عملیاتی شدن سامانه محچک و فراهم شدن امکان استعلام مبالغ مسدود شده حساب‌ها بابت چک برگشتی

بر اساس این طرح وجوه صادرکننده ‎چک برگشتی به اندازه کسری مبلغ چک در سایر حساب‌های بانکی وی مسدود می‌شود. مشتریان به‌منظور آگاهی از مبالغ مسدود شده حساب‌ها بابت چک برگشتی، می‌توانند به تارنمای بانک مرکزی به نشانی www.cbi.ir، مراجعه و از بخش "استعلام مبالغ مسدود شده حساب‌ها بابت چک برگشتی" با وارد کردن اقلام اطلاعاتی شامل: کدملی یا شماره تلفن همراه صاحب حساب/ امضاکننده/ ذینفع، از دو شیوه «اطلاعات چک» و «کدرهگیری چک برگشتی» نسبت به استعلام مبالغ مسدود شده حساب‌ها بابت چک برگشتی اقدام کنند.

از جمله موارد مهمی که توسط بانک مرکزی در جهت رفع ابهامات احتمالی مشتریان اعلام شده است به شرح ذیل می‌باشد:

 در صورت کسری موجودی حساب جاری صادرکننده چک نزد بانک، مبلغ مورد نظر از سایر حساب‌های شخص در همان بانک ‌به ‌ترتیب ‌اولویت ‌از حساب ‌قرض‌الحسنه‌ پس‌انداز،‌ حساب ‌سرمایه‌گذاری‌ کوتاه‌مدت ‌و‌ حساب‌سرمایه‌گذاری ‌بلندمدت برداشت شده و به ذینفع چک پرداخت می‌شود.

برای مثال اگر شخصی چکی به مبلغ ۱۰۰ میلیون ریال صادر کرده باشد و در حساب جاری خود در بانک A به اندازه مبلغ چک موجودی نداشته باشد بانک مجاز است از سایر حساب‌های ایشان در همان بانک A برداشت کرده و موجودی چک را تامین کند. همچنین اگر مجموع موجودی حساب‌های شخص صادرکننده چک در بانک A به میزان 60 میلیون ریال باشد بانک باید مبلغ 60 میلیون ریال را برداشت کرده و به ذینفع چک تحویل نماید. بانک A برای باقی 40 میلیون ریال گواهینامه عدم پرداخت صادر می‌کند.

 در قانون جدید چک، پس از صدور گواهینامه عدم‌پرداخت و ثبت در سامانه یکپارچه بانک مرکزی، این سامانه مراتب را به صورت برخط به تمام بانک‌ها و مؤسسات اعتباری اطلاع می‌دهد. پس از گذشت 24ساعت، تمام بانک‌ها و مؤسسات اعتباری حسب مورد مکلفند تا زمانی که از چک برگشتی رفع سوء اثر نشده است، محدودیت‌های زیر را نسبت به صاحب حساب و امضاکننده چک برگشتی اعمال کنند:

الف. عدم امکان افتتاح هرگونه حساب و صدور کارت بانکی جدید؛ حتی صدور المثنی/ تمدید تاریخ اعتبار کارت/ کارت اعتباری و تسهیلات خرد؛

ب. مسدود شدن وجوه تمام حساب‌ها و کارت‌های بانکی و هر مبلغ متعلق به صادرکننده که تحت هر عنوان نزد بانک‌ها یا مؤسسات اعتباری موجود است به میزان کسری مبلغ چک؛ در این زمینه اولویت مسدود شدن حساب‌ها با بانک‌ها و موسسات اعتباری خواهد بود که مجموع موجودی حساب‌های سپرده متناظر (ریالی یا ارزی) صادرکننده چک نزد آن‌ها بالاترین رقم باشد. درخصوص نحوه انتخاب حساب‌های سپرده، اولویت به ترتیب با حساب‌های سپرده سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت،‌ سپرده سرمایه‌گذاری بلندمدت، سپرده قرض‌الحسنه پس‌انداز و سپرده قرض‌الحسنه جاری صادرکننده چک است؛

ج. عدم پرداخت هرگونه تسهیلات بانکی یا صدور ضمانت‌نامه‌های ارزی یا ریالی؛

د. عدم گشایش اعتبار اسنادی ارزی یا ریالی.

 ذینفع چک پس از مسدودی مبلغ کسری چک، نمی‌تواند مبلغ را از بانک طلب کند. این موضوع نیازمند فرآیند قضایی و حکم دادگاه است. دارنده چک برگشتی می‌تواند با در دست داشتن گواهی عدم پرداخت به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی قوه قضاییه مراجعه و صدور اجراییه از دادگاه را درخواست کند.

 در زمان برگشت چک حساب‌های افراد به میزان مبلغ کسری چک مسدود می‌شود. برای مثال اگر چک شخصی به مبلغ ۱۰۰ میلیون ریال در بانک A برگشت بخورد، حساب‌های وی در سایر بانک‌ها مجموعا به مبلغ ۱۰۰ میلیون ریال مسدود می‌شود. در این صورت مازاد موجودی حساب فرد قابل برداشت است و شخص می‌تواند از آن مبلغ استفاده کند.

