شکاف قیمتی دلار رکورد شکست

نوسان بازار ارز در حدود هفت ماه گذشته و رشد قیمت دلار در بازار آزاد که از حدود ۳۸۰۰ تا ۵۱۰۰ تومان پیش رفته، در کنار مسایلی که با خود به همراه داشت، فاصله بین دو نرخ موجود یعنی بازار رسمی و غیررسمی را نیز افزایش داده است. در سوی دیگر در مرکز مبادلات ارزی یعنی جایی که بانک مرکزی به طور مستقیم قیمت‌گذاری را انجام داده و به گروه‌های خاص تعلق می‌گیرد، نیز افزایش قیمت وجود داشت و حتی با سرعت کم‌سابقه‌ای در نیمه دوم سال گذشته رشد کرد ولی باز هم نتوانست در رقابت با جهش‌های دلاری در بازار آزاد حرکت کرده و اختلاف نرخ را کم کند.

نرخ‌های ثبت شده در دو بازار از این حکایت دارد که دلار در بازار آزاد از شهریورماه تاکنون حدود ۱۳۰۰ تومان افزایش قیمت داشته در حالی که در مرکز مبادلات ارزی در این فاصله کمتر از ۵۰۰ تومان رشد قیمت دارد. در حال حاضر فاصله بین دو نرخ آزاد که حدود ۵۱۰۰ تومان و دلار مبادله‌ای که تا ۳۷۷۷ تومان قیمت خورده حدود ۱۳۲۰ تومان است، این شکاف در چند سال گذشته رکوردی جدید و قابل توجه به شمار می‌رود، چرا که از سال ۱۳۹۲ با کنترلی که بر بازار ارز انجام شد و قیمت‌ها تا حدی به ثبات نسبی رسید، اختلاف دو نرخ به مرور کمتر شد و حتی به زیر ۲۰۰ تومان هم در مقاطعی رسید، ولی از یکی دو سال گذشته با نوسانی که در قیمت بازار آزاد اتفاق افتاد و به ویژه در نیمه دوم سال گذشته این دستاورد زیر سوال رفت و شکاف قیمتی تا چند برابر بیشتر شده است.

کاهش فاصله بین دو نرخ بازار آزاد و بازار رسمی یکی از عوامل موثر در سیاست یکسان‌سازی نرخ ارز است و مسئولان بانک مرکزی بارها بر این تاکید کرده‌اند که کاهش شکاف قیمتی را به طور جدی دنبال می‌کنند و برای یکسان‌سازی نرخ ارز مدنظر دارند، ولی اکنون به نظر می‌رسد با این اختلاف ایجاد شده حداقل یکی از زمینه‌های ضروری تک‌نرخی شدن دلار محو شده است.

برنامه تک‌نرخی شدن ارز که از خواسته‌های فعالان اقتصادی و در مجموع مسئولان و مدیران اقتصاد ایران است، با وجود اینکه بارها از سوی بانک مرکزی بر آن تاکید شده و از برنامه‌های اصلی به شمار می‌رود، اما تقریبا در چند ماه گذشته دیگر سخنی از آن در میان نیست. آنهم در شرایطی که بانک مرکزی در دولت یازدهم معتقد بود با اجرایی شدن برجام و رفع تحریم‌ها با توجه به تسهیلی که در روابط بانکی و کارگزاری ایجاد می‌شود، در این شرایط با مبادلات آسان‌تر ارز امکان یکسان‌سازی نیز فراهم خواهد شد. ولی الله سیف- رئیس کل بانک مرکزی-  اعلام کرده بود که حداکثر شش ماه پس از اجرایی شدن برجام بانک مرکزی سیاست‌های تک‌نرخی شدن را اجرایی خواهد کرد. این وعده در حالی بود که در پایان سال ۱۳۹۴ برجام به مرحله اجرا رسید، اما اکنون با گذشت دو سال از اجرایی شدن برجام ظاهرا فاصله برای دستیابی به سیاست تک‌نرخی شدن ارز بیشتر می‌شود. این در حالی است که در اواخر سال گذشته حتی بازار در مقاطعی با توجه به سیاست‌هایی که بانک مرکزی برای کنترل آن به اجرا درآورد به سه تا چهار نرخ هم رسید.

گر چه به تازگی اظهارنظری در مورد یکسان سازی نرخ ارز از سوی مدیران بانک مرکزی اعلام نشده، اما گفته‌های پیشین آنها بر ورود به این برنامه در صورت اطمینان به یکسان‌سازی پایدار مشروط خواهد بود. با این وجود فعلا زمان مشخصی برای تک نرخی شدن ارز وجود ندارد چرا که از سویی روابط بین الملل بانکی هنوز طبق انتظارات نیست و در سویی دیگر وضعیت بازار ارز و نرخ‌ها ثباتی به دنبال ندارد.

نرخ رسمی ارز در روز سه‌شنبه