پذیرفتن تعهدات اجتماعی(۹)

به نام او که هرچه بخواهد همان می شود

مسئولیت اجتمــــاعی شرکت‌ها و سازمان‌های کوچک و بزرگ مفهومی است که چندی است در دنیای امروز و به‌ویژه سازمان‌های بزرگ جایگاهی برای خود پیداکرده است. فجایع زیست‌محیطی که برخی سازمان‌های بزرگ مانند شرکت‌های نفتی به وجود آوردند یا رعایت نکردن حقوق افراد از سوی شرکت‌های مهم ، در این سال‌ها رسوایی‌هایی را برای آن‌ها به وجود آورده است و همین امربر اهمیت و توجه به مسئولیت‌های اجتماعی که شرکت‌ها بر عهده‌دارند افزوده است. ازاین‌رو،‌ سازمان‌های بزرگ جهانی نیز این موضوع را جدی گرفته و به‌طور سالانه گزارش‌هایی را پیرامون فعالیت‌ها و خدماتی که در این زمینه و در ارتباط با جامعه انجام می‌دهند منتشر می‌کنند. امروزه به‌راحتی می‌توان با مراجعه به وب‌سایت شرکت‌های بزرگی مانند IBM، SAMSUNG، Coca Cola و... گزارش‌های مذکور را مطالعه و دریافت کرد. مسئولیت‌ اجتماعی شرکت روش یا راهکاری است که شرکت‌ها به کار می‌گیرند تا علاوه بر اینکه به خود سود رسانند، برای جامعه نیز سودمند باشند. البته باید توجه کرد که CSR قرار نیست مشکلات دنیا را حل کند، بلکه راهکارها و تعهداتی را برای سازمان به‌منظور تعامل با ذی‌نفعان و به‌ویژه جامعه اطراف خود ایجاد می‌کند. برخی ممکن است با شنیدن این مفهوم تنها به یاد کمک‌های خیریه‌ای که سازمان‌ها به برخی مراکز توان‌خواه در جامعه ارائه می‌دهند یا فعالیت‌های نمادینی که این‌ سازمان‌ها در مورد محیط‌زیست انجام می‌دهند، بیفتند؛ اما باید گفت که CSR تنها انجام فعالیت‌های ساده‌ای مانند آنچه گفته شد نیست، CSR چیزی فراتر از این‌ها است، این مفهوم به معنی پذیرفتن تعهداتی است که سازمان‌های عادی در شرایط عادی حاضر به پذیرفتن آن‌ها نیستند. واژگان CSR با واژه «مسئولیت» آغاز می‌شود؛ یعنی سازمان این مسئولیت را می‌پذیرد که تعهداتی در قبال جامعه دارد و خواهد داشت؛ اما این مسئله زمانی ارزشمند خواهد شد که‌ سازمان مذکور در برابر مسئولیتی که پذیرفته است، پاسخگو نیز باشد. درواقع پاسخگویی یکی از اصول مسئولیت اجتماعی شرکت است و این پاسخگویی نشان می‌دهد که سازمان به تعهداتی فراتر از تعهدات عادی پایبند است. دو اصل بااهمیت دیگر CSR را می‌توان «پایداری» و «شفافیت» بیان کرد. «پایداری» به این معنا است که سازمان تنها به زمان خود فکر نکند و نسل‌های آینده را نیز در نظر بگیرد.‌ سازمان باید ببیند که اثرات فعالیت‌هایش روی نسل‌های آینده چیست؟ یک‌ سازمان متعهد باید ببیند که چه اقداماتی در راستای مسئولیت‌های اجتماعی خود برای جامعه می‌تواند انجام دهد که برای نسل‌های آینده نیز سودمند باشد. «شفافیت» یعنی اینکه ‌سازمان در مورد فعالیت‌های اثرگذار خودروی جامعه به‌گونه‌ای اطلاع‌رسانی کند که برای همه قابل‌فهم باشد و نکته بااهمیت این است که در این اطلاع‌رسانی، نباید چیزی را پنهان کند. درواقع گزارش‌هایی که سازمان‌ها در راستای مسئولیت‌های اجتماعی خود ارائه می‌دهند، باید آیینه تمام‌نما و شفافی از فعالیت‌هایی باشد که به هر نحوی ممکن است روی جامعه و محیط اطراف اثر بگذارند. اما چه چیزی باعث شده است که‌ سازمان‌ها امروزه به فکر مسئولیت‌های اجتماعی خود باشند؟ یکی از دلایل توجه بیش از پیش سازمان‌ها به مفهوم مسئولیت‌های اجتماعی، می‌تواند افزایش حساسیت جامعه نسبت به فعالیت‌هایی باشد که‌ سازمان‌ها انجام می‌دهند. بحث‌ها و مناقشاتی که در پی حوادثی به وجود آمد و خسارت‌هایی که این حوادث هم برای جامعه و محیط‌زیست و هم برای شرکت‌ها ایجاد کرد، همه و همه باعث شده است که ‌سازمان‌ها این مسئله را جدی بگیرند؛ اما دلایل دیگری نیز سازمان‌ها را به این اندیشه وادار ساخته است که آن‌ها نیز همانند یک شهروند در برابر جامعه خود مسئول هستند برخی از این دلایل را می‌توان این‌گونه برشمرد:

