پیام معاون فنی و عمرانی شهرداری تهران به مناسبت فرارسیدن روز فرهنگ عمومی

آسمان اگر با زمین مهربان باشد، سالانه حدود 160 تا 190 میلیون متر‌مکعب رواناب در سطح شهر تهران جریان می‌یابد و از‌طریق شبکه جمع‌آوری و هدایت آبهای‌سطحی، به پهنه پایین دست شهر می‌ریزد؛ شبکه ای 530 کیلومتری که تکمیل و توسعه آن تا مرز 700 کیلومتر، نیازمند صرف هزینه ای هزاران میلیارد تومانی است. این گزاره ساده در نگاه نخست این امر را به ذهن متبادر می کند که کمبود تونل، کانال و لوله هدایت رواناب، متهم ردیف اول آبگرفتگی برخی معابر طی بارش های اخیر است. حال آنکه نیاز به توسعه شبکه بیشتر مربوط به پهنه غرب رودخانه کن بوده و نتیجه پایش های میدانی از نقاط دچار آبگرفتگی نیز حاکی از آن است که درصد اندکی از این موارد در نتیجه کمبودهای تاسیساتی رخ داده است. 

واقعیت آن است که کاهش ظرفیت شبکه انهار و کانال های هدایت آبهای سطحی در نتیجه ریختن زباله و نخاله های ساختمانی، معضلی است که حتی با تکمیل این شبکه نیز برطرف نخواهد شد. به عبارت دیگر تا زمانی که برخی شهروندان با شبکه انهار و کانال ها به مثابه یک سیستم انتقال زباله رفتار کنند، هیچ اقدام سخت افزاری نخواهد توانست مانع آبگرفتگی معابر در روزهای بارانی شود. افزون بر این، شبکه 10 هزار کیلومتری انهار شهر تهران همانند آنچه در سایر کشورهای جهان معمول است بر مبنای استاندارد و یک دوره بازگشت مشخص طراحی شده و طبیعی است که در جریان بارندگی های بی سابقه، بخشی از رواناب اضافه بر ظرفیت دچار پس زدگی شود؛ امری که البته مربوط به شبکه فرعی هدایت آبهای سطحی است و باید پذیرفت چنین مواردی حتی در کشورهای پیشرفته جهان نیز دور از انتظار نیست.

امروز روز فرهنگ عمومی است؛ مناسبتی برای اندیشیدن به این واقعیت اساسی که در کنار تلاش برای توسعه زیرساخت ها، توجه به ارتقای فرهنگ بهره برداری و نگهداری از آنها نیز اهمیت دارد. در چنین الگویی همانگونه که توسعه شبکه معابر بدون ارتقای فرهنگ ترافیک به تسهیل جریان عبور و مرور نمی انجامد، گسترش شبکه هدایت رواناب ها نیز بدون اقدامات متناسب فرهنگی به نتایج مورد انتظار ختم نخواهد شد.

فرهنگ اصیل ایرانی- اسلامی ما آکنده از مشخصه های برجسته فرهنگی در زمینه پاسداشت آب است چنانکه  آب همواره نزد ایرانیان گرامی داشته شده و نیاکان ما هرگز آب روان را به آلودگی‌ها نیالودند. رواناب ها چه در بستر یکی از روددره ها جاری باشند چه در نهری در کناره یک معبر پرهیاهو در مرکز شهر، ثروتی است که نگهداری از آن صرفا نه با سرپوشیده سازی انهار و نصب زباله گیر بلکه با احیای فرهنگ پاسداشت آب و نهادینه ساختن آن در باور نسل های نو امکان پذیر است. آسمان اگر با زمین مهربان باشد سالانه رواناب فراوانی به سوی جوی ها و نهرهای شهر هدایت می شود؛ امکاناتی که اگر ما هم با آنها مهربان باشیم، روانابها را پس نمی‌زنند.