رفع مسدودی حساب شخص پس از برگشت چک منوط به رفع سوءاثر از سوابق چک‌های برگشتی است.

 روش‌های رفع سوءاثر از سوابق چک‌های برگشتی اشخاص:

بر اساس قانون صدور چک و قانون اصلاح قانون صدور چک مصوب سال 1397 و بخشنامه‌های صادره بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، تمام امور مربوط به رفع سوءاثر از چک‌های برگشتی اشخاص از طریق شعبه‌ها و واحدهای تابعه بانک‌ها و به صورت ذیل امکان پذیر است:

ـ واریز کسری مبلغ چک به حساب جاری نزد بانک عهده و ارائه درخواست مسدودی به مدت یک‌سال:

در صورتی که حساب جاری مشتری نزد شعبه مفتوح و توسط مراجع قضایی مسدوه نشده باشد، بانک مکلف است ضمن مسدود کردن مبلغ مذکور تا زمان مراجعه دارنده چک و حداکثر به مدت یک‌سال، ظرف مدت سه روز، واریز مبلغ را به شیوه‌ای اطمینان‌بخش و قابل استناد به اطلاع دارنده چک برساند.

توضیح: به هر صورت ارائه یا احراز هر یک از سایر شیوه‌های رفع سوءاثر چک (روش‌های ذیل)، بانک موظف به رفع مسدودی از وجوه مسدود شده است.

ـ ارائه لاشه چک برگشتی: مشتری لاشه چک برگشتی را به بانک ارائه و بانک در قبال آن به وی رسید تحویل می‌کند.
ـ ارائه رضایت‌نامه محضری دارنده (ذی‌نفع) چک به بانک: در صورت عدم امکان ارائه لاشه چک برگشتی به بانک بنا به دلایلی نظیر مفقود شدن، به سرقت رفتن و سوختن، ذی‌نفع چک (شخصی که گواهی‌نامه عدم‌پرداخت وجه چک به نام او صادر شده است) می‌تواند با حضور در دفترخانه اسناد رسمی، ضمن اذعان به عدم واگذاری چک به ثالث، رضایت خود را نسبت به مشتری اعلام کند. در این صورت، بانک با دریافت رضایت‌نامه مزبور، نسبت به رفع سوء اثر از چک مورد نظر اقدام می‌کند.

تبصره: اگر ذی‌نفع چک شخص حقوقی دولتی و یا نهاد عمومی غیردولتی باشد، می‌تواند با ارائه نامه رسمی، رضایت خود را اعلام کرده و بانک با دریافت رضایت‌نامه مزبور، نسبت به رفع سوء اثر از چک مورد نظر اقدام می‌کند.

ـ ارائه نامه رسمی از مرجع قضائی یا ثبتی ذی‌صالح مبنی بر اتمام عملیات اجرایی درخصوص چک. ارائه نامه از مرجع ثبتی ذی‌صالح موضوع ماده 381 «آیین‌نامه اجرای مفاد اسناد رسمی لازم‌الاجرا و طرز رسیدگی به شکایت از عملیات اجرایی» مبنی بر اجرای چک (با ذکر مشخصات اصلی چک) و لزوم رفع سوءاثر از آن.

ـ ارائه حکم قضایی مبنی بر برائت ذمه صاحب حساب در خصوص چک.

ـ سپری شدن مدت سه سال از تاریخ صدور گواهینامه عدم پرداخت مشروط به عدم طرح دعوای حقوقی یا کیفری در خصوص چک توسط دارنده.

توضیح 1: بانک موظف است اطلاعات مربوط به گواهینامه عدم‌پرداخت صادره را بلافاصله پس از برگشت چک به سامانه اطلاعاتی بانک مرکزی ارسال کند.

توضیح 2: بانک مکلف است بنا به درخواست مشتری و به منظور آگاهی وی از سوابق چک‌های برگشتی خود در سامانه اطلاعاتی بانک مرکزی، اقدام به ارائه صورت کامل تعداد و مشخصات چک‌های برگشتی وی با درج تاریخ برگشت چک کند.

 پس از برگشت چک، در اینترنت‌بانک، موبایل‌بانک و ... موضوع به اطلاع صادرکننده چک می‌رسد. همچنین پیامکی حاوی اطلاعات لازم برای مسدودی حساب ناشی از برگشت چک برای صادرکننده توسط بانک مربوطه ارسال می‌شود.اطلاع‌رسانی در خصوص مبالغ مسدود شده و دلیل آن نیز توسط بانک دارنده حساب انجام می‌گیرد.

 پس از رفع سواثر از چک برگشتی، رفع مسدودی حساب از طریق اینترنت‌بانک و موبایل‌بانک به اطلاع فرد خواهد رسید. همچنین پیامک اطلاع‌رسانی توسط بانک مربوطه درخصوص رفع مسدودی نیز (حاوی مبلغ، حساب و بانک مربوطه) برای فرد ارسال می‌شود.

گفتنی است مرکز مشاوره و اطلاع‌رسانی بانک‌پاسارگاد به شماره‌ تماس82890 و سامانۀ CRM در سایت این بانک به آدرسwww.bpi.ir/crm آماده‌ی پاسخگویی به سؤالات مشتریان گرامی می‌باشد.