 ۱. نوآوری: درزمینهٔ CSR، نوآوری مزیت بزرگی برای یک شرکت و جامعه است. به‌طور مثال  یک شرکت  با تولید محصولاتی بهداشتی باعث می‌شود آب کمتری مصرف شود، نوآوری ایجاد کرده که هم برای خود و هم برای جامعه سودمند است. بدون توجه به مفهوم «پایداری» تلاش‌های تحقیق و توسعه ممکن نیست.

۲. صرفه‌جویی در هزینه‌ها: یکی از ساده‌ترین راه‌ها برای شرکت به‌منظور پایدار بودن، استفاده از پایداری به‌عنوان روشی برای کاهش هزینه‌ها است. چه این کار استفاده کمتر از بسته‌بندی باشد و چه مصرف کمتر انرژی، همه به صرفه‌جویی در هزینه‌ها منجر خواهند شد.

 ۳. تمایز برند: درگذشته تمایز برند یکی از دلایل اولیه‌ای بود که شرکت‌ها را ترغیب به توجه به مفهوم CSR می‌کرد؛ اما هر چه به فراگیر‌تر شدن این مفهوم نزدیک می‌شویم، ایجاد تمایز برای برندها در این حوزه دشوارتر می‌شود. کوکاکولا و پپسی دو شرکتی هستند که همواره در جنگ با یکدیگر بوده و هر یک سعی در تصاحب سهم بازار دیگری داشته‌اند. درزمینهٔ CSR نیز این شرکت‌ها رویکردهای مشابه ولی با اندکی تفاوت اتخاذ کرده‌اند، هر دو بطری‌های آبی را ارائه می‌دهند که از بسته‌بندی دوستدار محیط‌زیست در آن‌ها استفاده‌شده است. توجه و اهمیتی که این دو شرکت به موضوع مسئولیت‌های اجتماعی اختصاص داده‌اند و اینکه هیچ‌یک آن را تنها هوسی زودگذر ندیده‌ است، باعث شده است که این شرکت‌ها نتوانند تمایز قابل‌توجهی برای برند خود نسبت به یکدیگر در این زمینه ایجاد کنند.

 ۴. تفکر بلندمدت: CSR تلاشی برای نگریستن به منافع بلندمدت شرکت و اطمینان از این مسئله است که آینده شرکت خوب و پایدار باشد. به همین دلیل است که برخی تمایل دارند که از واژه «پایداری» به‌جای «مسئولیت‌های اجتماعی شرکت» استفاده کنند.

 ۵. مشارکت مشتری: در سال‌های اخیر شرکت‌ها  درزمینهٔ توجه به مسائل زیست‌محیطی تلاش کرده‌اند. در سال ۲۰۰۸، شرکت والمارت کمپین تبلیغاتی را به‌منظور افزایش آگاهی‌ها نسبت به مسائل زیست‌محیطی و انتخاب‌هایی که مشتریان در مورد محصولات با توجه به این مسائل می‌توانند انجام دهند، به راه انداخت.به‌این‌ترتیب که استفاده از CSR می‌تواند به شرکت‌ها کمک کند تا با مشتریانشان به روش نوینی تعامل کنند.

 ۶. مشارکت کارکنان: اگر کارکنان شرکتی ندانند که چه اتفاقاتی در آن شرکت می‌افتد، می‌توان گفت این شرکت فرصتی قابل‌توجه را ازدست‌داده‌ است. برخی شرکت‌ها، گروه‌های کاری ‌ به‌منظور ایجاد استراتژی برای پایداری تشکیل داده‌اند. این شرکت‌ها این کار را به این منظور انجام داده‌اند، تا کارکنان خود را در خدمات جامعه‌محور در مورد اولویت‌های مسئولیت‌های اجتماعی شرکت درگیر کنند.