محیطی حائز اهمیت است، یعنی هر جایی که یک زمین باز وجود داشته باشد بدین معنی نیست که می تواند تبدیل به فضای شهری شود؛ نمونه هایی از تجارب شکست خورده در این زمینه وجود دارد که به دلیل جانمایی نامناسب، به فضاهای دارای قفل و زنجیر تبدیل شده اند که تنها یکی دو ساعت از روز مورد استفاده قرار می گیرند و پس از آن کارکردی ندارند.

مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران با بیان این که آنچه فضای شهری را می سازد، فعالیت است، خاطرنشان کرد: کالبد، طراحی شیک و لوکس، استفاده از مصالح گران قیمت و ... تأثیرگذار نیست بلکه فضاهای شهری موفق فضاهایی هستند که  در آنها فعالیت وجود داشته باشد.

علی اکبری با اشاره به مسئله بهره برداری و نگهداشت از پروژه های بهسازی محیطی تأکید کرد: اگر بهره برداری و نگهداشت از این پروژه ها موردتوجه قرار نگیرد، می تواند فرصتی که امروز در شهر تهران ایجاد شده را به تهدید تبدیل کند.

شایان ذکر است مصطفی بهزادفر، استاد دانشگاه علم و صنعت و حمید ناصر خاکی معمار برجسته به عنوان دیگر اعضا پنل این نشست تخصصی به ایراد سخنرانی پرداختند و در ادامه پرسش ها و نظرات حاضرین در جلسه مورد بحث و بررسی قرار گرفت.